H 163η Σύνοδος Ολομέλειας της Επιτροπής των Περιφερειών της Ε.Ε. , που πραγματοποιήθηκε στις 19 -21 Νοεμβρίου στις Βρυξέλλες, ήταν ιστορικής σημασίας από κάθε άποψη για τον θεσμό που αποτελεί ίσως την πιο αποκεντρωμένη λειτουργία των εκλεγμένων οργάνων της Ε.Ε..
Ο Γιάννης Κουράκης, συμμετείχε ως μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Επιτροπή των Περιφερειών, όπου και εγκρίθηκε Σχέδιο Ψηφίσματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιφερειών, που φέτος εορτάζει τα 30 χρόνια από την ίδρυση της.
Στη συνεδρίαση, προηγήθηκε η παρουσίαση από τις 4 περιφέρειες της Ισπανίας που επλήγησαν από την φονικές πλημμύρες και καταστροφές στις αρχές Νοεμβρίου, με προεξάρχουσα την ομιλία του προέδρου της Περιφέρειας της Βαλένθια.
Στις συνεδριάσεις για την διαμόρφωση του του ψηφίσματος των 30 ετών από την ίδρυση της Επιτροπής των Περιφερειών, συμμετείχε η Προέδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Ρομπέρτα Μέτσολα. Στην εναρκτήρια συνεδρία, μεταξύ άλλων παρενέβησαν μέσω τηλεδιάσκεψης, η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα.
Σημειώνεται πως το σχέδιο ψηφίσματος είναι μακρόπνοο και εξετάζει τον μελλοντικό ρόλο των Δήμων και των Περιφερειών, ιδίως μέσω της ΕτΠ, στη Δημοκρατική Δομή της ΕΕ., και λαμβάνει υπόψη τα αποτελέσματα της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης, τον θεσμικό ρόλο της ΕτΠ ως πολιτικής συνέλευσης και θεματοφύλακα της αρχής της επικουρικότητας, και αναφέρεται στη μελλοντική συμβολή της ΕτΠ σε βασικούς τομείς πολιτικής που αποτελούν προτεραιότητα για τις Τοπικές και τις Περιφερειακές Αρχές.
Ειδικότερα, οι 17 άξονες της πολιτικής συνέλευση των περιφερειών και των δήμων της ΕΕ , με αφορμή τα 30 χρόνια ύπαρξης της Επιτροπής των Περιφερειών , περιγράφεται ως εξής :
1. Επισημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών συστάθηκε ως πολιτική συνέλευση. Επιφορτίστηκε με το καθήκον να εκπροσωπεί τη νομιμότητα και την πολυμορφία των ευρωπαϊκών δήμων και περιφερειών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ· να συμβουλεύει τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα σχετικά με τη νομοθεσία που επηρεάζει τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης μέσω των εκλεγμένων αντιπροσώπων τους· να συμβάλει στην εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας και της εγγύτητας και να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των πολιτών και των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων· και να μεριμνά για την περιφρούρηση των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας σε όλα τα στάδια της νομοθετικής διαδικασίας της ΕΕ.
2. Επισημαίνει ότι η ΕτΠ έχει αναπτύξει πολιτικές και δραστηριότητες που δεν απευθύνονται μόνο στα μέλη της. Επί του παρόντος, αντιπροσωπεύει 1,2 εκατομμύρια αιρετούς πολιτικούς στο τοπικό και περιφερειακό επίπεδο της ΕΕ, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για το ήμισυ του συνόλου των δημόσιων επενδύσεων στην ΕΕ, το ένα τρίτο των δημόσιων δαπανών και το ένα τέταρτο των φορολογικών εσόδων. Οι αποκεντρωμένες αρχές είναι υπεύθυνες για την εφαρμογή έως και των δύο τρίτων της νομοθεσίας της ΕΕ και, ως εκ τούτου, οι εκπρόσωποι αυτών των αρχών διαθέτουν άμεση πείρα και πληροφορίες για να εξασφαλίζουν ότι οι πολιτικές της ΕΕ ωφελούν τους Ευρωπαίους όπου και αν ζουν.
3. Υπογραμμίζει τη θεμελιώδη συμβολή της ΕτΠ στα βασικά ορόσημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η συμβολή αυτή αφορά μεταξύ άλλων τον ενεργό ρόλο των μελών της ΕτΠ στη Συνέλευση για το Μέλλον της Ευρώπης το 2001, η οποία όρισε την ΕτΠ ως θεματοφύλακα των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας στις ευρωπαϊκές συνθήκες, καθώς και τον ρόλο της ΕτΠ στη Διάσκεψη για το μέλλον της Ευρώπης το 2021. Η Διάσκεψη επιβεβαίωσε την προστιθέμενη αξία της ενεργού συμμετοχής των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των πολιτικών και συνέστησε την περαιτέρω συμμετοχή της ΕτΠ στη χάραξη πολιτικών της ΕΕ.
4. Τονίζει τον καίριο ρόλο των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και της ΕτΠ στη διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά και μελλοντικά. Στο πλαίσιο αυτού του ρόλου, δίνεται ώθηση στη συνεργασία και τον διάλογο των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης της ΕΕ και των υποψήφιων χωρών και, παράλληλα, διασφαλίζεται η συμπερίληψη της τοπικής διάστασης στη διαδικασία προσχώρησης ώστε να αυξηθεί η στήριξη του κοινού για τη διεύρυνση της ΕΕ και να υποστηριχθεί η ομαλή ένταξη των νέων κρατών μελών.
5. Υπογραμμίζει ότι τα πολιτικά αιτήματα και οι συστάσεις της θεμελιώνονται σε απτά και επίκαιρα στοιχεία που συλλέγονται επί τόπου και ότι συνεχίζει να αναπτύσσει τις ικανότητες ανάλυσης που διαθέτει προκειμένου να υποστηρίξει ακόμη πιο αποτελεσματικά τους ευρωπαίους νομοθέτες μέσω της ευαισθητοποίησης για τον τρόπο με τον οποίο η Ένωση και οι πολιτικές της επηρεάζουν τις τοπικές και περιφερειακές κοινότητες. Επισημαίνει, ωστόσο, ότι, μέχρι σήμερα, αυτή η προσπάθεια της ΕτΠ συναντά περιορισμούς λόγω ανεπαρκών πόρων, γεγονός που με τη σειρά του στερεί από τους φορείς λήψης αποφάσεων της ΕΕ κρίσιμες γνώσεις και δεδομένα που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν το νομοθετικό τους έργο.
6. Υπενθυμίζει την καθοριστική της συμβολή στην ανάπτυξη και την προώθηση των αρχών της ενεργού επικουρικότητας και της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, οι οποίες είναι θεμελιώδους σημασίας για τη λειτουργία και τη δημοκρατική νομιμοποίηση της ΕΕ. Η ορθή εφαρμογή αυτών των αρχών αποτελεί το εχέγγυο για τον σχεδιασμό πιο τεκμηριωμένων και αποτελεσματικών νομοθεσιών και πολιτικών της ΕΕ, οι οποίες έτσι μπορούν να εκφράζουν καλύτερα τις ανάγκες των ευρωπαίων πολιτών.
7. Τονίζει ότι, από την πρώτη ημέρα της ολομέτωπης εισβολής στην Ουκρανία, η ΕτΠ, μαζί με τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, υποστηρίζει τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης της Ουκρανίας αναπτύσσοντας συνεργασίες μεταξύ ομοτίμων προκειμένου να υπάρξει άμεση κινητοποίηση και να υλοποιηθούν μακρόπνοα έργα ανασυγκρότησης.
8. Σημειώνει με υπερηφάνεια τόσο τη μοναδική συμβολή της στην προώθηση της εδαφικής συνοχής ως βασικού στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και την πλήρη προσήλωσή της στην αρχή της «μη υπονόμευσης της συνοχής». Επισημαίνει ότι δίνει συνεχώς έμφαση τόσο στην τοπική διάσταση των πολιτικών της ΕΕ όσο και στην τοπική και διασυνοριακή συνεργασία, και εργάζεται για να εξασφαλίσει τη συμπερίληψη της τοπικής και περιφερειακής οπτικής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ.
9. Επισημαίνει τις προσπάθειες που έχει καταβάλει για να καταστεί η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ένα πιο τοποκεντρικό πλαίσιο πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, το οποίο λαμβάνει υπόψη τις διαφορετικές τοπικές και οικονομικές συνθήκες σε ολόκληρη την ΕΕ. Επισημαίνει την ενεργό συμμετοχή και συμβολή της στις παγκόσμιες διαπραγματεύσεις για το κλίμα την τελευταία δεκαετία, καθώς έχει τονίσει ότι οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει να συμβάλουν στον σχεδιασμό των στόχων για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα, ώστε να διευκολυνθεί η υλοποίησή τους. Τάσσεται υπέρ της τοπικής προσαρμογής των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, καθώς με τον τρόπο αυτό η οικονομία και οι κοινωνίες της Ευρώπης θα γίνουν πιο ανθεκτικές, ευημερούσες και βιώσιμες.
Μελλοντικές προοπτικές
10. Δεσμεύεται να συνεχίσει να γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ των Ευρωπαίων και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, και να αναπτύξει περαιτέρω την ικανότητα που διαθέτει να συλλέγει στοιχεία επί τόπου με σκοπό τη βελτίωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας μέσω δικτύων όπως οι περιφερειακοί κόμβοι, διενεργώντας παράλληλα εκτιμήσεις εδαφικού αντικτύπου και επιτυγχάνοντας την αγροτική θωράκιση.
11. Επιβεβαιώνει την προσήλωσή της στην ενθάρρυνση της ένταξης των νέων στις πολιτικές συζητήσεις σε επίπεδο ΕΕ. Επισημαίνει το πρόγραμμα «Νέοι αιρετοί πολιτικοί», το οποίο έχει φέρει περίπου 1000 νέους, τοπικά εκλεγμένους πολιτικούς πιο κοντά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ και προάγει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της ευρωπαϊκής συνεργασίας μεταξύ της νέας γενιάς τοπικών ηγετών σε ολόκληρη την Ευρώπη και τις γειτονικές χώρες.
12. Θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να υλοποιηθεί μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση της λειτουργίας της ΕΕ για να αντιμετωπιστούν οι μελλοντικές προκλήσεις, στο πλαίσιο της οποίας πρέπει να ενισχυθεί ο ρόλος της ΕτΠ σε θέματα με τοπικό αντίκτυπο. Για τον σκοπό αυτό, ζητεί τα μέλη της ΕτΠ να συμμετέχουν πλήρως σε κάθε μελλοντική Συνέλευση για την αναθεώρηση των συνθηκών.
13. Προτίθεται να διαμορφώσει ένα νέο όραμα συνεργασίας και επιμερισμού των ευθυνών μεταξύ όλων των επιπέδων διακυβέρνησης. Επιπλέον, προκειμένου να συνεχίσει τις προσπάθειές της —που είναι ακόμα σε εξέλιξη— για την ενθάρρυνση της ενεργού συμμετοχής των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης σε όλα τα στάδια του νομοθετικού κύκλου, η ΕτΠ προσβλέπει στην εφαρμογή των πρόσφατα ανανεωμένων συμφωνιών συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Και οι δύο αυτές συμφωνίες αναγνωρίζουν τη σημασία της ΕτΠ ως πολιτικής συνέλευσης.
14. Αναμένει ότι οι συννομοθέτες θα αναγνωρίσουν την ΕτΠ ως παρατηρητή στις τριμερείς διαπραγματεύσεις[1] στη βάση μιας πιο συμπεριληπτικής διοργανικής συμφωνίας για την απλούστευση και τη βελτίωση της νομοθεσίας. Αναμένει επίσης να συμμετέχει στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου και στις συνεδριάσεις των ομάδων εργασίας σε τομείς πολιτικής με έντονο τοπικό ενδιαφέρον, ώστε να προετοιμαστεί το έδαφος για την εξέλιξη του θεσμικού της ρόλου.
15. Θα συνεχίσει να συμβάλλει στην ανάπτυξη πνεύματος ετοιμότητας και της στρατηγικής ανάλυσης προοπτικών. Σκοπός της είναι να ενισχύσει τις ικανότητές της ώστε να διενεργεί «ελέγχους της πραγματικής κατάστασης» από τοπική οπτική όσον αφορά τη νομοθεσία και τις πρωτοβουλίες της ΕΕ, βασιζόμενη στα στοιχεία και την πείρα που έχει αποκτήσει στο πεδίο αυτό.
16. Τονίζει τη σημασία της ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων μεταξύ των μελών της και καλεί όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ να επιδιώκουν να διασφαλίζουν ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων όταν ορίζουν μέλη για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών.
17. Επιβεβαιώνει ότι η υπεράσπιση των δημοκρατικών αξιών της ΕΕ αποτελεί θεμελιώδη προτεραιότητά της και θα συμβάλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προκλήσεων. Επίσης, έχει σκοπό να διαφυλάξει τη συνοχή των ευρωπαϊκών κοινωνιών που βιώνουν αυξανόμενο κατακερματισμό, δημογραφικές αλλαγές, συστημικούς μετασχηματισμούς και πολυπαραγοντικές κρίσεις, προωθώντας παράλληλα την προσέγγιση «Σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά».