Η πρώην φυλακή Koepelgevangenis στο Χάαρλεμ της Ολλανδίας, με τον χαρακτηριστικό τρούλο της, μετατράπηκε από απομονωμένος και τρομακτικός χώρος σε ένα ζωντανό πολιτιστικό κέντρο. Μέσω μιας καινοτόμου ανακαίνισης, το ιστορικό κτήριο φιλοξενεί πλέον στούντιο, γκαλερί, καφέ και κινηματογράφο, προσφέροντας μια νέα ζωή στην πόλη και προσελκύοντας χιλιάδες επισκέπτες καθημερινά.
Στην πόλη του Χάαρλεμ, στο βόρειο τμήμα της Ολλανδίας, ένας εντυπωσιακός τρούλος δεσπόζει στον ορίζοντα, προσελκύοντας το ενδιαφέρον των επισκεπτών.
Αυτός ο τρούλος ανήκει στο Koepelgevangenis (Φυλακή με Τρούλο), μια από τις τρεις φυλακές στην Ολλανδία με τέτοιο μοναδικό σχεδιασμό, και μια πρώην κρατική φυλακή που από το 2016 έχει σταματήσει τη λειτουργία της και έχει μετατραπεί σε πολιτιστικό κέντρο.
Το Koepelgevangenis, το οποίο κατασκευάστηκε μεταξύ 1899 και 1901, είναι σήμερα καταχωρημένο ως εθνικό μνημείο και έχει αναγνωριστεί για τη μοναδική αρχιτεκτονική του.
Αρχικά, το κτήριο χρησίμευε ως φυλακή για πάνω από έναν αιώνα, αλλά το 2016 έκλεισε οριστικά λόγω της μείωσης του αριθμού των κρατουμένων και των περικοπών στον προϋπολογισμό του κράτους.
Μετά το κλείσιμό της, η πόλη του Χάαρλεμ αγόρασε το κτήριο και προχώρησε στην ανακαίνισή του, δίνοντας του μια νέα ζωή.
«Για χρόνια, οι κάτοικοι του Χάαρλεμ περνούσαν με τα ποδήλατα από τον θόλο, αλλά κανείς δεν μπορούσε να μπει μέσα», λέει η Ζακλίν βαν ντε Σάντε, συνιδρύτρια του Ιδρύματος Koepel, το οποίο ανέλαβε τη μεταμόρφωση του κτηρίου. Σήμερα, αυτό που κάποτε φαινόταν σαν απωθητικός χώρος εγκλεισμού έχει εξελιχθεί σε έναν από τους πιο ελκυστικούς προορισμούς της πόλης.
Ο επισκέπτης, εισερχόμενος στο κτήριο, εντυπωσιάζεται από το μέγεθος και την απεραντοσύνη του χώρου.
Φως πλημμυρίζει το εσωτερικό μέσω των 16 φεγγιτών του τρούλου, δημιουργώντας μία ατμόσφαιρα που αναδεικνύει τη μεγαλοπρέπεια της δομής.
Στο ισόγειο, λειτουργεί καφέ, το οποίο προσελκύει επισκέπτες και ενοικιαστές, οι οποίοι εκμεταλλεύονται τα πρώην κελιά, τα οποία έχουν μετατραπεί σε στούντιο podcast, ατελιέ καλλιτεχνών, γκαλερί και ακόμα και σε κινηματογραφική αίθουσα.
Η μετατροπή αυτή του πρώην ψυχρού και τρομακτικού χώρου σε ένα ζωντανό πολιτιστικό κέντρο είναι, χωρίς αμφιβολία, μια μεγάλη επιτυχία για την πόλη.
Στην αρχική φάση της κατασκευής του, το Koepelgevangenis είχε έναν καινοτόμο σχεδιασμό, ο οποίος βασιζόταν στις θεωρίες του Άγγλου φιλόσοφου Τζέρεμι Μπένθαμ, ο οποίος εισήγαγε την έννοια του «Πανοπτικού».
Το σχέδιο προέβλεπε έναν κεντρικό παρατηρητή που θα μπορούσε να παρακολουθεί όλους τους κρατούμενους ταυτόχρονα, χωρίς να γίνεται άμεσα αντιληπτός.
Αυτός ο τύπος φυλακής δημιουργήθηκε για να προσφέρει στους κρατούμενους φυσικό φως και την ευκαιρία να εργάζονται κάτω από τον τρούλο, κάνοντάς τους να αισθάνονται λιγότερο καταπιεσμένοι σε σχέση με τα σκοτεινά και υγρά κελιά του παρελθόντος.
Μετά το κλείσιμο της φυλακής, το Koepelgevangenis χρησιμοποιήθηκε προσωρινά ως κέντρο φιλοξενίας για Σύρους πρόσφυγες.
Ωστόσο, το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό του σχέδιο και οι υπέρογκοι λογαριασμοί θέρμανσης των 400.000 ευρώ ετησίως δυσχέραιναν την πώλησή του.
Ο δήμος του Χάαρλεμ αποφάσισε να αναλάβει την ανακαίνιση του κτηρίου, με κόστος 25 εκατομμυρίων ευρώ, προσθέτοντας έναν κινηματογράφο και αναβαθμίζοντας τα συστήματα μόνωσης και θέρμανσης, μειώνοντας σημαντικά τα λειτουργικά έξοδα.
