Το ετήσιο αποτύπωμα άνθρακα του TikTok είναι πιθανότατα μεγαλύτερο από αυτό της Ελλάδας, σύμφωνα με μια νέα ανάλυση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της πλατφόρμας social media, με τον μέσο χρήστη να παράγει αέρια του θερμοκηπίου που ισοδυναμούν με την οδήγηση επιπλέον 123 χιλιομέτρων με βενζινοκίνητο αυτοκίνητο κάθε χρόνο.
Τι είναι το αποτύπωμα άνθρακα
Το «αποτύπωμα άνθρακα» (carbon footprint) είναι ο συνολικός όγκος διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και άλλων αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα λόγω των δραστηριοτήτων ενός ατόμου, μίας εταιρείας, μίας χώρας ή ενός προϊόντος.
Αυτά τα αέρια συνήθως παράγονται από την καύση ορυκτών καυσίμων (όπως πετρέλαιο, φυσικό αέριο, άνθρακας) για την παραγωγή ενέργειας, τη μετακίνηση, τη βιομηχανική παραγωγή, και άλλες δραστηριότητες.
Ετήσιο αποτύπωμα άνθρακα
Το ετήσιο αποτύπωμα άνθρακα αναφέρεται στην ποσότητα αυτών των αερίων που εκπέμπονται σε διάστημα ενός έτους.
Έτσι, όταν λέμε για το «ετήσιο αποτύπωμα άνθρακα» ενός ατόμου ή μιας επιχείρησης, εννοούμε τη συνολική ποσότητα CO2 και άλλων αερίων που παράγονται κατά τη διάρκεια ενός έτους λόγω των δραστηριοτήτων τους.
Για παράδειγμα, το ετήσιο αποτύπωμα άνθρακα ενός ατόμου μπορεί να υπολογίζεται με βάση την κατανάλωση ενέργειας, τη χρήση μεταφορικών μέσων, τη διατροφή και άλλες καθημερινές δραστηριότητες.
Από την άλλη, το ετήσιο αποτύπωμα μιας εταιρείας υπολογίζεται από τη χρήση ενέργειας στις εγκαταστάσεις της, τις μεταφορές των προϊόντων της, και άλλες λειτουργίες.
Η μείωση του αποτυπώματος άνθρακα βοηθά στη μείωση της κλιματικής αλλαγής.
Οι έρευνες
Οι εκτιμήσεις της Greenly, μιας συμβουλευτικής εταιρείας υπολογισμού άνθρακα με έδρα το Παρίσι, τοποθετούν τις εκπομπές του TikTok το 2023 στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία σε περίπου 7,6 εκατ. μετρικούς τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2) – υψηλότερες από εκείνες που σχετίζονται με το Twitter/X και το Snapchat στην ίδια περιοχή.
Το TikTok έχει 1 δισεκατομμύριο χρήστες παγκοσμίως και τα ευρήματα της Greenly τοποθετούν το αποτύπωμα άνθρακα του ακριβώς πάνω από αυτό του Instagram, παρόλο που το Instagram έχει σχεδόν διπλάσια βάση χρηστών.
Ο λόγος πίσω από αυτό έγκειται στη μοναδική ικανότητα της πλατφόρμας να προκαλεί εθισμό.
Ο μέσος χρήστης του Instagram ξοδεύει 30,6 λεπτά στην εφαρμογή την ημέρα.
Εν τω μεταξύ, ο μέσος χρήστης του TikTok ξοδεύει 45,5 λεπτά scrolling.
«Ολόκληρος ο αλγόριθμος είναι χτισμένος γύρω από τη μαζικότητα των βίντεο», εξήγησε ο Αλέξις Νορμάν, διευθύνων σύμβουλος της Greenly.
«Ο εθισμός έχει επίσης συνέπειες όσον αφορά την παροχή κινήτρων στους ανθρώπους να δημιουργούν όλο και περισσότερο αποτύπωμα άνθρακα σε ατομική βάση».
Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία αποτελούν μόλις το 15% της παγκόσμιας βάσης χρηστών του TikTok, το συνολικό αποτύπωμα άνθρακα της πλατφόρμας είναι πιθανότατα περίπου 50 εκατ. μετρικοί τόνοι CO2.
Και δεδομένου ότι αυτοί οι υπολογισμοί για τα κέντρα δεδομένων δεν περιλαμβάνουν άλλες μικρότερες πηγές εκπομπών της TikTok, όπως οι εκπομπές που σχετίζονται με τους χώρους γραφείων και τις μετακινήσεις των υπαλλήλων, ακόμα και αυτός ο αριθμός πρόκειται πιθανότατα για υποεκτίμηση.
Σύγκριση με την Ελλάδα
Για σύγκριση, οι ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα της Ελλάδας για το 2023 ήταν 51,67 εκατ. μετρικοί τόνοι CO2e.
Η Ελλάδα, αν και έχει προοδεύσει σε αρκετούς τομείς της βιωσιμότητας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, εξακολουθεί να έχει σχετικά υψηλές ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, κυρίως λόγω της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και συγκεκριμένων τομέων, όπως η ενέργεια, η βιομηχανία και η μεταφορά.
Η περίπτωση αυτή είναι ανησυχητική γιατί δείχνει υπερβολική σπατάλη ενέργειας και πόρων για την υποστήριξη τεχνολογικών υποδομών που δεν έχουν πάντα κοινωνικό ή περιβαλλοντικό όφελος.
Η υψηλή κατανάλωση ενέργειας από τα data centers αυξάνει τις εκπομπές CO₂, επιδεινώνοντας την κλιματική αλλαγή.
Αυτή η υπερβολική ενεργειακή σπατάλη έρχεται σε αντίθεση με τους στόχους βιωσιμότητας και εντείνει τις περιβαλλοντικές πιέσεις.
Οι χρήστες
Οι χρήστες του TikTok έχουν επίσης τις δεύτερες υψηλότερες εκπομπές ανά λεπτό χρήσης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σύμφωνα με την ανάλυση της Greenly, αμέσως μετά το YouTube.
Ένα λεπτό στο TikTok θα κάψει 2,921 γραμμάρια CO2, κατά μέσο όρο, ενώ ένα λεπτό στο YouTube θα κάψει 2,923 γραμμάρια.
Ένα λεπτό στο Instagram καίει 2,912 γραμμάρια.
Οι μικρές διαφορές αθροίζονται. Λόγω της τεράστιας ποσότητας περιεχομένου στην πλατφόρμα, καθώς και του μεγαλύτερου μέσου χρόνου, οι χρήστες του TikTok έχουν τις υψηλότερες ετήσιες εκπομπές.
Σύμφωνα με την ανάλυση, ο μέσος χρήστης του TikTok θα κάψει 48,49 κιλά CO2e στην εφαρμογή σε ένα χρόνο. Στη δεύτερη θέση έρχεται το YouTube, με έναν μέσο χρήστη να καίει 40,17kg CO2e.
Οι χρήστες του Instagram θα κάψουν μόλις 32,52kg CO2.
Η αδιαφάνεια της TikTok
Οι εκπομπές του TikTok είναι οι πιο αδιαφανείς από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Τεχνολογικοί γίγαντες όπως η Meta και η Google δημοσιεύουν κάθε χρόνο λεπτομερείς εκθέσεις στο Carbon Disclosure Project, δημοσιεύοντας μάλιστα τα ευρήματά τους στους αντίστοιχους ιστότοπούς τους. Το TikTok δεν έχει δημόσια διαθέσιμα στοιχεία για τις εκπομπές.
Άλλες εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενώ αναφέρουν επίσης ουρανομήκεις εκπομπές, έχουν αναλάβει δεσμεύσεις για την τροφοδοσία των κέντρων δεδομένων τους με καθαρή ενέργεια.
Η ποιότητα αυτών των δεσμεύσεων ποικίλλει ευρέως.
Η TikTok έχει αναλάβει τη δέσμευση να είναι ουδέτερη ως προς τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως το 2030.
Η εταιρεία διαθέτει ένα σχέδιο που ονομάζεται «Project Clover», το οποίο υλοποιείται από το 2023 και έχει ως αποστολή την επίτευξη αυτού του στόχου με παράλληλη ενίσχυση της συνολικής ασφάλειας των δεδομένων.
Ωστόσο, μέχρι σήμερα έχει κατασκευαστεί μόνο ένα ανανεώσιμο κέντρο δεδομένων: μια εγκατάσταση αξίας 12 δισ. ευρώ στη Νορβηγία, η οποία λειτουργεί με 100% ανανεώσιμη ενέργεια.