Με όρους γουέστερν προσπαθούμε να εξηγήσουμε τη συμπεριφορά της Τουρκίας,χωρίς φυσικά να μπορούμε να καταλήξουμε σε κάποιο συμπέρασμα.
“Είναι καλοί άνθρωποι”,”είναι κακοί”,”τι θέλουν από εμάς;”
Προφανώς κάποιοι είναι καλοί,κάποιοι είναι κακοί,κάποιοι είναι έξυπνοι και κάποιοι μπουνταλάδες.
Όταν μιλάμε για λαούς δεν μπορούμε να τους κρίνουμε με αυτά τα κριτήρια,που χαρακτηρίζουν αποκλειστικά άτομα και όχι ομάδες ατόμων.
Η όποια κριτική κι ανάλυση θα πρέπει να γίνεται καθαρά με όρους Ιστορίας και Γεωπολιτικής.
Οι Τούρκοι λοιπόν προφανώς και θέλουν πίσω αυτά που νομίζουν ότι είναι δικά τους και εμείς θέλουμε πίσω αυτά που νομίζουμε ότι ήταν δικά μας,οπότε βρισκόμαστε αιώνες τώρα σε ένα ιστορικό “μπρα ντε φερ” ,χωρίς να βλέπει κανείς στον ορίζοντα το πότε και εάν τελειώσει αυτό.
Έτσι με την κίνηση του Ερντογάν να μετατρέψει την Αγιά Σοφιά σε τζαμί,μας προέκυψαν στο δημόσιο διάλογο μια σειρά από ερωτήματα:
Αν είχε το δικαίωμα να κάνει κάτι τέτοιο.
Αν σημαίνει κάτι αυτή της η κίνηση.
Τι έγιναν τα τζαμιά που άφησαν πίσω τους οι Οθωμανοί στη χώρα μας;
Και τι είδους κτήρια ήταν αυτά;Τα είχαν φτιάξει όντως Οθωμανοί;
Ήταν ο Σουλτάνος ο ηγέτης Ελλήνων και Τούρκων,όπως δήλωσε πριν από λίγες ώρες ο Ερντογάν.
Και όλα τα υπαρξιακά περί της ταυτότητος μας ερωτήματα μπορούν να τεθούν και για τα οποία εμείς είχαμε σταματήσει εδώ και πολλά χρόνια να συζητάμε.
Δίπολο Ελλάδας-Τουρκίας
Η σχέση Ελλάδας-Τουρκίας δεν είναι η σχέση Γαλλίας-Γερμανίας,ούτε Σκωτίας-Αγγλίας ή ενδεχομένως Καστίλης-Καταλονίας,όπως ίσως πιστεύουν κάποιοι.
Δεν είναι μια τοπική ή περιφερειακή κόντρα ανάμεσα σε λαούς που έχουν κοινά σύνορα σήμερα και κάποτε βρέθηκαν να συνυπάρχουν στο πλαίσιο του ίδιου κράτους.
Έλληνες και Τούρκοι ή σωστότερα Ρωμιοί και Οθωμανοί είναι δύο λαοί-απόγονοι δύο αυτοκρατοριών που η μία ήρθε και “έκατσε” πάνω στην άλλη.
Όπου το ρήμα “έκατσε” έχει μεν γεωγραφική διάσταση αλλά όχι μόνο.Έχει και ανθρωπολογική,φυλετική,διοικητική ακόμη και πολιτισμική.
Οι Έλληνες δεν είναι οι Καταλανοί που ζούσαν σε ένα κομμάτι της Ιβηρικής Χερσονήσου και απλά καταλήφθηκαν από τους Καστιγιάνους και από τότε ζητούν με κάθε τρόπο την απόσχιση τους από το Ισπανικό Κράτος και τη δημιουργία μιας ελεύθερης Καταλονίας.
Ούτε καν οι Γερμανοί με τους Γάλλους που σε μια ιστορική φάση οι μεν υποδουλώνουν τους δε και στην επόμενη γίνεται το αντίστροφο αλλά σε κάθε περίπτωση οι Γάλλοι μένουν σε μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή και οι Γερμανοί σε μια άλλη.
Στην περίπτωση τη δική μας και των Τούρκων τα πράγματα είναι τραγικά μπερδεμένα.
Έχουμε έναν λαό (τους Έλληνες-Ρωμιούς) που ζούσε στην περιοχή αυτή αιώνες,μέχρι που εμφανίστηκε ένας άλλος λαός από την Κεντρική Ασία,όπου σιγά-σιγά και σε ένα βάθος χρόνου σε ένα ιστορικό προτσές που κράτησε αιώνες,μέσω μιας σειράς νικητήριων πολέμων και εξισλαμισμό ντόπιων πληθυσμών κατάφερε αφενός να απλωθεί γεωγραφικά σε όλη την έκταση της παλιάς αυτοκρατορίας (Βυζαντινής),αφετέρου να δημιουργήσει δικό της πληθυσμό σε όλες τις περιφέρειες της νέας αυτοκρατορίας (Οθωμανία).
Για να το πούμε απλά:
Οι Τούρκοι (Οθωμανοί) κατέλαβαν όλη την Ανατολική Μεσόγειο,Βαλκάνια,Μ.Ασία,Μέση Ανατολή και Β.Αφρική και ενώ ήταν ένας μικρός λαός σε πληθυσμό αρχικά,μέσω των εξισλαμισμών κατάφερε να έχει παντού πληθυσμούς που θεωρούσαν εαυτούς “Οθωμανούς”.
Κι από εκεί ξεκινάει η όλη ιστορία.
Σε κάθε περιοχή της αυτοκρατορίας,από την Καππαδοκία και τον Πόντο μέχρι την Κρήτη,την Κύπρο,τα Βαλκάνια έχουμε κάποιους που δε θεωρούν τον εαυτό τους Οθωμανό,κυρίως γιατί έχουν παραμείνει πιστοί στην θρησκεία της παλιάς (Βυζαντινής) αυτοκρατορίας,δηλαδή έχουν παραμείνει Χριστιανοί Ορθόδοξοι και κάποιους άλλους που επειδή εξισλαμίστηκαν νιώθουν Οθωμανοί.
Έκτοτε όλες οι συγκρούσεις στην περιοχή μας έχουν σαν βάση αυτό τον διαχωρισμό.
Από την Ελληνική Επανάσταση,που θα γιορτάσουμε -αν γιορτάσουμε τελικά- του χρόνου τα 200 χρόνια της,μέχρι το Κυπριακό ή τον πόλεμο στη Βοσνία και το Κόσοβο,έχουμε από τη μια Ορθόδοξους και από την άλλη Μουσουλμάνους.
Μπορεί οι Χριστιανοί να είναι αλβανόφωνοι,όπως οι δικοί μας Αρβανίτες ή λατινόφωνοι όπως οι Βλάχοι και από την άλλη να έχουν να αντιμετωπίσουν ελληνόφωνους εξισλαμισμένους όπως ήταν οι Τούρκοκρητικοί ή οι Βαλαάδες της Μακεδονίας,η σύγκρουση στην περιοχή μας όμως έχει πάντα θρησκευτικό χρώμα για τον απλούστατο λόγο πως η θρησκεία ήταν αυτή που καθόριζε την εθνότητα για αιώνες.
Ήσουν Χριστιανός Ορθόδοξος,ανήκες στο Rum Millet,στην εθνότητα των Ρωμιών δηλαδή,ήσουν Μουσουλμάνος,ανήκες στην εθνότητα των πιστών και είχες μια εντελώς διαφορετική θέση στην κοινωνία.
Δεν πλήρωνες φόρους,είχες πάντα δίκιο,μπορούσες να συνάψεις σχέσεις μια μία ή και περισσότερες Χριστιανές,ενώ φυσικά το αντίστροφο,ένας Χριστιανός με μια “πιστή του Προφήτη” ισοδυναμούσε με καταδίκη σε θάνατο.
Επίσης από Χριστιανός ήταν πολύ εύκολο να γίνεις Μουσουλμάνος,από Μουσουλμάνος – Χριστιανός όμως η ποινή ήταν ο θάνατος. (Περίπτωση Νικηφόρου-Ιμπραήμ).
Δε μιλάμε απλά για μια Εκκλησία
Είναι προφανές λοιπόν,παρότι κάποιοι συμπατριώτες μας προσπαθούν να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα,ότι η Αγιά Σοφιά δεν είναι απλά μια εκκλησία.Δεν είναι μια από τις εκατοντάδες ή και χιλιάδες εκκλησίες μας που οι Οθωμανοί μετέτρεψαν σε τζαμιά κατά τη μακρά περίοδο που συνυπήρξαμε στον ίδιο γεωγραφικό χώρο.
Γιατί κι εδώ υπάρχει μια παρανόηση:
Τα τζαμιά που άφησαν πίσω τους οι Οθωμανοί στον ελλαδικό χώρο,ήταν παλιές εκκλησίες που τους είχαν προσθέσει έναν μιναρέ και τις είχαν μετατρέψει σε λατρευτικό τους χώρο.
Όταν έφυγαν λοιπόν από τα μέρη μας,συνήθως τις επαναφέραμε στην παλιά τους χρήση,τις κάναμε πάλι εκκλησίες.
Όσες τουλάχιστον ήταν χτισμένες ως ορθόδοξοι ναοί.
Όσες ήταν καθολικές εκκλησίες -στο Ηράκλειο και στην Κρήτη έχουμε πολλές τέτοιες λόγω Ενετοκρατίας- που οι Οθωμανοί είχαν μετατρέψει σε τζαμιά,τις κάναμε απλά μουσεία ή εκθεσιακούς χώρους. Βλ. Βασιλική Αγίου Μάρκου για παράδειγμα.
Το αναφέρουμε αυτό γιατί ακούγεται τις τελευταίες ημέρες πολύ σαν “επιχείρημα”,από Έλληνες αλλά και Τούρκους:
“Τα δικά μας τζαμιά στην Ελλάδα τι απέγιναν;”
“Ποια τζαμιά”,είναι η σωστή απάντηση.
“Εννοείτε μήπως τις παλιές εκκλησίες που είχατε μετατρέψει εσείς σε τζαμιά;”
Σε κάθε περίπτωση βέβαια ακόμη κι αν το επιχείρημα αυτό είχε αληθινή βάση,δηλαδή ακόμη κι αν τα τζαμιά είχαν χτιστεί σαν τέτοια και είχαν μετατραπεί από εμάς σε εκκλησίες -κάτι που δεν ισχύει όπως είπαμε- αλλά ακόμη και έτσι να ήταν,το σίγουρο είναι ότι δε θα μπορούσαν να συγκριθούν σε επίπεδο συμβολισμού με εκείνο της Αγιάς Σοφιάς.
Του “συμβόλου της Κατάκτησης” όπως την αποκαλούν οι ίδιοι οι Τούρκοι.
Δε μιλάμε για μια οποιαδήποτε εκκλησία.
Μιλάμε για έναν ναό που υπήρξε ο μεγαλύτερος του κόσμου για 1000 χρόνια και μέχρι την ανέγερση του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη.
Μιλάμε για το σύμβολο μιας Αυτοκρατορίας που έζησε 11 αιώνες.
Δεν είναι απλά μια εκκλησία που έγινε τζαμί,είναι σαν να κατακτούσαμε εμείς την Ινδία και να μετατρέπαμε το Ταζ Μαχάλ σε ορθόδοξο ναό.
Είναι το καμπανάκι που χτυπάει για να μας πει ότι η Τουρκία θέλει να γίνει ξανά Οθωμανία και κυρίαρχος της Ανατολικής Μεσογείου.
Πιστεύω αυτοί που πρέπει να το άκουσαν.
