Οι ηγέτες της ΕΕ θα εξετάσουν την επιβολή ενός ανώτατου ορίου τιμών του φυσικού αερίου, για να τερματίσουν την ενεργειακή κρίση, στη σημερινή άτυπη συνεδρίαση.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρουν πληροφορίες του «Reuters», οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα συζητήσουν, σήμερα, Παρασκευή, για το αν και πώς θα περιορίσουν τις τιμές του φυσικού αερίου, καθώς προσπαθούν να περιορίσουν την αύξηση των τιμών της ενέργειας που απειλεί να οδηγήσει το μπλοκ των 27 χωρών σε ύφεση και να διαταράξει την πολύτιμη ενιαία αγορά της ΕΕ.
Σήμερα οι άτυπες συνομιλίες στην Πράγα
Οι ηγέτες, που συναντώνται σήμερα, στην Πράγα για άτυπες συνομιλίες, είναι απίθανο να καταλήξουν σε συγκεκριμένα μέτρα σήμερα, δήλωσαν αξιωματούχοι, αλλά θα πρέπει να ενημερώσουν τους υπουργούς τους για την ενέργεια, τα οικονομικά και ποια από τις διάφορες διαθέσιμες λύσεις θα ακολουθήσουν περαιτέρω.
«Το θέμα της ενέργειας είναι ίσως το πιο σημαντικό θέμα της άτυπης συνάντησης», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ που συμμετέχει στην προετοιμασία των συνομιλιών. «Δεν είναι ένα θέμα που θα λύσουν οι ηγέτες. Οι ηγέτες πρέπει να δώσουν στρατηγική καθοδήγηση και στη συνέχεια οι υπουργοί ενέργειας και οι υπουργοί Οικονομικών μπορούν να βρουν τις κατάλληλες λύσεις», τόνισε ο αξιωματούχος, στο «Reuters».
Η εξεύρεση λύσης είναι δύσκολη επειδή οι 27 χώρες της ΕΕ έχουν διαφορετικές ενεργειακές ανάγκες, προμηθευτές και αγορές ενέργειας – πράγμα που σημαίνει ότι η μείωση των προμηθειών ρωσικού φυσικού αερίου και η επακόλουθη εκτίναξη των τιμών ενέργειας έπληξε ορισμένες χώρες περισσότερο από άλλες.
H πρόταση της Ελλάδας για το φυσικό αέριο έχει υποστηρικτές
Δεκαπέντε χώρες της ΕΕ επιθυμούν τη θέσπιση ανώτατου ορίου τιμών στο φυσικό αέριο, αλλά δεν συμφωνούν στις λεπτομέρειες του τρόπου με τον οποίο θα πρέπει να γίνει αυτό. Η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες και η Δανία αντιτίθενται στα ανώτατα όρια τιμών, ανησυχώντας ότι ένα τέτοιο μέτρο θα διαταράξει την αγορά και θα δυσχεράνει την αγορά του φυσικού αερίου που χρειάζονται για τη λειτουργία των χωρών τους.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει διάφορες επιλογές προς επιλογή, μεταξύ των οποίων ένα ανώτατο όριο τιμών για το φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και ένα ευρύτερο προσωρινό ανώτατο όριο τιμών, ενώ οι Βρυξέλλες εργάζονται πάνω σε ένα νέο σημείο αναφοράς για τις τιμές του φυσικού αερίου που θα αντικαταστήσει την ολλανδική διευκόλυνση μεταφοράς τίτλων, η οποία έχει γίνει εξαιρετικά ευμετάβλητη εν μέσω της μεγάλης μείωσης των ρωσικών προμηθειών φυσικού αερίου.
Η Πολωνία, η Ελλάδα, το Βέλγιο και η Ιταλία διατύπωσαν, χθες, την Πέμπτη μία άλλη ιδέα, για έναν «διάδρομο» τιμών που θα μπορούσε να αρθεί σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης εφοδιασμού. Ένα έγγραφο που περιγράφει την ιδέα, το οποίο εξέτασε το Reuters, ανέφερε ότι αυτό θα εξασφάλιζε ότι το μέτρο δεν θα έθετε σε κίνδυνο την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης – περιθώριο που, σύμφωνα με ορισμένους αξιωματούχους της ΕΕ, θα μπορούσε να προσφέρει μια οδό συμβιβασμού με τα σκεπτικιστικά κράτη.
«Δεν υπάρχει ένα μόνο μέτρο που θα λύσει όλα τα προβλήματα», δήλωσε ο ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ στο Reuters. «Όλοι μας καταλήγουμε σταδιακά στο συμπέρασμα ότι θα χρειαστούν πολλαπλά μέτρα», ανέφερε.
Παραδείγματα με τις λύσεις που θα τεθούν στο τραπέζι για το φυσικό αέριο
Μερική επιδότηση των αγορών φυσικού αερίου
Πώς λειτουργεί: Σύμφωνα με το «Politico», οι χώρες της ΕΕ θα επιλέξουν μια κοινή «συμβολική τιμή» για το φυσικό αέριο, την οποία οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και η βιομηχανία μπορούν να πληρώσουν στη χονδρική αγορά και στη συνέχεια θα πληρώσουν τον υπόλοιπο λογαριασμό. Ο συμφωνημένος αριθμός θα μπορούσε να βασίζεται σε ιστορικές τιμές της ΕΕ, να συνδέεται με την παγκόσμια τιμή του πετρελαίου ή να συνδέεται με χαμηλότερες τιμές φυσικού αερίου σε άλλα μέρη του κόσμου.
Στην ευρύτερη εκδοχή της, η επιδότηση θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε όλο το φυσικό αέριο που αγοράζεται εντός του μπλοκ – είτε αυτό εξορύσσεται στο εσωτερικό της χώρας, είτε εισάγεται μέσω αγωγών ή φθάνει μέσω πλοίου σε τερματικούς σταθμούς εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Θα μπορούσε επίσης να εφαρμοστεί στενά μόνο στο φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, πράγμα που σημαίνει ότι η θέρμανση θα παραμείνει ακριβή, αλλά το κόστος για τη διατήρηση των φώτων αναμμένων θα είναι διαχειρίσιμο.
Πλεονεκτήματα: Δεν συνεπάγεται επεμβάσεις στα χρηματιστήρια συναλλαγών ή στους κανόνες της αγοράς ενέργειας του μπλοκ. Οι αγοραστές θα εξακολουθούσαν να αποκτούν φυσικό αέριο σε ιλιγγιώδεις τιμές, αλλά θα λάμβαναν επιταγή για το ποσό που πλήρωσαν πάνω από τη συμφωνημένη συμβολική τιμή -είτε από τις εθνικές κυβερνήσεις είτε μέσω μιας πιθανής χρηματοδοτικής λύσης της ΕΕ. Εξασφαλίζει επίσης ότι οι παγκόσμιοι πωλητές φυσικού αερίου, ιδίως εκείνοι που πλέουν με δεξαμενόπλοια υγροποιημένου φυσικού αερίου σε όλο τον κόσμο, δεν θα εγκαταλείψουν την ΕΕ σε αναζήτηση υψηλότερων τιμών αλλού.
Μειονεκτήματα: Είναι ακριβό. Πέρυσι το μπλοκ κατανάλωσε 375 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, τα οποία με τις σημερινές τιμές θα κόστιζαν περισσότερα από 640 δισεκατομμύρια ευρώ -η επιδότηση έστω και ενός κομματιού αυτού του ποσού θα μπορούσε να αφήσει το μπλοκ να πνιγεί στο χρέος. Δημιουργεί επίσης προβλήματα για οποιοδήποτε φυσικό αέριο επανεξάγεται εκτός της ΕΕ: Χωρίς σαφείς κανόνες στα σύνορα, οι επιδοτούμενες εταιρείες με έδρα την ΕΕ θα μπορούσαν να αποκομίσουν τεράστια κέρδη από την επαναπώληση φυσικού αερίου σε υψηλότερες τιμές σε γειτονικές τρίτες χώρες -ή, αν εξαχθεί στο ίδιο χαμηλό κόστος, η ΕΕ θα πληρώσει εν μέρει το λογαριασμό για τις εξωτερικές χώρες που καταναλώνουν περισσότερο φυσικό αέριο.
Ποιος είναι υπέρ: Η Γερμανία έχει συμφωνήσει να επιδοτήσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου σε εθνικό επίπεδο, ονομάζοντάς το «φρένο» τιμών. Σε έναν πιο περιορισμένο «ιβηρικό μηχανισμό», η Ισπανία και η Πορτογαλία επιδοτούν το φυσικό αέριο που καίγεται για ηλεκτρική ενέργεια πάνω από τη συμβολική τιμή των 40 ευρώ ανά MWh. Αυτή την εβδομάδα, οι Βρυξέλλες εξέφρασαν την προθυμία τους να εφαρμόσουν προσωρινά το ιβηρικό μοντέλο στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, εκτός από τη συζήτηση ευρύτερων επιλογών για το φυσικό αέριο.
Καθορισμός μέγιστης τιμής πώλησης
Πώς λειτουργεί: Η ΕΕ θα μπορούσε να επιλέξει να ορίσει ένα σκληρό ανώτατο όριο για το πόσο μπορεί να φέρεται και να πωλείται το φυσικό αέριο. Εάν εφαρμοζόταν σε όλες τις αγορές, το όριο αυτό θα ανάγκαζε τις εταιρείες να επαναδιαπραγματευτούν τα ιδιωτικά συμβόλαια προμήθειας και θα απαγόρευε στους εμπόρους σε πραγματικό χρόνο να υποβάλλουν προσφορές πάνω από τη μέγιστη τιμή.
Αυτή η τιμή θα μπορούσε να είναι σταθερή -το λεγόμενο «άκαμπτο» ανώτατο όριο- αλλά θα μπορούσε επίσης να αυξομειώνεται, εάν η ανώτατη τιμή συνδέεται με την τιμή ενός άλλου εμπορεύματος όπως το πετρέλαιο ή με την τιμή του φυσικού αερίου σε μια ανταγωνιστική δικαιοδοσία, όπως η ασιατική αγορά.
Πλεονεκτήματα: Μια σταθερή ανώτατη τιμή σημαίνει ότι οι αγοραστές γνωρίζουν ότι δεν θα χρειαστεί να δαπανήσουν πάνω από το ανώτατο όριο και οι πωλητές γνωρίζουν πόσο είναι διατεθειμένο να πληρώσει το μπλοκ, ανεξάρτητα από τις διακυμάνσεις στην παγκόσμια αγορά. Θα μπορούσε επίσης να αποτρέψει τις χώρες της ΕΕ από το να ανεβάζουν την τιμή στο εσωτερικό του μπλοκ, σε μια προσπάθεια να αρπάξουν την προσφορά πριν από τους γείτονες.
Οι υποστηρικτές ενός κυμαινόμενου ή «δυναμικού» ανώτατου ορίου έχουν προτείνει τη σύνδεση του ανώτατου ορίου της ΕΕ με ό,τι είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν οι ανταγωνιστές της Ασίας. Αυτό βασίζεται σε έναν γεωγραφικό υπολογισμό: Όταν οι τιμές είναι ίδιες στην Ευρώπη και την Ασία, οι πωλητές στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ κερδίζουν περισσότερα χρήματα από την αποστολή φυσικού αερίου στην Ευρώπη, επειδή η απόσταση είναι μικρότερη.
Μειονεκτήματα: Εάν το ανώτατο όριο της ΕΕ είναι πολύ χαμηλό, οι παγκόσμιοι προμηθευτές που έχουν την οικονομική δυνατότητα να πουλήσουν αλλού θα το κάνουν – ενδεχομένως οδηγώντας σε ελλείψεις σε όλο το μπλοκ. Οι ανταγωνιστές θα μπορούσαν επίσης εύκολα να ξεπεράσουν τους αγοραστές της ΕΕ προσφέροντας προσφορές ακριβώς πάνω από το ανώτατο όριο. Οι Βρυξέλλες έχουν επισημάνει ότι μια ενιαία τιμή εντός της ΕΕ θα εμπόδιζε επίσης τις συναλλαγές εντός του μπλοκ και θα απαιτούσε μια κεντρική αρχή για να μοιράζει το φυσικό αέριο σε μια οικονομία τύπου command-and-control. Η Ρωσία έχει επίσης προειδοποιήσει ότι δεν θα πουλήσει σε περιοχές που εφαρμόζουν ανώτατη τιμή.
Συνδυασμός των δύο παραπάνω
Οι χώρες της ΕΕ εργάζονται σκληρά προσπαθώντας να συνθέσουν μια προσαρμοσμένη λύση από τις δύο παραπάνω επιλογές. Μία νέα κοινή πρόταση της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Πολωνίας και του Βελγίου, που περιήλθε στην κατοχή του «Politico» την Πέμπτη, θα θέσπιζε μια κυμαινόμενη τιμή για όλες τις συναλλαγές χονδρικής πώλησης φυσικού αερίου στην ΕΕ -ενδεχομένως συνδεδεμένη με τις τιμές του πετρελαίου ή συνδεδεμένη με τις τιμές του φυσικού αερίου στις ΗΠΑ και την Ασία, έτσι ώστε να προσελκύσει αρκετή προσφορά στο μπλοκ.
Εντός της ΕΕ, αυτή η τιμή θα επιτρέπεται να κινείται προς τα πάνω ή προς τα κάτω κατά 5% -κάτι που η Ιταλία έχει βαφτίσει tetto forchetta, ή «διχαλωτό καπάκι» – επιτρέποντας τη διακίνηση αερίου και την καθοδήγησή του σε περιοχές της ηπείρου, όπου το χρειάζονται περισσότερο.
Σε περίπτωση ελλείψεων εφοδιασμού, θα μπορούσαν να επιδοτηθούν πρόσθετες αγορές φυσικού αερίου από χώρες εκτός του μπλοκ σε τιμές χωρίς ανώτατο όριο -με αυστηρότερες απαιτήσεις εξοικονόμησης φυσικού αερίου για να αποφευχθεί η ανεξέλεγκτη πορεία αυτού του λογαριασμού εισαγωγών.
Οι ηγέτες της ΕΕ που εξετάζουν αυτές τις επιλογές πολιτικής την Παρασκευή αναμένεται να περιορίσουν τον κατάλογο των επιθυμητών μέτρων, τα οποία θα συζητηθούν περαιτέρω από τους υπουργούς Ενέργειας την επόμενη εβδομάδα. Μια δεύτερη συνάντηση των αρχηγών κυβερνήσεων της ΕΕ έχει προγραμματιστεί για τα τέλη Οκτωβρίου, με την ελπίδα ότι η τελική απόφαση μπορεί να ληφθεί αυτόν τον μήνα.
