Την χάραξη ενός νομικού πλαισίου, για την προστασία των καταναλωτών και των δικαιωμάτων τους από την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης ζητούν οι οργανώσεις καταναλωτών από την ΕΕ και τις ΗΠΑ.
Όπως σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωση της Ένωσης Καταναλωτών Ποιότητα Ζωής (ΕΚΠΟΙΖΩ) οι Ενώσεις καταναλωτών από 13 ευρωπαϊκές χώρες – μεταξύ των οποίων και η ΕΚΠΟΙΖΩ – ξεκινούν συντονισμένη δράση και ζητούν από τα αρμόδια υπουργεία και τις Αρχές να ερευνήσουν για τους κινδύνους όσον αφορά τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης, όπως το ChatGPT, και να επιβάλουν την ισχύουσα νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών.
Ήδη το Νορβηγικό Συμβούλιο Καταναλωτών δημοσίευσε νέα μελέτη με τον τίτλο «”Φάντασμα” στη μηχανή- Εξέταση των κινδύνων της τεχνητής νοημοσύνης στους καταναλωτές» η οποία αναφέρει τους κινδύνους και τα προβλήματα που απορρέουν από τη χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης, το νομικό πλαίσιο αλλά και τις δυνατότητες αντιμετώπισης του προβλήματος.
Στο πλαίσιο της σχετικής μελέτης οι οργανώσεις των καταναλωτών στην ΕΕ και στις ΗΠΑ ζητούν τη χάραξη ενός νομικού πλαισίου, το οποίο θα είναι επικεντρωμένο στην προστασία των καταναλωτών και τα δικαιώματά τους (όπως το δικαίωμα στην ενημέρωση και τη διαφάνεια, τη δικαιοσύνη και τη μη διάκριση, την ασφάλεια, το απόρρητο και την προστασία των προσωπικών δεδομένων και το δικαίωμα άσκησης συλλογικών αγωγών μέσω των Ενώσεων Καταναλωτών), ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να επωφεληθούν από τις νέες τεχνολογίες, οι οποίες θα πρέπει να λειτουργούν σύμφωνα με τις αξίες, τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις αρχές της ΕΕ.
- Ειδικότερα, όπως σημειώνεται, η τεχνητή νοημοσύνη εγείρει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τα δικαιώματα και την ασφάλεια των καταναλωτών.
Η αυξανόμενη χρήση της απαιτεί ρυθμιστική παρέμβαση, για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και των ανησυχιών που εγείρει ως προς το απόρρητο, τη χειραγώγηση, την προσωπική ακεραιότητα, την εξαπάτηση, την παραπληροφόρηση, τις διακρίσεις, την απάτη, την παραπλάνηση και πολλά άλλα. Επιπλέον, η χρήση της απαιτεί σημαντικούς πόρους, γεγονός που έχει σοβαρές επιπτώσεις για το κλίμα και το περιβάλλον.
Τι αιτούνται οι ενώσεις καταναλωτών για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στο πλαίσιο της νέας μελέτης
Λόγω της απουσίας ενός ενιαίου ευρωπαϊκού νομοθετικού πλαισίου και λόγω της χρονοβόρας διαδικασίας ενσωμάτωσης του νέου σχεδίου Κανονισμού, οι οργανώσεις των καταναλωτών ζητούν τα αρμόδια όργανα να διερευνήσουν κατά πόσο τα νέα προϊόντα και οι υπηρεσίες που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη ενδέχεται να βλάπτουν τους καταναλωτές και να επιβάλουν την υφιστάμενη νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων, την ασφάλεια των προϊόντων, τη διασφάλιση του ανταγωνισμού και τη νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών.
Οι εταιρείες, όπως υπογραμμίζεται, θα πρέπει να συμμορφώνονται πλέον και να σέβονται τους υφιστάμενους κανονισμούς της ΕΕ.
- Επίσης, να αποφεύγουν πολιτικές χειραγώγησης και παραπλάνησης των καταναλωτών με τη δικαιολογία ότι η εν λόγω τεχνολογία είναι νέα.
«Το ChatGPT, το Midjourney, το Stable Diffusion και το DALL-E βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη. Εταιρείες όπως η Microsoft, η Google και το Snapchat έχουν ήδη εφαρμόσει την τεχνολογία στις υπηρεσίες τους, συμπεριλαμβανομένων των μηχανών αναζήτησης, της επεξεργασίας κειμένου και της συνομιλίας. Η τεχνολογία δεν είναι μια ανεξέλεγκτη δύναμη και ως εκ τούτου θα πρέπει να προσαρμόζεται και αναπτύσσεται σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς και τις κοινωνικές αξίες» όπως αναφέρεται στην σχετική ανακοίνωση της ΕΚΠΟΙΖΩ.
Οι αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές εκτιμάται ότι πρέπει να διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους και την τεχνική κατάρτιση προκειμένου να είναι σε θέση να παρακολουθούν την τεχνολογική εξέλιξη και να επιβάλλουν τη νομοθεσία σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης από τις εταιρείες.
Δηλαδή, συνεχίζει η ανακοίνωση, να ενισχυθεί η προστασία των καταναλωτών ώστε η τεχνολογία να είναι ασφαλής, αξιόπιστη και δίκαιη και να μη χρησιμοποιούνται οι καταναλωτές ως πειραματόζωα για νέες τεχνολογίες.
Οι καταναλωτές επιμένουν στην υιοθέτηση μίας ευρύτερης στρατηγικής για τη λειτουργία της τεχνητής νοημοσύνης, η οποία θα λαμβάνει υπόψη τις πρόσφατες εξελίξεις, αλλά θα είναι επικεντρωμένη στα θεμελιώδη δικαιώματα και θα προσφέρει αυστηρές κατευθυντήριες γραμμές για τη χρήση της στον δημόσιο τομέα.
Επιπλέον ζητούν διασφάλιση κατάλληλων κανόνων για ασφαλή, αξιόπιστη και δίκαιη τεχνητή νοημοσύνη στις περιπτώσεις που η ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία δεν επαρκεί και συνεχή επαγρύπνηση και σημειώνουν ότι «θα χρειαστούν αρκετά χρόνια για να δημιουργηθεί το κατάλληλο διεθνές νομοθετικό πλαίσιο. Ωστόσο, οι καταναλωτές χρησιμοποιούν ήδη αυτήν την τεχνολογία και οι κίνδυνοι καιροφυλακτούν. Οπότε, είναι σημαντικό οι εθνικές αρχές να καλύψουν το κενό μέσω της αυστηρής επιβολής της ισχύουσας νομοθεσίας και της αυξημένης ευθύνης των εταιρειών».
Ακόμη, σημειώνεται ότι «τα θεσμικά όργανα της ΕΕ πρέπει να αντισταθούν στο ισχυρό λόμπι των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών με σκοπό τη μείωση της ασφάλειας δικαίου του νομοσχεδίου της ΕΕ και να δοθεί έμφαση στον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η τεχνητή νοημοσύνη σε πιο ευάλωτα άτομα, όπως τα παιδιά που εκτίθενται σε οθόνες και διαδικτυακό περιεχόμενο από πολύ μικρή ηλικία».
- Παράλληλα, χρειάζεται ενδυνάμωση και εκπαίδευση των καταναλωτών ώστε να παίξουν το ρόλο που τους αναλογεί στην πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.
Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε το σχέδιο πρότασης για τη ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης – ενόψει των διαπραγματεύσεων με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για το τελικό κείμενο και αυτός ο κανονισμός, όπως αναφέρεται, θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη και χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.
Οι ενώσεις καταναλωτών θεωρούν ότι ένα μεγάλο μέρος των ζητημάτων χρήσης των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να αντιμετωπιστούν προς όφελος των καταναλωτών μέσω ενός συνδυασμού ρύθμισης, επιβολής της νομοθεσίας και υιοθέτησης συγκεκριμένων πολιτικών που έχουν σχεδιαστεί για να κατευθύνουν την τεχνολογία σε μια φιλική και πιο ανθρωποκεντρική κατεύθυνση.
