Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι αρκούδες ξύνουν την πλάτη τους στους κορμούς των δέντρων, κι οι επιστήμονες προσθέτουν άλλον ένα στη λίστα.
Κάποιες φορές το κάνουν γιατί μέσω των οσμών που αφήνουν στους κορμούς, επικοινωνούν με άλλα άτομα της κοινότητας. Άλλες φορές, προσπαθούν να απομακρύνουν τρίχες από πάνω τους, κι άλλες να ανακουφίσουν ένα σημείο που τους φαγουρίζει και δε φτάνουν με τις πατούσες τους.
Τώρα, όπως αποκαλύπτει νέα έρευνα, οι αρκούδες ενδέχεται να τρίβονται στους κορμούς για να καλύψουν τη γούνα τους με ένα φυσικής προέλευσης απωθητικό για τσιμπούρια.
Όταν οι αρκούδες ξύνονται στον κορμό, το ξύλο απελευθερώνει ρητίνη κι άλλους χυμούς. Οι ουσίες αυτές κολλούν πάνω στη γούνα και το δέρμα τους, καθιστώντας τις όχι μόνο «αδιάβροχες», αλλά και πιο «απωθητικές» στο τσίμπημα των τσιμπουριών.
Όπως εξηγεί η Agnieszka Sergiel, βιολόγος αρκούδων στην Πολωνική Ακαδημία Επιστημών και επικεφαλής της έρευνας που δημοσιεύτηκε τον περασμένο μήνα στην επιθεώρηση Journal of Zoology, τα ζώα σπανίως εμπλέκονται σε περίπλοκες συμπεριφορές -όπως το τρίψιμο στα δέντρα- για έναν και μόνο λόγο.
«Βλέπουμε λογής παραδείγματα μεταξύ θηλαστικών που χρησιμοποιούν την αυτοθεραπεία» σημειώνει η ίδια που μαζί με τους συναδέλφους της αποφάσισαν να μελετήσουν το αν η συνήθεια αυτή των αρκούδων, τις προστατεύει από τα παράσιτα.
Το πείραμα
Στο πέρασμα του χρόνου, οι βιολόγοι έχουν παρατηρήσει πως οι καφέ και μαύρες αρκούδες έχουν προτίμηση σε συγκεκριμένα είδη δέντρων – ιδίως τα κωνοφόρα. Ελκύονται επίσης από την πίσσα της οξιάς, η οποία αποτελεί χρήσιμο πειραματικό υποκατάστατο για τις ουσίες που διαρρέουν από τα δέντρα. Είναι τόσο ισχυρή η επίδραση τής πίσσας ώστε οι επιστήμονες χρησιμοποιούν δυνατή, κολλώδη οσμή της για να προσελκύσουν αρκούδες για έρευνες ή να τις επιστέψουν στα ενδιαιτήματά τους στους ζωολογικούς κήπους.
Για να ελέγξουν την ορθότητα αυτής της υπόθεσης, πως η πίσσα οξιάς είναι απωθητικό τσιμπουριών, η δρ. Σέργκιελ παρακολούθησε τη συμπεριφορά παγιδευμένων σε σωλήνες Dermacentor reticulatus, ενός διαδεδομένου είδους τσιμπουριού που προσκολλάται στις αρκούδες. Στο δίλημμα πίσσα ή καθαρό νερό, τα τσιμπούρια έτρεχαν στο δεύτερο.
Οι ερευνητές έλεγξαν κι άλλο ένα υλικό στο οποίο έλκονται οι αρκούδες, το νέφτι, και διαπίστωσαν πως κι αυτό το απεχθάνονταν τα τσιμπούρια.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το απλό εύρημα πως η πίσσα οξιάς κάθε άλλο παρά δημοφιλής είναι στα τσιμπούρια, προσφέρει την πρώτη πειραματική απόδειξη που επιβεβαιώνει τη διαδεδομένη πεποίθηση πως το ρετσίνι μπορεί να δράσει κι ως εντομοαπωθητικό.
Οι ερευνητές είχαν «ένα όμορφο, καθαρό πείραμα που τους παρείχε κάποια σαφή στοιχεία» πως τα τσιμπούρια αποφεύγουν την πίσσα οξιάς, σημειώνει ο Αντρέα Μορχάουζ, ανεξάρτητος βιολόγος άγριας ζωής στην Αλμπέρτα, με εξειδίκευση στη αλληλεπίδραση αρκούδων-ανθρώπων, που ωστόσο δε συμμετείχε στην πρόσφατη έρευνα. «Η απώθηση παρασίτων είναι πιθανώς όχι η βασική λειτουργία του τριψίμαστος στα δέντρα, αλλά οπωσδήποτε ένα πρόσθετο όφελος» συμπληρώνει ο ίδιος.
Οι αρκούδες δεν είναι τα μόνα ζώα στην άγρια φύση που χρησιμοποιούν φυσικά εντομοαπωθητικά. Οι μαϊμούδες καπουτσίνοι για παράδειγμα τρίβουν επιμελώς τη γούνα τους σε εσπεριδοειδή, τα δελφίνια πιστεύεται πως περιποιούνται το δέρμα τους με κοράλλια, ενώ οι γάτες ενδέχεται να χρησιμοποιούν κάτνιπ ως απωθητικό κουνουπιών.
