Τις τελευταίες δεκαετίες μιλάμε για τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης, αλλά οι περισσότεροι εκλαμβάναμε την ανωτέρω συζήτηση ως πεδίο, πρωτίστως, οικονομικής αντιπαράθεσης. Άλλωστε, μετά την πτώση του υπαρκτού – ανύπαρκτου εν τοις πράγμασι – σοσιαλισμού γοήτευε τις πεφωτισμένες μάζες η ανάδειξη ενός νέου μανιχαϊστικού δίπολου.
Ενός συστημικού κακού που εμποδίζει την ανθρώπινη πρόοδο. Λίγοι μπορούσαν να αντιληφθούν την έννοια του παγκόσμιου χωριού όχι μόνον ως έννοια αποκλειστικά οικονομικού ενδιαφέροντος, αλλά ως όρο καθημερινής αντιμετώπισης των προβλημάτων με όρους καλής γειτονίας. Και ύστερα ήρθε ο … κορωνοϊός.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει μια φονική πανδημία που προκαλεί πολυποίκιλες κοινωνικές και οικονομικές αναταράξεις. Η πανώλη του Ιουστινιανού (541 – 750 μχ) είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 50 περίπου εκατομμύρια άνθρωποι (αριθμός που αντιστοιχούσε στο ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού εκείνη την εποχή) και να αποδυναμωθεί η Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Στην πρόσφατη ιστορία μπορούμε να βρούμε τον «μαύρο θάνατο» (black death) – στην ουσία επρόκειτο για βουβωνική πανώλη – που οδήγησε στο θάνατο 200 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως την περίοδο 1358-1350 ή πιο πρόσφατα την «ισπανική γρίπη» (Spanish flu) που οδήγησε στο θάνατο 40 εκατομμύρια ανθρώπους την περίοδο 1928 – 1919. Σίγουρα, όμως, είναι η πρώτη φορά που σχεδόν όλος ο κόσμος μπαίνει σε καραντίνα μέσα σε τρεις (3) μόλις μήνες από την εμφάνιση του καταστροφικού ιού. Και όλα αυτά σε ζωντανό τηλεοπτικό χρόνο…
Οι επιπτώσεις της πανδημίας θα είναι ιδιαίτερα σημαντικές τόσο για τη χώρα μας όσο και για όλον τον κόσμο. Η παγκόσμια και η εθνική οικονομία εισέρχονται με ταχύτητα σε τροχιά ύφεσης. Και όλα αυτά ειδικά για τη χώρα μας που μόλις αρχίζαμε να ξεμυτίζαμε από μια δεκαετία πρωτοφανούς κρίσης και συλλογικής οικονομικής καθίζησης. Κάποιες αρνητικές συνέπειες τις έχουμε ήδη ιχνηλατήσει. Κάποιες άλλες θα τις αντιληφθούμε σύντομα. Μπορεί να βγει κάτι θετικό, όμως, από όλη αυτήν την ιστορία; Ας προσπαθήσουμε να παραμερίσουμε τη μιζέρια και να δούμε λίγο … φως.
Πρώτη φωτεινή αχτίδα: Τελικά έχουμε κράτος στην Ελλάδα! Αντιμετωπίζουμε μια πρωτόφαντη κρίση και, κατά γενική ομολογία, τα πάμε αρκετά καλά. Δείχνουμε εμπιστοσύνη στους θεσμούς και στους ειδικούς. Μια κρατική μηχανή, χτυπημένη από την υποχρηματοδότηση κατά τη διάρκεια της κρίσης, με περιορισμένη εξειδίκευση και ανεπαρκή στελέχωση, με το «γραφειοκρατικό δεινόσαυρο» καλοταϊσμένο επέδειξε γρήγορα αντανακλαστικά. Ιεράρχησε ανάγκες, έδωσε έμφαση στην προστασία του ανθρώπου και συσπείρωσε τους πολίτες γύρω από το κράτος, όχι από φόβο αλλά από εμπιστοσύνη. Έχουμε πολύ χαμηλότερο ποσοστό κρουσμάτων ή θανάτων από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και έτσι πρέπει να συνεχίσουμε.
Δεύτερη φωτεινή αχτίδα: δημιουργούμε νέα συλλογικά πρότυπα. Πρότυπα αξίας και αριστείας. Δείχνουμε εμπιστοσύνη σε ανθρώπους που έταξαν τη ζωή τους στην επιστήμη και δεν θεωρούν κατάκτηση τον πολιτικό κουτσαβακισμό ούτε νομοτέλεια την πολιτική ανάδειξη ανεπάγγελτων και αστοιχείωτων «επαγγελματιών επαναστατών». Μια νέα κοινωνική ιεράρχηση είναι προ των πυλών.
Τρίτη φωτεινή αχτίδα: η ανακάλυψη μιας νέας συλλογικότητας. Μια συλλογικότητα που δεν ευαγγελίζεται πολιτικές διαιρετικές τομές ούτε χωρίζει τους Έλληνες σε πατριώτες και «γερμανοτσολιάδες». Όσοι επιθυμούν να «λογαριαστούν μετά» πετυχαίνουν να «ξεμπροστιαστούν νωρίς». Ουδείς ευθύνεται για αυτήν την κρίση και, σε κάθε περίπτωση, μόνον μαζί θα την αντιμετωπίσουμε. Τελεία και παύλα.
Τέταρτη φωτεινή αχτίδα: ανακαλύπτουμε τις τεχνολογίες. Η ψηφιοποίηση της σχέσης πολίτη – κράτους ενισχύεται. Άυλες ιατρικές συνταγές, τηλεκπαίδευση, τριψήφιοι και τετραψήφιοι ενημερωτικοί αριθμοί, πρόσβαση στη δημόσια διοίκηση μέσα από έναν υπολογιστή. Μπορεί διαρκώς να εξαγγέλλονταν αλλά τώρα με τον κορωνοϊό υλοποιούνται. Και θα μείνουν ως παρακαταθήκη όταν αυτή η περιπέτεια αποτελεί παρελθόν…
Πέμπτη φωτεινή αχτίδα: κεντρικές και εμπορικές τράπεζες αρχίζουν να κινητοποιούνται. Οι ημεδαπές διακρίνονται – ως συνήθως – για τη χρονοκαθυστέρησή τους αλλά σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι τραπεζικοί κρουνοί φαίνεται να ανοίγουν εγκαίρως για την υποστήριξη της οικονομικής δραστηριότητας. Δοξασίες του παρελθόντος αναγκαστικά υπερκεράζονται. Ειδικά για την Ελλάδα, ο κορωνοϊός τρώει τα μνημόνια και την υποχρέωση για την επίτευξη υπερπλεονασμάτων. Η συζήτηση θα ξεκινήσει από μηδενική βάση και οι μονεταριστικές πολιτικές δεν θα αποτελούν μονόδρομο.
Έκτη φωτεινή αχτίδα: Ανοίγει η συζήτηση για την πραγματική εμβάθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η περιλάλητη ΟΝΕ παρέμεινε επί μακρόν μόνο νομισματική ένωση δίνοντας τη δυνατότητα για φορολογικούς ανταγωνισμούς μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών και τη δημιουργία μιας γερμανικής Ευρώπης αντί μιας Ευρωπαϊκής Γερμανίας. Ο κορωνοϊός μετατρέπεται σε … σαράκι που κατατρώει τα θεμέλια του γαλλογερμανικού άξονα και θέτει ως πρώτη προτεραιότητα τη χάραξη κοινής οικονομικής πολιτικής και τη δημιουργία μηχανισμών αμοιβαιοποίησης του χρέους. Μια τέτοια εξέλιξη μόνον οφέλη θα έχει για τη χώρα μας
Έβδομη φωτεινή αχτίδα: η μείωση των ατμοσφαιρικών ρύπων. Η ραγδαία επιβράδυνση της βιομηχανικής παραγωγής και η απαγόρευση της κυκλοφορίας είχαν ως αποτέλεσμα να «καθαρίσει» η ατμόσφαιρα στις περισσότερες μεγαλουπόλεις του κόσμου. Μια βαθιά – αν και πρόσκαιρη – ανάσα για τον πλανήτη γη και τους κατοίκους της. Και μια καλή ευκαιρία να δούμε πως θα είναι η ζωή μας εάν υιοθετήσουμε στο σύνολό τους πολιτικές φιλικές προς το περιβάλλον.
Όγδοη φωτεινή αχτίδα: ο εθελοντισμός. Όχι μόνον ο επίσημος, όπως εμφανίζεται στις δηλώσεις που γίνονται στο site της Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας. Αλλά και ο «ανεπίσημος». Ο εθελοντισμός της καθημερινότητας. Από μηνύματα στους υπερήλικους της πολυκατοικίας μας εάν θέλουν κάτι από το super market μέχρι τις ομάδες υποστήριξης σε γειτονιές. Η αλληλεγγύη μας χαρακτηρίζει ως λαό και μπορούμε να την αναδεικνύουμε ως αρετή στις πιο κρίσιμες στιγμές.
Ένατη φωτεινή αχτίδα: η «αποενοχοποίηση του ραχατιού». Κατεβάζουμε ρυθμούς, χαλαρώνουμε, περνάμε περισσότερο χρόνο με τα αγαπημένα μας πρόσωπα, διαβάζουμε ένα βιβλίο, βλέπουμε μια ταινία. Η δημιουργική διαχείριση του ελεύθερου χρόνου γίνεται ένα εύκολο πρόβλημα, καθόσον οι υπό διαχείριση πόροι (χρόνος) θεωρούνται … επαρκείς.
Ο κορωνοϊος κάποια στιγμή θα μας αποχαιρετίσει. Οι κορώνες του ιού γίνονται όλο και πιο θαμπές όσο λαμπυρίζουν οι δικές μας φωτεινές αχτίδες. Γιατί για άλλη μια φορά το φως θα νικήσει το σκοτάδι…