Από την εποχή του Αριστοφάνη η σάτιρα αποτελεί ένα από τα πιο αιχμηρά «εργαλεία» για τον σχολιασμό της πραγματικότητας αφού ο συνδυασμός χιουμοριστικής γραφής με εικόνα, είτε είναι σκίτσο είτε σκετς, είχε ανέκαθεν μεγαλύτερη διείσδυση σε ευρύτερα κοινά. Μάλιστα, ως σοβαροί πολιτικοί, όπως λόγου χάρη ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ή ο Ανδρέας Παπανδρέου, λογίζονταν όσοι άντεχαν τη σάτιρα, όταν βέβαια αυτή δεν έθιγε προσωπικά δεδομένα και μεγάλες αξίες, που να έφταναν στα όρια της προσβολής. Για τον πρώτο μάλιστα έλεγαν, ότι κι επειδή ο ίδιος έλεγε ανέκδοτα, προσλάμβανε τη σάτιρα ως μέρος του δημόσιου λόγου και της εποικοδομητικής κριτικής. Μια αντιμετώπιση που μάλλον βοηθά να αντιμετωπίζεις τη δύσκολη καθημερινότητα.
Υπάρχουν όμως άλλα πρόσωπα ή θεσμοί που είναι εύθικτα με τη χιουμοριστική κριτική και με τη στάση τους ενεργοποιούν συντηρητικά αντανακλαστικά που οδηγούν σε ανεπίσημη και άτυπη λογοκρισία σε ένα φιλελεύθερο κράτος δικαίου όπως είναι κατοχυρωμένο από το σύνταγμά μας. Αφορμή γι’ αυτές τις αράδες αποτέλεσαν δύο πρόσφατα παραδείγματα προσπάθειας επιβολής λογοκρισίας που είδαν το φως της δημοσιότητας και πήραν μεγάλες διαστάσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το πρώτο αφορά στην ανάρτηση από τον κ. Ηλία Μόσιαλο στον προσωπικό του λογαριασμό, μιας απεικόνισης της Παναγίας, του μικρού Χριστού και του Ιωσήφ που περιέχει μια χιουμοριστική, αλλά ατυχή θρησκευτικά στιχομυθία και η δεύτερη στο banning (ρίξιμο) του λογαριασμού του δημοφιλή μουσικοσυνθέτη, Σταμάτη Κραουνάκη, γιατί ανάρτησε στον προσωπικό του, επίσης λογαριασμό, στίχων που σατίριζαν τον δήμαρχο Αθηναίων κ. Κώστα Μπακογιάννη.
Στην πρώτη περίπτωση αντέδρασε με επίσημη ανακοίνωση(!) η Εκκλησία της Ελλάδος και ακολούθησε η υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων κα Κεραμέως, ενώ στη δεύτερη το ίδιο το μέσο κοινωνικής δικτύωσης που «μπάναρε» τον κ. Κραουνάκη. Ξεκαθαρίζοντας από την αρχή ότι δεν υιοθετούμε ούτε καμιά από τις δύο αναρτήσεις, γιατί οφείλουμε να σεβαστούμε όλες τις πλευρές, πρέπει, ωστόσο, να επισημάνουμε τους κινδύνους τέτοιων αντιδράσεων, τόσο για τον θεσμό της Εκκλησίας, όσο και για την αξιοπιστία του μέσου κοινωνικής δικτύωσης ως πλατφόρμα δημόσιου λόγου και διαλόγου
Σχετικά με την ανάρτηση του κ. Μόσιαλου, που ο ίδιος έμμεσα ανασκεύασε(!), οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι σε κάποια ζητήματα όπως η ελευθερία του λόγου και της δημοσίευσης ανήκει σε ό,τι μέχρι στιγμής συνταγματικά περιλαμβάνεται στον διαχωρισμό κράτους-Εκκλησίας. Δεχόμενοι ότι μπορεί για το χριστεπώνυμο πλήθος να είναι προσβολή, η Εκκλησία της Ελλάδος, που είναι περισσότερο φιλελεύθερη από άλλες και πιο κοινωνιστική, αδικεί τον εαυτό της, αφού με τέτοιες ανακοινώσεις μπαίνει στο ζύγι με φονταμενταλιστικές αποχρώσεις θρησκειών που στοχοποιούν δημόσια πρόσωπα. Ένας λόγος παραπάνω όταν μιλάμε για τον κ. Μόσιαλο που έχει δώσει αγώνα για την ενημέρωση σχετικά με την πανδημία.
Στη δεύτερη περίπτωση, έχουμε ακόμη ένα επεισόδιο λογοκρισίας από το συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης επειδή η ανάρτηση αφορά σε άτομο που αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε σημαντική αιρετή θέση εξουσίας. Μάλιστα, τους τελευταίους μήνες έχουν υπάρξει συνεχείς καταγγελίες για τέτοια ζητήματα, επωνύμων και μη επωνύμων πολιτών. Είναι από τη μια σεβαστό το γεγονός ότι το facebook είναι ιδιωτική επιχείρηση και διακηρύττει ότι θέλει να προφυλάξει από ενδεχόμενα επικίνδυνες αναρτήσεις τους χρήστες, αλλά οι διαστάσεις που έχει πάρει ως δημόσιο φόρουμ και ο χαρακτήρας της συγκεκριμένης ανάρτησης δεν δικαιολογούν τέτοιες πρακτικές.
Προσοχή, λοιπόν, γιατί απ’ ότι φαίνεται η ελευθερία λόγου από τη λογοκρισία είναι «μια ανάρτηση δρόμος»…