Πέρασαν ήδη κάπου σαράντα χρόνια από τότε που στην δεκαετία του 1980, μπήκαν τα θεμέλια, από τους Γιώργο Γεννήματά και Παρασκευά Αυγερινό, για την εφαρμογή του πρώτου Εθνικού Συστήματος Υγείας στη χώρα μας. Όλο αυτό το χρονικό διάστημα το σύστημα έμεινε σχετικά σταθερό χωρίς κάποιες σοβαρές βελτιώσεις πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, και αναφέρομαι κυρίως στην λειτουργία των απογευματινών εξωτερικών ιατρείων που επιβάρυνε εξ’ ολοκλήρου τους ασθενείς. Το ΕΣΥ είχε ως αποτέλεσμα την υψηλού επιπέδου προσφορά υπηρεσιών υγείας απ’ όλες τις δομές του σε όλους, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξεως. Ακόμα και στις δύσκολες εποχές, όπως είναι η τελευταία περίοδος με την αναπάντεχη εισβολή του covid-19, τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων ετών στη δημόσια υγεία, άντεξε καλύτερα από συστήματα άλλων χωρών, και επιπλέον δημιούργησε ειδικό ηλεκτρονικό αρχείο προγραμματισμού, καταγραφής και ελέγχου των εμβολιασμών των πολιτών, τη στιγμή που κάτι ανάλογο απουσίαζε ακόμα και από πολλές σοβαρές χώρες της κεντρικής Ευρώπης.
Όμως η πείρα δείχνει ότι σε αυτή η ζωή όλα, καλά και κακά, έχουν ένα τέλος. Τα τελευταία γεγονότα που παρατηρούνται στο εσωτερικό του, δεν αφήνουν πολλές ελπίδες ότι αυτό μπορεί να συνεχίσει τη λειτουργία του στο μέλλον όπως την έχουμε γνωρίσει έως σήμερα. Οι λόγοι έχουν ήδη γραφτεί και αναλυθεί από πληθώρα αρθρογράφων, εφημερίδων και ιστοσελίδων, σε βαθμό που δεν κρίνεται απαραίτητο να επαναδιατυπωθούν εδώ. Περιληπτικά θα μπορούσαμε να επαναδιατυπώσουμε τη σημερινή πραγματικότητα με τη φράση ότι εκείνη η αυταπάρνηση και γιατρών και νοσηλευτών, έδωσε τη θέση της σε μαζική φυγή τους από το σύστημα, μια κατάσταση η οποία συνεχίζεται ακάθεκτη και κρίνεται, λίαν επιεικώς, μη αναστρέψιμη. Η κυβέρνηση μπροστά σε αυτό το φαινόμενο παρατηρεί ανίκανη να διορθώσει ή να τροποποιήσει τις λειτουργίες του συστήματος, ενώ είναι ηλίου φαεινότερο ότι απαιτείται επειγόντως νέος υγειονομικός χάρτης. Ακούμε για αναβάθμιση των τμημάτων των επειγόντων περιστατικών, για καινούργια κέντρα υγείας, τον οικογενειακό γιατρό δηλαδή την ψυχή του συστήματος υγείας, για χιλιάδες προσλήψεις νέου προσωπικού επί πέντε χρόνια και χωρίς να υλοποιηθεί τίποτα. Κι’ αυτό γιατί όλες οι όποιες προσλήψεις αναφέρονται κατά καιρούς είναι στην ουσία εκείνες οι προσλήψεις αυτών που η σύμβασή τους τελείωσε κάποια στιγμή.
Η κατάσταση στο εσωτερικό του συστήματος υγείας παρά τις όποιες εξαγγελίες κρίνεται από τους περισσότερους απογοητευτική. Η πείρα έδειξε ότι οι αλλαγές υπουργών μάλλον δεν προσφέρουν και πολλά στο επίμαχο ζήτημα που συζητάμε. Όμως υπάρχουν κάποια πράγματα στα οποία μπορεί να προχωρήσει η υλοποίησή τους χωρίς μεγάλο οικονομικό κόστος και τα οποία μπορούν να προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες και υπηρεσίες στο παραπαίον σύστημα υγείας. Για παράδειγμα, η προσπάθεια για ολοκλήρωση του ψηφιακού Ατομικού Φακέλου Υγείας κάθε ασφαλισμένου. Εκεί μέσα θα καταγράφονται όλα όσα αφορούν τον κάθε πολίτη που προσφεύγει και αναζητάει εξέταση και νοσηλεία σε όλες τις δομές του συστήματος. Παθήσεις, νοσηλείες, εμβολιασμοί, εργαστηριακές και παρακλινικές εξετάσεις, φαρμακευτικά σκευάσματα τα οποία χρησιμοποιεί ο ασθενής, και ότι άλλο τον αφορά και σχετίζεται με την υγεία του, μπορούν να προστίθενται σιγά-σιγά στο φάκελο ενός εκάστου, πληροφορίες άκρως πολύτιμες οι οποίες θα είναι διαθέσιμες σε όλες τις επισκέψεις του ασθενούς στο σύστημα και κυρίως σε όλη την επικράτεια. Η κυβέρνηση έχει στους κόλπους της ικανά και πολύ έμπειρα στελέχη σε αυτόν τον τομέα οι οποίοι μπορούν να δρομολογήσουν αυτή τη δημιουργία των ηλεκτρονικών φακέλων, οι οποίοι, επαναλαμβάνουμε, θα ενημερώνονται από τους λειτουργούς υγείας και σταδιακά σε κάθε επίσκεψη χωρίς να παρατηρείται κάποια δυσκολία στην καθημερινή τους πρακτική. Οι παλιοί χάρτινοι φάκελοι με τη σωρεία των χαρτιών και των ακτινογραφιών σήμερα, παντού, ανήκουν στο παρελθόν. Κάτι ανάλογο θα μπορούσε να δρομολογηθεί στο θέμα της τηλεϊατρικής, ειδικά στα μικρά νησιά μας που βρίσκονται μακρυά από μεγάλα νοσοκομειακά κέντρα και όπου συνήθως υπάρχει έλλειψη πεπειραμένων γιατρών όλων των ειδικοτήτων, ή τουλάχιστον των βασικών και πιο απαραίτητων. Όμως εδώ υφίσταται η ανάγκη ύπαρξης ικανού και αποτελεσματικού διαδικτύου, κάτι το οποίο είναι όνειρο μέρας και νύχτας ακόμα και στις πόλεις και όλοι γνωρίζουν καλά τι ακριβώς εννοώ. Μια κατάσταση στην οποία οι κυβερνήσεις αποδείχτηκαν ανίκανες να επιβάλλουν κάποιους κανόνες στις εταιρείες όλο αυτό το χρονικό διάστημα που υπάρχουν σε λειτουργία. Πέρα απ’ όλα αυτά, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε κι’ άλλα πολλά και για κάθε τομέα που αφορά το συγκεκριμένο σύστημα, είτε πρωτοβάθμιας είτε δευτεροβάθμιας φροντίδας και περίθαλψης, κοκ., είτε προνοσοκομειακής είτε μετανοσοκομειακής φροντίδας των ασθενών.
Πολλά, όμως, προβλήματα μπορούν να επιλυθούν και με ελάχιστες υλικές απαιτήσεις αρκεί να υπάρξει κάποια ευελιξία και φαντασία στα κυβερνητικά πλάνα.