Τα Νησιά Κόκος, γνωστά και ως Κίλινγκ, είναι ένα εξωτικός παράδεισος στη μέση του Ινδικού Ωκεανού.
Βρίσκονται σε απόσταση περίπου 3.000 χιλιομέτρων από τις βορειοδυτικές ακτές της Αυστραλίας, στην οποία και ανήκουν.
Είναι δημοφιλής τουριστικός προορισμός για τους Αυστραλούς και όχι μόνον. Αλλά έχουν πλέον γίνει περισσότερο γνωστά ως… «βασίλειο» σκουπιδιών.
Παλιά ψυγεία, πλυντήρια ρούχων και ποδήλατα συσσωρεύονται σε μικρές χωματερές.
Παραδίπλα, στο λεγόμενο «νεκροταφείο των σκαφών», 42 βάρκες, εκατοντάδες σπασμένα καρότσια, τετράτροχα μηχανάκια και αυτοκίνητα, δέκα μεγάλα φορτηγά, ακόμη και ένα λεωφορείο σκουριάζουν από την αλμυρή αύρα της θάλασσας.
Το πρόβλημα είναι χρόνιο.
Σε μια μελέτη του 2019, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Τασμανίας υπολόγισαν ότι οι ονειρικές παραλίες των Κόκος ήταν γεμάτες με περίπου 414 εκατομμύρια κομμάτια πλαστικών.
Όμως τα σκουπίδια δεν βρίσκονται μόνο εκεί.
Πολλά είναι διάσπαρτα στις τροπικές ζούγκλες των Κόκος, που αποτελούνται από δύο ατόλλες και 27 κοραλλιογενή νησάκια.
Οι κατά καιρούς εκστρατείες καθαρισμού δεν φτάνουν ούτε για «ζήτω».
Το ίδιο ισχύει και με τα εδάφη του συμπλέγματος. Τα δύο νησάκια που κατοικούνται έχουν έκταση μόλις 14 τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Όπερ σημαίνει ότι δεν υπάρχουν περιθώρια και χώρος για κλασικές μορφές διαχείρισης απορριμμάτων, όπως η υγειονομική ταφή.
Σαν να μην έφτανε αυτό, τα νησιά απειλούνται από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Κάθε τόσο τα εδάφη τους πλημμυρίζουν και διαβρώνονται.
Ως «κερασάκι στην τούρτα», δε, τα ωκεάνια ρεύματα φέρνουν στις ακτές τόνους πλαστικών.
«Με μια λέξη, είναι ένας εφιάλτης», λέει ένας τοπικός αξιωματούχος, ο Φρανκ Μιλς, στο αυστραλιανό δίκτυο ABC.
«Μόλις φτάσαμε στο στάδιο όπου και τα δύο κατοικημένα νησιά είναι κυριολεκτικά κορεσμένα με σκουπίδια».
«Πρέπει να γίνουμε πολύ δημιουργικοί και να βρούμε τρόπους για να απομακρύνουμε τα σκουπίδια».
Αναζητώντας λύσεις
Μέχρι τώρα, είχε βρεθεί μια πρόχειρη λύση -πλην όμως πολύ επιβαρυντική για την υγεία των κατοίκων και για το περιβάλλον- με την καύση των πλαστικών και οικιακών απορριμμάτων.
Όμως για όλα τα ογκώδη οχήματα, σκάφη κλπ που σαπίζουν στις ακτές, υπάρχει μόνο μια επιλογή. Η μεταφορά τους στην ηπειρωτική Αυστραλία, σχεδόν 3.000 χιλιόμετρα μακριά.
Φυσικά, αυτό κοστίζει ακριβά. Η μεταφορά μόνο ενός αυτοκινήτου μεσαίου μεγέθους στοιχίζει το λιγότερο 1.900 αυστραλιανά δολάρια (κοντά στα 1150 ευρώ).
Με τα προβλήματα να συσσωρεύονται, όπως και τα σκουπίδια, οι αρχές προχώρησαν σε δραστικά μέτρα.
Κατ’ αρχάς για τη συγκέντρωση κεφαλαίων.
Έτσι, τα τέλη για την αποκομιδή σκουπιδιών εκτοξεύτηκαν κατά 55% για τους 600 κατοίκους των νησιών και κατά 1.200% για τις κρατικές υπηρεσίες.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι σε ετήσια βάση φτάνουν τα 580 αυστραλιανά δολάρια για τους ιδιώτες και σχεδόν τα 5.000 αυστραλιανά δολάρια για τους δημόσιους φορείς.
Κάπως έτσι, λοιπόν, εμπορευματοκιβώτια γεμάτα αμίαντο, δοχεία αλουμινίου, ελαστικά και μπαταρίες αποστέλλονται στο λιμάνι Φρίμαντλ, στη μητροπολιτική περιοχή του Πέρθ.
Δεν λείπουν βέβαια τα παράπονα και οι αντεγκλήσεις. Υπάρχει για παράδειγμα σε εξέλιξη ένα «παζάρι» γύρω από την κρατική χρηματοδότηση.
Μια μεσοβέζικη λύση ίσως όμως να έρθει από τον… ωκεανό.
Στα Κόκος, που βρίσκονται σε στρατηγική τοποθεσία στον Ινδικό, οι αυστραλιανές ένοπλες δυνάμεις εκσυγχρονίζουν -για παν ενδεχόμενο και εν μέσω γεωπολιτικών εντάσεων- τον τοπικό κύριο διάδρομο προσγείωσης/απογείωσης αεροσκαφών.
Ο εξοπλισμός και οι προμήθειες καταφθάνουν με πλοία.
Η διαπραγμάτευση είναι τώρα να μπορούν οι νησιώτες να φορτώνουν μέρος από τα απορρίμματα στα ταξίδια της επιστροφής στην Αυστραλία.
Το ενδεχόμενο συζητείται και παραμένει ανοιχτό.
Όπως πάντως επισημαίνει ο ειδικός σε θέματα διαχείρισης απορριμμάτων, Τζεφ Σίντον, όλα τα προαναφερθέντα δεν αποτελούν πραγματικά λύση.
Αυτό που απαιτείται, τονίζει, είναι η αλλαγή νοοτροπίας και η βιώσιμη κατανάλωση.
Ασφαλώς όχι μόνο στον μικρόκοσμο των Νησιών Κόκος.
Νησάκια-χωματερές του κόσμου
Μελέτη του Πανεπιστημίου της Δυτικής Αυστραλίας διαπίστωσε ότι τα Κόκος συγκαταλέγονται στα νησιά που αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα με τα σκουπίδια που ξεβράζει στις ακτές τους ο Ινδικός Ωκεανός.
Αρκετά άλλα νησιωτικά κράτη, σε ολόκληρο τον κόσμο, αντιμετωπίζουν αντίστοιχα προβλήματα.
Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται οι Σεϋχέλλες, τα Φίτζι, τα Μπαρμπάντος και οι Μαλδίβες.
Οι τελευταίες, μάλιστα, αναγκάστηκαν να δημιουργήσουν ένα τεχνητό νησί, ως χωματερή τους.
Συνολικά υπολογίζεται ότι υπάρχουν τουλάχιστον 80.000 τόνοι σκουπιδιών που επιπλέουν μεταξύ Καλιφόρνια και Χαβάης, σε μια έκταση περίπου 1,6 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων.
Πρόσφατη έρευνα ανέλυσε 573 κιλά σκληρών πλαστικών απορριμμάτων -περισσότερα από 6.000 κομμάτια- που συνέλεξε από την περιοχή ο περιβαλλοντικός οργανισμός The Ocean Cleanup.
Όπως διαπιστώθηκε, περισσότερα από το ένα τέταρτο των πλαστικών θραυσμάτων προέρχονταν από εξοπλισμό αλιείας. Από δίχτυα και σχοινιά, μέχρι σημαδούρες.
Κάποια ήταν αδύνατο να εντοπιστεί από που προήλθαν.
Περίπου τα δύο τρίτα των αποβλήτων που αναλύθηκαν προέρχονταν από την Ιαπωνία σε ποσοστό 34% -με βασική αιτία εν προκειμένω το τσουνάμι μετά τον καταστροφικό σεισμό του 2011 στη Φουκουσίμα- και κατά 32% από την Κίνα.
Τα υπόλοιπα ήταν από την Κορέα (10%), τις ΗΠΑ (7%) και την Ταϊβάν (6%).
Σχεδόν τα μισά από τα 6.000 κομμάτια πλαστικού είχαν κατασκευαστεί τον 20ο αιώνα.
Το παλαιότερο αντικείμενο που εντοπίστηκε ήταν μια σημαδούρα του 1966.
