Συναγερμό σε υγειονομικές αρχές αλλά και γονείς που έχουν θορυβηθεί από χθες, έχει προκαλέσει ο θάνατος 20χρονου φοιτητή στην Πάτρα. Η ραγδαία εξέλιξη της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου και η δυναμική της να οδηγήσει γρήγορα στην κατάρρευση του άτυχου νέου και τελικά στον θάνατο σοκάρουν. Και επαναφέρουν στη συζήτηση την αξία του εμβολιασμού για την οροομάδα Β – ειδικά για κάποιες ομάδες όπως είναι οι φοιτητές – με την οποία ανευρίσκονται τα περισσότερα κρούσματα μηνιγγίτιδας στη χώρα μας.
Η Πάτρα έχει βρεθεί από πέρυσι στο επίκεντρο της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου. Μια 20χρονη φοιτήτρια νόσησε βαριά με αποτέλεσμα να υποβληθεί σε ακρωτηριασμό κάτω άκρων. Είχε προηγηθεί ένας φοιτητής τον οποίο οι γονείς του βρήκαν σε άσχημη κατάσταση λόγω της νόσου στις αρχές του περασμένου Ιανουαρίου. Επίσης, στην περιοχή της Πάτρας πέρυσι είχε νοσήσει ακόμη ένας φοιτητής, δηλαδή συνολικά είχαν καταγραφεί τρία περιστατικά. Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) παρακολούθησε στενά τους φοιτητές του Πανεπιστημίου Πατρών και τις επαφές των παραπάνω νέων και χορήγησε προληπτικά χημειοπροφύλαξη σε όσους χαρακτηρίστηκαν στενές επαφές των κρουσμάτων.
Οι ειδικοί Δημόσιας Υγείας είναι κατηγορηματικοί ότι δεν υπάρχει καμία επιδημιολογική σύνδεση μεταξύ του τωρινού θανατηφόρου περιστατικού και των περυσινών. Όπως λένε, βάσει κατευθυντηρίων, πιθανή συσχέτιση εξετάζεται για χρονικό διάστημα μεταξύ των κρουσμάτων έως τρεις μήνες. Παρ’ όλα αυτά, η καταγραφή σοβαρών περιστατικών στη συγκεκριμένη πόλη απασχολεί την ιατρική και επιστημονική κοινότητα.
Όπως σημειώνει ο Καθηγητής Παθολογίας – Λοιμωξιολογίας του νοσοκομείου του Ρίου, Μάρκος Μαραγκός, είναι αυξημένος ο κίνδυνος της νόσησης με μηνιγγιτιδόκοκκο κοντά στο «peak» της εποχικής γρίπης, δηλαδή τους μήνες Φεβρουάριο – Μάρτιο. Και την περυσινή περίοδο, η συρροή στην Πάτρα ήταν περίπου ίδια χρονική περίοδο. Το πρώτο βαρύ περιστατικό είχε καταγραφεί το πρώτο 10ήμερο του έτους.
Ειδικά σε ό,τι αφορά τον 20χρονο που έχασε χθες τη ζωή του, κατά πληροφορίες, ο φοιτητής πήγε στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Ρίου τα ξημερώματα της Τρίτης και μετά από λίγες ώρες κατέληξε. Η επιδείνωση ήταν ραγδαία, με τους γιατρούς να τον διασωληνώνουν και να τον εισάγουν στη ΜΕΘ. Είχαν δει κατά την κλινική εξέταση τα αιμορραγικά εξανθήματα, που τους κινητοποίησαν όπως και ο υψηλός πυρετός που ανέφερε η δίδυμη αδελφή του άτυχου νέου περιγράφοντας τα συμπτώματά του κατά τις προηγούμενες ώρες.
Οι εξετάσεις για την ταυτοποίηση της οροομάδας του μηνιγγιτιδόκοκκου είναι σε εξέλιξη. Το πιθανότερο, όμως, θεωρείται πως είναι μηνιγγίτιδα Β. Ο κ. Μαραγκός που έχει χειριστεί ο ίδιος όλα τα βαριά περιστατικά μηνιγγίτιδας στην Πάτρα σημειώνει στο ygeiamou.gr πως επειδή για τους άλλους συχνούς τύπους μηνιγγίτιδας ο πληθυσμός είναι εμβολιασμένος, επικρατεί η μηνιγγίτιδα Β.
Έως 10% των περιστατικών χάνουν τη ζωή τους
Η μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα και σηψαιμία, που προκαλείται από τον μηνιγγιτιδόκοκκο – υπάρχουν 12 οροομάδες μεταξύ των οποίων και η Β – είναι μία νόσος που μπορεί να προσβάλει κάθε ηλικιακή ομάδα. Tα περισσότερα κρούσματα συμβαίνουν σε βρέφη και μικρά παιδιά κάτω των τεσσάρων ετών, αλλά μεγάλος αριθμός κρουσμάτων (περίπου 1 στα 3) αφορά εφήβους και νεαρούς ενήλικες, ηλικίας 10-24 ετών. Η συχνότητα εμφάνισης της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου είναι χαμηλή, αλλά λόγω του υψηλού ποσοστού θνησιμότητας, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι κρίσιμες.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μπορεί να προκαλέσει θάνατο μέσα σε μόνο λίγες ώρες. Περίπου 5-10% των περιστατικών μπορεί να καταλήξουν στο θάνατο, ενώ στο 15-25% μπορεί να προκαλέσει μόνιμη εγκεφαλική βλάβη, κώφωση, νεφρική ανεπάρκεια ή ακρωτηριασμό άκρων.
Πέρυσι είχαν καταγραφεί στη χώρα μας συνολικά 37 περιστατικά, πέντε από τα οποία τον Ιανουάριο. Εφέτος τον Ιανουάριο έως και σήμερα έχουν καταγραφεί οκτώ περιστατικά, τα πέντε εκ των οποίων έχουν ταυτοποιηθεί ως οροομάδα Β και αναμένονται τα αποτελέσματα για τα τρία. Τα χρόνια 2014-2023 δηλώθηκαν στην Ελλάδα συνολικά 131 περιστατικά διεισδυτικής μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου (ΔΜΝ) από οροομάδα Β σε βρέφη και παιδιά, ηλικίας ως 18 ετών. Η πλειονότητα αφορούσε βρέφη ηλικίας κάτω του έτους καθώς και παιδιά ηλικίας 1-4 ετών, με τη μεγαλύτερη επίπτωση να παρατηρείται σε βρέφη κάτω του έτους. Κατά τη δεκαετία 2014-2023 σημειώθηκαν συνολικά 9 θάνατοι από ΔΜΝ από οροομάδα Β σε βρέφη και παιδιά ως 18 ετών, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία.
Σοκαριστική εξέλιξη
Η πορεία που μπορεί να πάρει η μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος σε λίγες ώρες είναι σοκαριστική. Σύμφωνα με τους παιδιάτρους, μεγάλο ερωτηματικό είναι γιατί μπορεί να καταρρεύσει τόσο ραγδαία ένας οργανισμός μετά την προσβολή του από το λοιμογόνο παράγοντα του μηνιγγιτιδόκοκκου Β. Φαίνεται πως σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει αυξημένη ευαισθησία, όμως δεν είναι δυνατό να το γνωρίζουν γονείς και γιατροί εκ των προτέρων.
Επίσης, δεν είναι ξεκάθαρα τα σημάδια για να θορυβήσουν παιδιά, νέους, όπως για παράδειγμα φοιτητές, και γονείς, καθώς τα συμπτώματα προσομοιάζουν με της γρίπης. «Καμπανάκια» αποτελούν ο υψηλός πυρετός και το αιμορραγικό εξάνθημα, συμπτώματα που πρέπει να κινητοποιούν ασθενείς και γονείς όταν πρόκειται για ανηλίκους. Ένα ποσοστό 30% των περιστατικών δε δίνουν την τυπική εικόνα της μηνιγγίτιδας.
«Κάθε λοίμωξη και κάθε ασθένεια που ξεφεύγει από αυτά που έχει δει ο γονιός όταν αρρωσταίνει το παιδί του, πρέπει να τον κινητοποιεί. Όταν ακούν οι παιδίατροι «σας έφερα το παιδί γιατί αυτή τη φορά είναι κάτι διαφορετικό», ξέρουν πως πρέπει να κινηθούν», σημειώνει η Ομότιμη Καθηγήτρια Παιδιατρικής του ΕΚΠΑ και Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου.
Ειδικά στα πρώιμα στάδια της μηνιγγίτιδας είναι δύσκολο για το γιατρό να προχωρήσει σε ορθή διάγνωση. Τα πιο συχνά συμπτώματα της νόσου είναι:
- υψηλός πυρετός
- πονοκέφαλος
- δυσκολία στην κάμψη του αυχένα
Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι:
- ναυτία
- έμετοι
- έντρομο βλέμμα
- φωτοφοβία
- υπνηλία ή έντονη ανησυχία και ευερεθιστότητα
- εξάνθημα
Ο δωρεάν εμβολιασμός
Ο καλύτερος τρόπος να προληφθεί η μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα είναι ο εμβολιασμός. Μέχρι πρότινος το εμβόλιο για τη μηνιγγίτιδα Β δεν καλυπτόταν στη χώρα μας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα περισσότερα παιδιά και νεαροί ενήλικες να είναι ανεμβολίαστοι.
Τα επιδημιολογικά δεδομένα που δείχνουν ότι η μεγαλύτερη επίπτωση διεισδυτικής μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου είναι σε βρέφη σε συνδυασμό με την επαναφορά των κρουσμάτων σε προπανδημικά επίπεδα – ακόμη χαμηλά βέβαια – ήταν ανάμεσα στους λόγους που οδήγησαν πριν πέντε μήνες την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών να εντάξει το εμβόλιο κατά της μηνιγγίτιδας Β στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών για βρέφη κάτω του ενός έτους. Η ανάγκη ανοσοποίησης κλειστών πληθυσμών, όπως είναι οι φοιτητές σε εστίες, απασχολεί τους επιστήμονες μέλη της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών.
Σύμφωνα με τις επίσημες οδηγίες, ο εμβολιασμός πρέπει να διενεργείται με έναρξη από την ηλικία των δυο μηνών και χορήγηση 3 δόσεων με σχήμα 2+1 στις ηλικίες 2, 4 και 12 μηνών αντίστοιχα. Επισημαίνεται, ότι η έγκαιρη έναρξη έχει μεγάλη σημασία διότι η μέγιστη επίπτωση της νόσου στην Ελλάδα καταγράφεται στη βρεφική ηλικία και μάλιστα κατά τους πρώτους έξι μήνες της ζωής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι για όσες ηλικίες δεν αποζημιώνεται, το εμβόλιο κοστίζει περίπου 100 ευρώ η δόση και απαιτούνται τρεις δόσεις. Εάν μια οικογένεια έχει δύο και τρία παιδιά, είναι εύκολα κατανοητό ότι πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό ποσό που πρέπει να δώσει, για αυτό και οι περισσότερες οικογένειες δεν το έχουν κάνει παρότι οι παιδίατροι το συστήνουν. Ενδεικτικά, τα τελευταία δύο χρόνια έγιναν περίπου 333.000 εμβόλια για τη μηνιγγίτιδα Β σε παιδιά και εφήβους, με τις οικογένειες να πληρώνουν περίπου 27 εκατ. ευρώ για την αγορά τους.
