Η εμπόλεμη κατάσταση στην Ουκρανία, η οποία ειρήσθω εν παρόδω ευχόμαστε όλοι να λήξει το συντομότερο ώστε να διευκολυνθεί η ανθρωπιστική βοήθεια προς τους πληγέντες και να σταματήσουν οι μεταναστευτικές ροές, άρχισε ήδη να δημιουργεί προβλήματα τροφοδοσίας σε αρκετές χώρες παγκοσμίως, κυρίως με δημητριακά αλλά και άλλες πρώτες ύλες.
Είναι γεγονός ότι η Ρωσία και η Ουκρανία καλύπταν το ένα τέταρτο της παγκόσμιας παραγωγής δημητριακών. Επομένως, ένας σωστός σχεδιασμός από τη μία και μια σωστή διαχείριση από την άλλη, τόσο σε εθνικό όσο και ευρωπαϊκό επίπεδο, θα μπορούσαν να αποτρέψουν τον πιθανό κίνδυνο μιας εθνικής, ευρωπαϊκής και παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης.
Μερικά μέτρα για την διασφάλιση της διατροφικής επάρκεια και αυτάρκειας στην Ελλάδα ώστε να κρατηθεί παραγωγικός ο πρωτογενής τομέας, θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν:
- Μείωση του κόστους παραγωγής, που διακρίνεται σε κόστος ενέργειας και κόστος εφοδίων και εισροών στις καλλιέργειες. Συγκεκριμένα, επιβάλλεται γενναία μείωση ή ακόμα και προσωρινή κατάργηση, με άμεση νομοθετική ρύθμιση, του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στο πετρέλαιο κίνησης για όλους τους παραγωγούς με βάση το ΟΣΔΕ. Μακροπρόθεσμα, αυτή η ελάφρυνση θα μπορούσε να εφαρμοστεί με βάση τον όγκο ή και την αξία παραγωγής, αφού σήμερα ακόμα και ένας κάτοχος γης, μη παραγωγός, είναι εγγεγραμμένος στο ΟΣΔΕ που σημαίνει ότι σ’ αυτή την περίπτωση δεν υφίσταται κόστος παραγωγής.
- Επίσης, άμεση μείωση, μέσω έκτακτων λογαριασμών, της ρήτρας αναπροσαρμογής για τα αγροτικά τιμολόγια ρεύματος για όλο το 2022.
- Για το κόστος εφοδίων και εισροών, ένα άμεσο μέτρο θα μπορούσε να είναι η επιδότηση του κόστους ζωοτροφών επίσης για όλο το 2022, ενώ και η πλήρης εφαρμογή του μεταφορικού ισοδύναμου για καύσιμα, ζωοτροφές και άλλα εφόδια ιδιαίτερα στην Κρήτη είναι επιβεβλημένη.
- Κίνητρα για αξιοποίηση των περίπου 3,5 εκατ. στρεμμάτων αγρανάπαυσης (11% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης – ΕΛΣΤΑΤ, 2019) για παραγωγή σιτηρών και κτηνοτροφικών φυτών που θα καλύψουν μέρος των άμεσων αναγκών σε δημητριακά και θα μειώσουν την εξάρτηση από εισαγωγές.
- Κίνητρα για συγκαλλιέργεια κτηνοτροφικών χειμερινών ψυχανθών (κουκιά, μπιζέλια, ρεβίθια, λούπινο) σε ελαιώνες, κάτι που θα οδηγούσε σε φθηνότερες και ανώτερης ποιότητας ζωοτροφές, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί άριστη αζωτούχο λίπανση για την ελιά και άρα μείωση των προμηθειών λιπασμάτων. Μάλιστα, θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σε ξηρικά και άγονα εδάφη για τον εμπλουτισμό τους σε οργανική ουσία και άζωτο, αυξάνοντας τη γονιμότητά τους. Έτσι, οι παραγωγοί αποκτούν δωρεάν ζωοτροφές, που σε συνδυασμό με βρώμη, σίκαλη και κριθάρι στις περιοχές που θα αξιοποιηθούν από αγρανάπαυση για σανό ή/και ενσίρωση, αποτελούν άριστο προϊόν υψηλής διατροφικής αξίας για τα ζώα.
- Επένδυση στα «μπλε τρόφιμα» (ψάρια, θαλασσινά, φύκια και άλλα τρόφιμα από υδάτινα οικοσυστήματα) κάτι που η Ελλάδα λόγω του θαλάσσιου στοιχείου της δεν έχει εκμεταλλευτεί επαρκώς για τη διατροφική της αυτάρκεια, παρά το ότι η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια είναι ηγέτιδα στις εξαγωγές. Τα περιθώρια και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα Περιφερειών όπως η Κρήτη για ανάλογες επενδύσεις στα υδάτινα οικοσυστήματα είναι αδιαμφισβήτητα.
Όλα τα παραπάνω αλλά και άλλες προτάσεις θα μπορούσαν να είχαν συζητηθεί στα πλαίσια της διαμόρφωσης και αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, κάτι που όμως δεν έγινε και έτσι χάθηκε η ευκαιρία για ένα πολυεπίπεδο εθνικό σχέδιο παραγωγικής ανάπτυξης από την παρούσα κυβέρνηση.