O λεγόμενος «παγετώνας της Ημέρας της Κρίσης» της Ανταρκτικής – που πήρε το παρατσούκλι του λόγω του υψηλού κινδύνου κατάρρευσης και της απειλής για την παγκόσμια στάθμη της θάλασσας – έχει σοβαρή πιθανότητα να υποχωρήσει γρήγορα τα επόμενα χρόνια, λένε οι επιστήμονες, ενισχύοντας τις ανησυχίες για την ακραία άνοδο της στάθμης της θάλασσας που θα συνοδεύσει την πιθανή κατάρρευσή του.
Ο παγετώνας Thwaites, ικανός να ανεβάσει τη στάθμη της θάλασσας κατά αρκετά μέτρα, διαβρώνεται κατά μήκος της υποθαλάσσιας βάσης του καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται. Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα στο περιοδικό Nature Geoscience, οι επιστήμονες χαρτογράφησαν την ιστορική υποχώρηση του παγετώνα, ελπίζοντας να μάθουν από το παρελθόν του τι πιθανόν να κάνει ο παγετώνας στο μέλλον.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι κάποια στιγμή τους τελευταίους δύο αιώνες, η βάση του παγετώνα αποκολλήθηκε από τον πυθμένα της θάλασσας και υποχώρησε με ρυθμό 1,3 μίλια (2,1 χιλιόμετρα) ανά έτος. Αυτός είναι ο διπλάσιος ρυθμός από αυτόν που έχουν παρατηρήσει οι επιστήμονες την τελευταία δεκαετία περίπου.
Αυτή η ταχεία αποσύνθεση συνέβη ενδεχομένως «μόλις στα μέσα του 20ού αιώνα», δήλωσε ο Alastair Graham, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και θαλάσσιος γεωφυσικός στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντα, σε δελτίο Τύπου.
Αυτό υποδηλώνει ότι ο Thwaites έχει τη δυνατότητα να υποστεί μια ταχεία υποχώρηση στο εγγύς μέλλον, μόλις υποχωρήσει πέρα από μια ράχη του βυθού που συμβάλλει στη συγκράτησή του.
«Ο Thwaites κρατιέται πραγματικά σήμερα με τα νύχια του και θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε μεγάλες αλλαγές σε μικρές χρονικές κλίμακες στο μέλλον – ακόμη και από ένα χρόνο στο επόμενο – μόλις ο παγετώνας υποχωρήσει πέρα από μια ρηχή ράχη στον πυθμένα του», δήλωσε στην ανακοίνωση ο Robert Larter, θαλάσσιος γεωφυσικός και ένας από τους συν-συγγραφείς της μελέτης από το British Antarctic Survey.
Ο παγετώνας Thwaites, που βρίσκεται στη Δυτική Ανταρκτική, είναι ένας από τους ευρύτερους στη Γη και είναι μεγαλύτερος από την πολιτεία της Φλόριντα. Όμως είναι μόνο μια φράξια του στρώματος πάγου της Δυτικής Ανταρκτικής, το οποίο κατέχει αρκετό πάγο για να αυξήσει τη στάθμη της θάλασσας έως και 16 πόδια, σύμφωνα με τη NASA.
Καθώς η κλιματική κρίση έχει επιταχυνθεί, η περιοχή αυτή παρακολουθείται στενά λόγω της ταχείας τήξης και της ικανότητάς της για εκτεταμένη καταστροφή των ακτών.
Ο ίδιος ο παγετώνας Thwaites απασχολεί τους επιστήμονες εδώ και δεκαετίες. Ήδη από το 1973, οι ερευνητές αμφισβήτησαν αν διέτρεχε υψηλό κίνδυνο κατάρρευσης. Σχεδόν μια δεκαετία αργότερα, διαπίστωσαν ότι – επειδή ο παγετώνας εδράζεται στον πυθμένα της θάλασσας και όχι στη στεριά – τα θερμά ωκεάνια ρεύματα θα μπορούσαν να λιώσουν τον παγετώνα από κάτω, προκαλώντας την αποσταθεροποίησή του από κάτω.
Εξαιτίας αυτής της έρευνας οι επιστήμονες άρχισαν να αποκαλούν την περιοχή γύρω από τον Thwaites «αδύναμο υπογάστριο του στρώματος πάγου της Δυτικής Ανταρκτικής».
Τον 21ο αιώνα, οι ερευνητές άρχισαν να καταγράφουν την ταχεία υποχώρηση του Thwaites σε μια ανησυχητική σειρά μελετών.
Το 2001, δορυφορικά δεδομένα έδειξαν ότι η γραμμή γείωσης υποχωρούσε κατά περίπου 0,6 μίλια (1 χιλιόμετρο) ανά έτος. Το 2020, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το θερμό νερό όντως διέσχιζε τη βάση του παγετώνα και τον έλιωνε από κάτω.
Και στη συνέχεια, το 2021, μια μελέτη έδειξε ότι η παγοκρηπίδα Thwaites, η οποία συμβάλλει στη σταθεροποίηση του παγετώνα και συγκρατεί τον πάγο από το να ρέει ελεύθερα στον ωκεανό, θα μπορούσε να θρυμματιστεί μέσα σε πέντε χρόνια.
«Από τα δορυφορικά δεδομένα, βλέπουμε αυτά τα μεγάλα ρήγματα να εξαπλώνονται στην επιφάνεια της παγοκρηπίδας, αποδυναμώνοντας ουσιαστικά τον ιστό του πάγου- κάτι σαν ρωγμή στο παρμπρίζ», δήλωσε στο CNN το 2021 ο Peter Davis, ωκεανογράφος της Βρετανικής Υπηρεσίας Έρευνας της Ανταρκτικής. «Εξαπλώνεται αργά σε όλη την παγοκρηπίδα και τελικά θα σπάσει σε πολλά διαφορετικά κομμάτια».
Τα ευρήματα της Δευτέρας, τα οποία υποδηλώνουν ότι ο παγετώνας Thwaites είναι ικανός να υποχωρήσει με πολύ ταχύτερο ρυθμό από ό,τι πίστευαν μέχρι πρόσφατα, καταγράφηκαν σε μια αποστολή 20 ωρών σε ακραίες συνθήκες, η οποία χαρτογράφησε μια υποθαλάσσια περιοχή στο μέγεθος του Χιούστον, σύμφωνα με δελτίο Τύπου.
Ο Γκράχαμ δήλωσε ότι αυτή η έρευνα «ήταν πραγματικά μια αποστολή που γίνεται μία φορά στη ζωή», αλλά ότι η ομάδα ελπίζει να επιστρέψει σύντομα για να συλλέξει δείγματα από τον πυθμένα, ώστε να μπορέσει να προσδιορίσει πότε συνέβησαν οι προηγούμενες ταχείες υποχωρήσεις. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει τους επιστήμονες να προβλέψουν τις μελλοντικές αλλαγές στον «παγετώνα της ημέρας της κρίσης», για τον οποίο οι επιστήμονες είχαν προηγουμένως υποθέσει ότι η αλλαγή θα ήταν αργή – κάτι που ο Γκράχαμ δήλωσε ότι η μελέτη αυτή διαψεύδει.
«Μια μικρή κλωτσιά στον Thwaites θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγάλη αντίδραση», δήλωσε ο Γκράχαμ.
