“Η Δημοκρατία δεν είναι το τέλειο σύστημα αλλά είναι το καλύτερο που έχουμε” συνηθίζουν να λένε όσοι αναλύουν τα πολιτικά πράγματα και θέλουν να δικαιολογήσουν τις εμφανείς αδυναμίες του παρόντος συστήματος.
Το οποίο φυσικά και έχει αρκετά αβαντάζ,με κυριότερα το ότι δε διώκεται κανείς για τις απόψεις του (πολύ σημαντικό) αλλά και το ότι όποιος έχει το δικαίωμα της ψήφου (δηλαδή συνήθως ο ντόπιος) δεν είναι ακριβώς αναλώσιμος, όπως θα ήταν σε άλλα συστήματα και σίγουρα έχει κάποια δικαιώματα, με κυριότερο το ότι κάπου,κάπως,κάποτε …θα “βολευτεί” προτού φτάσει στην εξαθλίωση.
Με αυτή τη λογική δομήθηκε το “Κοινωνικό Κράτος” (Welfare State) μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στις δυτικές κοινωνίες,υπό το φόβο βέβαια του Κομουνισμού της Ανατολής αλλά και τον τρόμο της πρόσφατης-τότε- εμπειρίας της Ανόδου του Φασισμού στην Ευρώπη.
Φυσικά το δυτικό “Κοινωνικό Κράτος” μετά το ’89,μας τελείωσε.
Ήρθε και το πήρε μαζί της η Παγκοσμιοποίηση αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα,που θέλει δική του ανάλυση.
“Εκλογές,Κόμματα με φρου-φρου κι αρώματα…” (*)
Το πολυδιαφημισμένο ατού της σύγχρονης Δημοκρατίας,παραμένουν οι Εκλογές,που όμως στην πραγματικότητα απέχουν πολύ από αυτό που παρουσιάζονται.
Για πολλούς λόγους,κάποιοι από αυτούς είναι τόσο απλοί,που μπορεί ο καθένας μας να τους κατανοήσει.
Ας φανταστούμε ότι είμαστε μια μεγάλη παρέα,πχ δέκα ατόμων, σε ένα σπίτι όπου υπάρχει μία και μόνο τηλεόραση.
Η παρέα κάθεται μπροστά στον… δέκτη και προσπαθεί να διαλέξει το τι θα δει.
Πόσες πιθανότητες έχουν και οι δέκα να συμφωνήσουν για το κανάλι;
Ελάχιστες,αν είναι δύο τα κανάλια.
Αν τα κανάλια είναι πολλά,τότε μάλλον καμία.
Γιατί όσο περισσότερες είναι οι επιλογές,τόσο λιγότερες είναι και οι πιθανότητες να υπάρξει ομοφωνία.
Η Δημοκρατία αντιπροσωπευτικού τύπου σαν αυτή καλή ώρα που υπάρχει στις μέρες μας στις ανεπτυγμένες κοινωνίες, πλασάρεται σαν το σύστημα όπου “όλοι μαζί αποφασίζουμε”,(άρα είμαστε και όλοι συνυπεύθυνοι).
Προφανώς και δεν χρειάζεται η απόδειξη του Νομπελίστα Κένεθ Άροου (Kenneth Arrow-“Impossibility Theorem”) για το πώς η οποιαδήποτε διαδικασία συλλογικής απόφασης είναι πρακτικά προβληματική.
Ο Άροου με το ομώνυμο θεώρημα του έχει αποδείξει μαθηματικά,εδώ και μισό αιώνα, ότι ένα σύνολο ανθρώπων σε οποιοδήποτε πολιτικό-οικονομικό σύστημα (ακόμη και στη Δημοκρατία) είναι πρακτικά αδύνατον να πάρει συλλογικές αποφάσεις,καθολικής αποδοχής.
Εκλογικό Μάρκετινγκ
Λογικά τώρα κάποιος θα σκεφτόταν ότι εντάξει δεν μπορεί να υπάρξει καθολική αποδοχή,δεν μπορεί να υπάρχει όμως ούτε αποδοχή της πλειοψηφίας;
Θα μπορούσε προφανώς, αν η Δημοκρατία μας ήταν πιο κοντά στη λαϊκή Βούληση κάνοντας τις διαδικασίες πιο απλές. Αν προκήρυττε, ας πούμε, δημοψηφίσματα για τα σημαντικότερα τουλάχιστον θέματα.
Το δημοψήφισμα (Referendum) έχει διαφορά από τις κομματικές εκλογές.
Στη μία περίπτωση υπάρχει ένα ξεκάθαρο ερώτημα
Ας πούμε:“Θέλετε να καταργήσουμε τον λιγνίτη;”
Και από κάτω οι επιλογές συγκεκριμένες: “Ναι” ή “Όχι”.
Ακόμη και το 51% να έλεγε “ναι” και το 49% “όχι”,θα είχε βγει ένα καθαρό αποτέλεσμα.
Θα υπήρχε μια πλειοψηφία και μια μειοψηφία. Οπότε θα γινόταν αυτό που ήθελε η πλειοψηφία. Τι πιο δημοκρατικό;
Με τις κομματικές εκλογές όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά,ούτε και τόσο ξεκάθαρα.
Καταρχάς δεν κατεβαίνουν μόνο δύο κόμματα.
Κατεβαίνουν αρκετά,το οποίο και σημαίνει ότι μπερδεύονται οι επιλογές.
Κατεβαίνουν μερικά μικρά κεντροαριστερά κόμματα για να πλευρίσουν ψήφους από το μεγάλο κόμμα της Κεντροαριστεράς και άλλα τόσα μικρά στην Κεντροδεξιά για να κόψουν ψήφους από το μεγάλο κόμμα της Κεντροδεξιάς.
Το ποιος θα βγει πρώτο κόμμα και ποιος δεύτερο από τους δύο “μεγάλους”,εξαρτάται από τα μικρά κυρίως κόμματα και το πόσες ψήφους έκοψαν από το μεγάλο τους αντίπαλο.
Το ΠΑΣΟΚ κυβέρνηση,ο Συνασπισμός εκτός Βουλής
Όλοι όσοι θυμόμαστε τις εκλογές του 1993 ακόμη να καταλάβουμε το γιατί ενώ το μεγάλο κεντροαριστερό κόμμα (ΠΑΣΟΚ) έκανε εντυπωσιακό…come back,ανεβαίνοντας στην εξουσία με το απίστευτο 46,88% των ψήφων,ο Συνασπισμός -το μικρό κόμμα της Κεντροαριστεράς τότε- έμεινε εκτός Βουλής και παραλίγο να διαλυθεί.
Είναι σίγουρο ότι από το σχεδόν 47% των Ελλήνων που είχαν ψηφίσει ΠΑΣΟΚ,τουλάχιστον ένα 10% συμπαθούσε από πολύ έως αρκετά τον Συνασπισμό και θα τον ήθελε στη Βουλή,ακόμη και αν το λεγόμενο “Βρώμικο ’89” ήταν πολύ πρόσφατο.
Το πρόβλημα ήταν και είναι ακόμη ότι το παρόν σύστημα δε δίνει τη δυνατότητα για ψήφο δεύτερης επιλογής.
Σου πλασάρει 5-10-15 κόμματα,όπου εσύ μπορεί να νιώθεις ότι ιδεολογικά είσαι πιο κοντά στα 2-3 ή 4 από αυτά ή να νιώθεις ότι υπάρχουν άνθρωποι που εκτιμάς στα 3-4 ή 5 από αυτά τα κόμματα.Στο τέλος όμως εσύ πρέπει να ψηφίσεις ένα και μόνο έναν κομματικό σχηματισμό.
Στο συλλογισμό αυτόν αφήνουμε εκτός και το ότι είναι σχεδόν αδύνατο να συμφωνείς με όλο το “πακέτο” που σου προτείνει αυτό το κόμμα που ψήφισες.Γιατί τα ζητήματα είναι πολλά και το πιο πιθανό είναι να συμφωνείς σε μία θέση με το Α κόμμα και σε μία άλλη θέση να συμφωνείς με το Β.
Το σύστημα βέβαια δε σου δίνει τη δυνατότητα να ψηφίσεις για το ένα θέμα το Α και για το άλλο θέμα το Β.Ψηφίζεις αποκλειστικά και μόνο το Α και μαζί του δίνεις εν λευκώ το δικαίωμα ακόμη και να κάνει … κυβίστηση μετά από λίγους μήνες σε όλα ή στα περισσότερα από αυτά που σου έλεγε προεκλογικά. Γιατί απλούστατα δεν υπάρχει η δυνατότητα άρσης της υποστήριξης σου.
Αναγκαστικά πρέπει να περιμένεις τις επόμενες εκλογές για να το…τιμωρήσεις.
Για να αλλάξει στη συνέχεια εκείνο αρχηγό και να σου παρουσιαστεί σαν καινούργιο στις μεθεπόμενες εκλογές…
Κάπου εδώ καταλαβαίνει ο οποιοσδήποτε ότι η όλη ιστορία είναι καθαρό μάρκετινγκ.
Ελάχιστα έχει να κάνει με σύγκρουση ιδεών ή δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο.
Η όλη ιστορία μοιάζει περισσότερο με πλασάρισμα προϊόντος σε Σούπερ Μάρκετ.
Υπάρχουν δύο αναψυκτικά τύπου Cola εσύ συνήθως ψωνίζεις το Α αναψυκτικό,ξαφνικά σου πετάνε και ένα ίδιου τύπου Γ και εσύ αλλάζεις προτίμηση αγοράζοντας το Γ μόνο και μόνο γιατί είναι καινούργιο.
Το παράδειγμα του Τρίτου Κόμματος
Βλέπουμε τη δημοσκόπηση του Βήματος για την πρόθεση ψήφου στην Κρήτη.
Υπάρχει στο νησί μια λογική δημοσκοπική άνοδος του ΠΑΣΟΚ,που ενώ δεν βγαίνει πρώτο σε κανένα νομό και μόνο η αύξηση της επιρροής του είναι ικανή να κόψει από το Σύριζα τη νίκη ακόμη και στο Ηράκλειο ή το Λασίθι,που μέχρι πρόσφατα,πριν εκλεγεί νέος αρχηγός στο ΠΑΣΟΚ,έβγαζαν ξεκάθαρα πρώτο το κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης.
Άρα το παιχνίδι των εκλογών δεν κρίνεται από τους δύο εκλογικά “μεγάλους” αλλά από το πόσες ψήφους και από ποιον θα κόψουν οι “μικροί”.
Το αντίστοιχο παράδειγμα υπάρχει και σε άλλες περιοχές της χώρας (πχ Β.Ελλάδα),όπου εκεί θα υπάρξουν άλλα μικρά κόμματα δεξιότερα της ΝΔ,που θα παίξουν ακριβώς τον ίδιο ρόλο αλλά υπέρ του Σύριζα αυτή τη φορά.
Εμείς χρησιμοποιήσαμε το παράδειγμα της Κρήτης απλά και μόνο λόγω εντοπιότητας.
(*)Μουσικές Ταξιαρχίες- “Εκλογές”.