Το να παρουσιάσεις τη χορευτική παράδοση ενός άλλου τόπου ο οποίος βρίσκεται μακριά απ’ τον δικό σου, καθόλου απλή υπόθεση δεν είναι. Εύκολα μπορείς ν’ αναμασήσεις τυποποιημένες κοινοτοπίες, κοπιαρισμένες από παραστάσεις άλλων παραδοσιακών ομίλων ή από σκόρπια βίντεο στο youtube. Άλλωστε, πολλοί θα το δουν και λίγοι θα το καταλάβουν· πόση εξοικείωση μπορεί να έχει το κρητικό κοινό, λόγου χάρη, με τη λαογραφία της Μακεδονίας;
Μιλώντας ειδικά για τη Μακεδονία, η υπόθεση δυσκολεύει περισσότερο. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη γεωγραφική περιφέρεια του ελληνικού κράτους –σχεδόν αχανής για τα δεδομένα της χώρας, με πανσπερμία από μουσικοχορευτικά είδη διαφορετικών καταβολών και επιδράσεων, δίχως κοινό ύφος και συνεκτική ουσία. Συχνά δε χρειάζεται καν ν’ αλλάξεις νομό για να συναντήσεις άλλη λαογραφία και εντελώς διαφορετικό τρόπο στη μουσικοχορευτική έκφραση των ανθρώπων· αρκεί απλώς να πας στο διπλανό χωριό. Πώς να στήσεις μια ισορροπημένη, ισοβαρή και αντιπροσωπευτική χορευτική παράσταση με θέμα τη Μακεδονία;
Εκεί που η υπόθεση γίνεται πραγματικός γόρδιος δεσμός, όμως, είναι όταν η λαογραφία πρέπει να περάσει από το κόσκινο της «εθνικής ορθότητας» – ειδικά σε τεταμένες πολιτικά εποχές, σαν αυτή που διανύουμε. Ένα κόσκινο που στο όνομα της υποτιθέμενης εθνικής καθαρότητας – στην πραγματικότητα, εμφορούμενο από κομπλεξισμό και μικροπρεπή φοβικά σύνδρομα- άλλαξε ονόματα χορών και τραγουδιών προς το «ελληνικότερο», φίμωσε ντοπιολαλιές και διαλέκτους και προσπάθησε ακόμη και να εξαφανίσει μουσικά όργανα που δεν του ηχούσαν αρκούντως «ελληνοπρεπή», πλήττοντας εντέλει –μες στην αγαρμποσύνη του- πανάρχαια έθιμα και ελληνικότατους τρόπους.
Πριν από λίγες ημέρες στο Ηράκλειο παρακολουθήσαμε από το «Παραδοσιακό Εργαστήρι Χορού» τη λαογραφική παράσταση «Γη των Μακεδόνων», με παραδοσιακούς χορούς και έθιμα απ΄ τη Μακεδονία (Κηποθέατρο «Νίκος Καζαντζάκης», 25/07/2019). Αν και ο συγκεκριμένος λαογραφικός όμιλος μάς έχει συνηθίσει σε παραστάσεις υψηλού επιπέδου, στη συγκεκριμένη «επικίνδυνη» αποστολή πέτυχε το –σχεδόν- ακατόρθωτο: παρουσίασε μια ισορροπημένη και αντιπροσωπευτική επιλογή μακεδονικών χορών, με πιστότητα και αυθεντική προσέγγιση, μένοντας μακριά από εύκολες και ξεκούραστες αντιγραφές και –κυρίως- με σεβασμό στην ιδιαιτερότητα και στην παράδοση του κάθε επιμέρους μακεδονικού τόπου ξεχωριστά.
Όσοι την παρακολουθήσαμε από κοντά, νιώθουμε ιδιαίτερα προνομιούχοι. Άλλωστε, τέτοιες παραστάσεις στο Ηράκλειο δε βλέπει κανείς κάθε χρόνο.
