Από την αρχή της πανδημίας μάθαμε τον όρο «ασθενής μηδέν», που αφορά στο πρώτο κρούσμα που διαγνώστηκε για μια καινούρια ασθένεια ή πανδημία όπως ο covid-19. Στα καθ’ ημάς, τον όρο αυτό ακούμε από χθες το βράδυ, με σημερινή κυβερνητική επιβεβαίωση για το πρώτο κρούσμα της μετάλλαξης «Ο», που διαγνώσθηκε πανελλαδικά για πρώτη φορά στην Κρήτη. Η επιστήμη και ο δημόσιος λόγος έχουν τον τρόπο τους να εντυπωσιάζουν με ορολογίες που επιλέγουν και αυτό αποτελεί πέρα από λειτουργικό και γλωσσικό κώδικα, μια μέθοδο προσέλκυσης του ενδιαφέροντος του κοινού. Ευχόμαστε ο συμπολίτης μας που ζει στη Νότια Αφρική και βρίσκεται τώρα στην Ελλάδα, να ξεπεράσει σύντομα και ασυμπτωματικά τη νόσησή του και να επιστρέψει στη ζωή του, όπως το θέλουμε όλοι μας. Είναι όμως αυτός ο πραγματικός «ασθενής μηδέν»;
Αυτό που μας έμαθε η πανδημία είναι ότι τα πράγματα παγκοσμίως μπορούν να αλλάξουν από τη μια στιγμή στην άλλη και ταυτόχρονα ότι η εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας μπορεί να βοηθήσει την ανθρωπότητα, έστω και με σημαντικές απώλειες, να ξεπεράσει εμπόδια που αφορούν σε δισεκατομμύρια ανθρώπους. Με την άμεση αντίδραση και τη γρήγορη παραγωγή των εμβολίων οι συνέπειες της πανδημίας περιορίστηκαν, κυρίως όσον αφορά στους θανάτους ή τις επώδυνες νοσήσεις. Αυτό το επίτευγμα δεν είναι αμελητέο, αν φανταστεί κανείς τους εθνικούς εγωισμούς που επικρατούν μεταξύ των κρατών και τον μεγάλο ανταγωνισμό ανάμεσα στις φαρμακευτικές εταιρείες. Τα κράτη, τα προηγμένα και εκεί που υπήρχε τεχνογνωσία, θυμήθηκαν τον παλιό καλό παρεμβατικό τους εαυτό και συμμορφώθηκαν στις επιστημονικές προσταγές, παρά τις κατά τόπους αντιστάσεις είτε νεοφιλελεύθερου χαρακτήρα είτε υπερβολικά αυταρχικού.
Ωστόσο, παρά αυτές τις αισιόδοξες, όσο μπορούν να είναι με τόσους νεκρούς, διαπιστώσεις, κάποια πράγματα, όχι μόνο δεν άλλαξαν, αλλά επιτάθηκαν λόγω της πανδημίας. Τα δύο πιο σημαντικά από αυτά είναι η μεγέθυνση ενός πλήρως αντικοινωνικού ατομικισμού μέσω της άρνησης του εμβολιασμού και ταυτόχρονα η απόρριψη μιας ουσιαστικά και μεγάλης εμβέλειας βοήθεια προς τις φτωχές χώρες, για να αντιμετωπίσουν την πανδημία ή η επιλογή για δημιουργία εμβολίου από μικρότερες εταιρείες ή κράτη, όπως λόγου χάρη θα μπορούσε να γίνει με την άρση των πατεντών του εμβολίου. Χωρίς να θέλουμε να μηδενίσουμε γιατί υπήρξαν κοινές και αλληλέγγυες προσπάθειες, μπορούμε να πούμε ότι το πλαίσιο της πανδημίας δίνει τη δυνατότητα να επαναπροσεγγίσουμε την αντίληψή μας για την κοινή κοινωνική συμβίωση και τη συνύπαρξη σε διεθνές επίπεδο.
Συνάνθρωποί μας και συμπολίτες μας που δεν καταλαβαίνουν την αξία της εμπιστοσύνης στην επιστήμη οχυρωμένοι πίσω από συνωμοσιολογικές θεωρίες ή αυθαίρετες ερμηνείες των ατομικών δικαιωμάτων, καθώς και ηγέτες ή συστήματα ηγεσιών που θωρακίζονται πίσω από μια λάθρα υπεράσπιση των δικών τους λαών, ακολουθώντας τις επιταγές του σκληρού ανταγωνισμού, συντηρούν μια νοσηρή κατάσταση σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία που οι αλληλεπιδράσεις καθίστανται καθοριστικές για όλους. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι όταν με το καλό βγούμε από αυτή τη σκοτεινή στενωπό, οι αναθεωρήσεις για το κοινό μας μέλλον θα αποτελέσουν το πρόταγμα της επόμενης μέρας. Γιατί ο «ασθενής μηδέν» είναι οποιοσδήποτε εμποδίζει μια κοινωνία να συμβιώσει αρμονικά με ένα σύστημα αξιών βασισμένο στον ανθρωπισμό και την πρόοδο. Είναι αυτός που την κοινωνική του ευθύνη είτε ως πολίτης είτε ως ηγέτης τη κάνει ατομική, για να ικανοποιήσει ατομικές ή συστημικές φιλοδοξίες ή ματαιοδοξίες…