Ένα αυξανόμενο ρεύμα Αρμενίων προσφύγων εγκαταλείπει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ μετά την κατάληψη της διαφιλονικούμενης περιοχής από το Αζερμπαϊτζάν την περασμένη εβδομάδα. Περισσότεροι από 6.500 άνθρωποι έχουν περάσει μέχρι στιγμής στην Αρμενία από τον θύλακα, ο οποίος φιλοξενεί την πλειοψηφία περίπου 120.000 Αρμενίων.
Έφυγαν αφότου η κυβέρνηση του Γιερεβάν ανακοίνωσε σχέδια να μετακινήσει όσους έμειναν άστεγοι μετά τις μάχες. Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας εν τω μεταξυ έχει προειδοποιήσει ότι στην περιοχή είναι «σε εξέλιξη» εθνοκάθαρση. «Αυτό συμβαίνει μόλις τώρα και αυτό είναι πολύ ατυχές γεγονός γιατί προσπαθούσαμε να μιλήσουμε στη διεθνή κοινότητα για αυτό» είπε ο Νικόλ Πασινιάν στους δημοσιογράφους.
Το Αζερμπαϊτζάν έχει δηλώσει ότι θέλει να επανενσωματώσει τους Αρμένιους ως «ίσους πολίτες». Απεσταλμένοι από την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν πρόκειται να συναντηθούν για συνομιλίες που υποστηρίζονται από την ΕΕ σήμερα στις Βρυξέλλες (26.9) στις πρώτες συνομιλίες από την κατάληψη του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Ο εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών Μάθιου Μίλερ προέτρεψε τις δύο πλευρές να καταλήξουν σε μια διαρκή ειρηνευτική συμφωνία.
Στην κύρια πόλη του Καραμπάχ, το Στεπανακέρτ, μια έκρηξη σε πρατήριο βενζίνης λέγεται ότι τραυμάτισε σοβαρά περισσότερους από 200 ανθρώπους, έγραψε ο τοπικός διαμεσολαβητής ανθρωπίνων δικαιωμάτων Γκεγκάμ Στεπανιάν σε μια ανάρτηση στο X, παλαιότερα γνωστό ως Twitter. Δεν είναι ακόμη σαφές τι προκάλεσε την έκρηξη.
Καθώς ο κόσμος τρέπεται σε φυγή, υπάρχουν μεγάλες ουρές στα σύνορα με την Αρμενία. Το BBC μίλησε με μερικούς από τους πρόσφυγες που έφτασαν στην πόλη Γκόρις στην Αρμενία την Κυριακή, κοντά στα σύνορα με το Καραμπάχ. «Έδωσα όλη μου τη ζωή στην πατρίδα μου», είπε ένας άνδρας. «Θα ήταν καλύτερα να με σκότωναν παρά αυτό».
Μια γυναίκα, η Βερόνικα, είπε στο BBC ότι αυτή ήταν η δεύτερη φορά που γίνεται πρόσφυγας. Η πρώτη φορά ήταν κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης το 2020.
«Δεν έχουμε τίποτα»
Η κεντρική πλατεία του Γκόρις είναι κατάμεστη. Το θέατρο που βρίσκεται κοντά έχει μετατραπεί σε βάση για τον Ερυθρό Σταυρό. Η Tατιάνα Ογκανεσιάν, γιατρός και επικεφαλής ενός ιδρύματος γιατρών και εθελοντών που τώρα βοηθά τους πρόσφυγες στο Γκόρις, είπε στο BBC ότι οι άνθρωποι που έχουν πάει στους γιατρούς είναι εξουθενωμένοι, υποσιτισμένοι και ψυχολογικά συντετριμμένοι.
«Ο κόσμος είναι σοκαρισμένος, μας λένε: Χρειάζομαι χάπια, είναι μπλε», λέει. Οι γιατροί πρέπει στη συνέχεια να βρουν ποια ειναι τα φάρμακα που λαμβάνουν και να τους τα χορηγήσουν».
«Δεν έχουμε τίποτα», λέει μια ηλικιωμένη που μόλις έφτασε στο Γκόρις. Στο κοντινό χωριό Koρνιτζορ πρόσφυγες λένε ότι δεν πίστευαν ότι θα μπορούσαν να είναι ασφαλείς υπό την κυριαρχία του Αζερμπαϊτζάν και δεν περίμεναν ότι θα μπορούσαν ποτέ να επιστρέψουν στα σπίτια τους.
Η κυβέρνηση της Αρμενίας ανέφερε σε δήλωσή της την Κυριακή ότι εκατοντάδες από τους πρόσφυγες έχουν ήδη βρει στέγη που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση. Αλλά δεν υπάρχει σαφές σχέδιο για το πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί η μαζική εισροή ανθρώπων. Ο πρωθυπουργός Πασινιάν ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι υπάρχουν σχέδια για τη φροντίδα έως και 40.000 προσφύγων.
Οι Αρμένιοι με τους οποίους μίλησε το BBC είπαν ότι είναι έτοιμοι να δεχτούν πρόσφυγες στα σπίτια τους. Εν τω μεταξύ, περισσότεροι από 140 άνθρωποι συνελήφθησαν στο Γιερεβάν τη Δευτέρα μετά τις τελευταίες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης που επικαλούνται το υπουργείο Εσωτερικών της χώρας.
Το πρακτορείο ειδήσεων Tass ανέφερε ότι οι ειδικές δυνάμεις άρχισαν να συλλαμβάνουν διαδηλωτές που απέκλεισαν τους δρόμους στο Γιερεβάν. Η αστυνομία βρισκόταν επίσης έξω από το κεντρικό κυβερνητικό κτίριο, στο οποίο στεγάζονται τα γραφεία του πρωθυπουργού και στο οποίο οι διαδηλωτές προσπαθούσαν να εισβάλουν.
Οι διαμαρτυρίες ξέσπασαν για πρώτη φορά την περασμένη εβδομάδα για τον χειρισμό της κρίσης από την κυβέρνηση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Ο κ. Πασινιάν έχει κατηγορηθεί ότι έκανε πάρα πολλές παραχωρήσεις στο Αζερμπαϊτζάν και υπάρχουν εκκλήσεις για την παραίτησή του.
Οι αρμενικές αυτονομιστικές δυνάμεις στην επικράτεια συμφώνησαν να αφοπλιστούν την Τετάρτη, μετά από μια αστραπιαία στρατιωτική επίθεση του Αζερμπαϊτζάν. Η Αρμενία έχει επανειλημμένα πει ότι για μια μαζική έξοδο από την περιοχή θα φταίνε οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν.
Σε τηλεοπτική ομιλία την Κυριακή, ο Πασινιάν είπε ότι πολλοί εντός του θύλακα θα «βλέπουν την εκδίωξη από την πατρίδα ως τη μόνη διέξοδο» εκτός εάν το Αζερμπαϊτζάν παρέχει «πραγματικές συνθήκες διαβίωσης» και «αποτελεσματικούς μηχανισμούς προστασίας από την εθνοκάθαρση».
Το Ναγκόρνο Καραμπάχ, μια ορεινή περιοχή στον Νότιο Καύκασο αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν, αλλά ελέγχεται από Αρμένιους για τρεις δεκαετίες. Ο θύλακας υποστηρίζεται από την Αρμενία – αλλά και από τη σύμμαχό τους, τη Ρωσία, η οποία διατηρεί εκατοντάδες στρατιώτες εκεί εδώ και χρόνια.
Πέντε Ρώσοι ειρηνευτές σκοτώθηκαν – μαζί με τουλάχιστον 200 Αρμένιους υπήκοους και δεκάδες στρατιώτες του Αζερμπαϊτζάν – καθώς ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν εισέβαλε την περασμένη εβδομάδα. Την Κυριακή, το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε ότι κατέσχεσε περισσότερο στρατιωτικό εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένου μεγάλου αριθμού ρουκετών, βλημάτων πυροβολικού, νάρκες και πυρομαχικά.
Παρά τις δημόσιες διαβεβαιώσεις του Αζερμπαϊτζάν, υπάρχουν φόβοι για τους κατοίκους του Ναγκόρνο Καραμπάχ, καθώς έχει επιτραπεί μόνο μία παράδοση βοήθειας 70 τόνων τροφίμων από τότε που οι αυτονομιστές αποδέχθηκαν την κατάπαυση του πυρός και συμφώνησαν να αφοπλίσουν. Αρμένιοι ηγέτες λένε ότι χιλιάδες είναι χωρίς φαγητό ή στέγη και κοιμούνται σε υπόγεια, σχολικά κτήρια ή στην ύπαιθρο.
