Η Ουάσιγκτον και η Μόσχα βρίσκονται σε συνομιλίες για την επαναλειτουργία των αγωγών φυσικού αερίου Nord Stream, δήλωσε ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, καθώς το Κρεμλίνο αγωνίζεται να ανακτήσει μια θέση στην Ευρώπη εν μέσω της προοπτικής κατάπαυσης του πυρός στην Ουκρανία.
Αυτό εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πώς οι εταιρείες θα μπορούσαν να επιστρέψουν στη ρωσική αγορά και πώς η Ευρώπη θα μπορούσε να επανασυνδεθεί με τη Μόσχα, συμπεριλαμβανομένης της επανέναρξης των προμηθειών φυσικού αερίου μέσω αγωγών;
Τι είναι ο αγωγός Nord Stream
Ο αγωγός Nord Stream μέσω της Βαλτικής Θάλασσας προς τη Γερμανία είναι μακράν η μεγαλύτερη διαδρομή φυσικού αερίου μέσω αγωγών, παράλληλα με τις ροές μέσω Λευκορωσίας, Ουκρανίας και Τουρκίας.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για δύο διπλούς αγωγούς ικανούς να μεταφέρουν 110 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην Ευρώπη κάθε χρόνο, αρκετά για να τροφοδοτήσουν περίπου 26 εκατομμύρια νοικοκυριά.
Το πρώτο ζεύγος, το Nord Stream 1 (NS1) ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2011 και το δεύτερο, το Nord Stream 2 (NS2) ολοκληρώθηκε το 2021, αλλά δεν έλαβε ποτέ άδεια λειτουργίας για την έναρξη των ροών.
Ο αγωγός ελέγχεται από τη ρωσική εταιρεία φυσικού αερίου Gazprom και υποστηρίχθηκε από μεγάλες δυτικές εταιρείες ενέργειας όπως η Shell, η E.ON, η Uniper, η Engie, η OMV και η Wintershall Dea που πλέον ανήκει στην Harbour Energy.
Δολιοφθορά
Ένα προφανές εμπόδιο για την επαναλειτουργία του Nord Stream είναι οι ζημιές που προκλήθηκαν από εκρήξεις τον Σεπτέμβριο του 2022.
Και οι δύο γραμμές του αρχικού ζεύγους σωλήνων επλήγησαν όπως και η μία γραμμή του δεύτερου ζεύγους.
Ασαφές παραμένει ποιος ευθύνεται για τις ζημιές.
Βέβαια, ορισμένοι δυτικοί αξιωματούχοι πρότειναν ότι η Μόσχα ευθύνεται για το χτύπημα, μία αιτίαση που απορρίφθηκε ως «εντελώς ηλίθια» από τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η Ρωσία κατηγόρησε τις ΗΠΑ, τη Μεγ. Βρετανία και την Ουκρανία για τις εκρήξεις στους αγωγούς, με εκείνες να αρνούνται κάθε ανάμειξη.
Η γραμμή του NS2 που επλήγη εκτιμάται ότι εξακολουθεί να περιέχει περίπου 9-10 εκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, ενώ η άθικτη δεύτερη γραμμή παραμένει γεμάτη με αέριο.
Ποια είναι τα οικονομικά προβλήματα του NS2;
Το δεύτερο ζεύγος σωλήνων αντιμετωπίζει όμως και οικονομικά προβλήματα, με τον χειριστή Nord Stream 2 AG, μονάδα της ρωσικής Gazprom, να δέχεται πιέσεις να πληρώσει τους πιστωτές της.
Ελβετικό δικαστήριο έθεσε προθεσμία την 9η Μαΐου στην NS2 AG τόσο για να αναδιαρθρώσει τα χρέη της όσο και να αποπληρώσει τους πιστωτές της, προσθέτοντας ωστόσο ότι θα μπορούσε να την κηρύξει σε πτώχευση εάν δεν εκπληρωθεί αυτή η προϋπόθεση.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, δήλωσε τον Ιανουάριο ότι η πιθανή χρεοκοπία ή πώληση της NS2 AG θα ισοδυναμούσε με «κλοπή».
Νομικές εκκρεμότητες
Υπάρχουν, επίσης, ορισμένες εκκρεμείς υποθέσεις διαιτησίας κατά της Gazprom για διακοπές στον εφοδιασμό με φυσικό αέριο.
Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Shell, Cederic Cremers, είπε ότι αυτές οι υποθέσεις θα πρέπει καταρχάς να επιλυθούν πριν από οποιαδήποτε σκέψη για επαναλειτουργία του αγωγού. Ακόμη και έτσι, όμως, το ερώτημα αν η Ευρώπη εξακολουθεί να θέλει την ίδια εξάρτηση από το ρωσικό αέριο, παραμένει.
Τον Δεκέμβριο, η προηγούμενη διοίκηση των ΗΠΑ, υπό τον Τζο Μπάιντεν, επέβαλε περαιτέρω κυρώσεις σε οντότητες με έδρα τη Ρωσία για τη συμμετοχή τους στο NS2, συμπεριλαμβανομένης της διαχειρίστριας εταιρείας και μιας ρωσικής ασφαλιστικής που παρείχε ασφάλιση σε εταιρείες που συμμετείχαν στο έργο.
Θα ήθελε η Ευρώπη να αγοράσει ξανά ρωσικό αέριο;
Πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Μόσχα παρείχε το 40% των εισαγωγών φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι που της επέτρεπε να ασκεί τεράστια επιρροή στις ενεργειακές προμήθειες του μπλοκ.
Παρά το γεγονός ότι η ΕΕ, έκτοτε, μείωσε αυτή την εξάρτηση κατά περίπου τα δύο τρίτα, το ζήτημα παραμένει ένα επώδυνο σημείο για το Κίεβο, καθώς οι αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου παραμένουν βασική σανίδα σωτηρίας για την πολεμική μηχανή της Ρωσίας.
Αν και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καθυστερήσει να βγάλει ανακοίνωση σχετικά με ένα σχέδιο για τη σταδιακή κατάργηση της εξάρτησης της ΕΕ από τη ρωσική ενέργεια, είπε ότι ο NS2 δεν είναι έργο κοινού ενδιαφέροντος και δεν αλλάζει τις πηγές ενέργειας της ΕΕ, εξηγεί το Reuters.
Η Γερμανία που ήταν ο μεγαλύτερος αγοραστής ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, επανέλαβε πρόσφατα ότι δεν βρίσκεται σε συνομιλίες με τη Μόσχα.
«Το να μιλάμε για τις δυνατότητες του Nord Stream 2… είναι εντελώς λάθος κατεύθυνση συζήτησης», είπε ο απερχόμενος υπουργός Οικονομίας της χώρας Ρόμπερτ Χάμπεκ σε δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες την περασμένη εβδομάδα.
Όμως, υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η επόμενη κυβέρνηση του Βερολίνου μπορεί να λάβει διαφορετική στάση. Βασικά στελέχη του κεντροδεξιού κόμματος που συμμετείχαν στις συνομιλίες για τον συνασπισμό την περασμένη εβδομάδα είπαν στο POLITICO ότι η χώρα θα μπορούσε να επιστρέψει στη Ρωσία για φυσικό αέριο μόλις εξασφαλιστεί η ειρήνη στην Ουκρανία.
«Ρωσικός οικονομικός ιμπεριαλισμός»
Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες αναζητούν εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης των εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή, λαμβάνοντας περισσότερες εισαγωγές μέσω αγωγών από προμηθευτές όπως η Νορβηγία και η Αλγερία και αυξάνοντας τις παραγωγές ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, φοβούμενες μην ξαναδημιουργηθεί μια σχέση εξάρτησης από τη Μόσχα.
«Είναι κακό για την Ευρώπη», είπε ένας διπλωμάτης της ΕΕ που μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας. «Αν η Ευρώπη θέλει να στηρίξει την Ουκρανία, γιατί να πάρει το ρωσικό αέριο;».
Το γεγονός ότι οι συνομιλίες για το Nord Stream γίνονται χωρίς ευρωπαϊκή ανάμειξη είναι «τρελό», τονίζουν στο POLITICO. Αυτό θα πρέπει να είναι ένα «αυστηρό ευρωπαϊκό ζήτημα», πρόσθεσε ένας δεύτερος διπλωμάτης της ΕΕ.
Ταυτόχρονα, η κίνηση προκαλεί ανησυχίες σχετικά με την παροχή στην κυβέρνηση Τραμπ ενός νέου μοχλού επί του μπλοκ. «Θέλουν να μας στριμώξουν σε μια γωνία» με ένα «πρόσθετο επίπεδο εξάρτησης», είπε ένας τρίτος διπλωμάτης της ΕΕ. Είναι «οικονομικός ιμπεριαλισμός», τονίζει.
Οι Βρυξέλλες, επίσης, έχουν δεσμευτεί να συνεχίσουν να προσπαθούν να καταργήσουν σταδιακά τις ρωσικές εισαγωγές ορυκτών καυσίμων έως το 2027, προς μεγάλη ενόχληση του Λαβρόφ.
«Άνθρωποι όπως η… Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν… λένε ότι δεν θα επιτρέψουν ποτέ την αποκατάσταση των ροών Nord Streams». Αυτοί οι άνθρωποι, πρόσθεσε, «είναι είτε άρρωστοι είτε αυτοκτονούν».
Ο επικεφαλής της ΕΕ για την ενέργεια Νταν Γιέργκενσεν επέμεινε ότι οι Βρυξέλλες δεν προσβλέπουν σε επιστροφή στις ρωσικές εισαγωγές: «Δεν υπάρχει καμία αλλαγή στην πολιτική της ΕΕ έναντι της Ρωσίας όσον αφορά την ενέργεια. Θέλουμε να είμαστε ανεξάρτητοι από τις εισαγωγές ενέργειας από τη Ρωσία» είπε στους δημοσιογράφους την περασμένη εβδομάδα.
