Θα μπορούσαμε να ζήσουμε περισσότερο, εάν τρώμε λιγότερο; Πιθανώς η αυθόρμητη απάντηση να είναι «ναι», είναι όμως και αυτή που δίνει νεότερη μελέτη, με μια σημαντική ανατροπή. Οι επιστήμονες από την εταιρεία βιοτεχνολογίας Calico Life Sciences και το μη κερδοσκοπικό ίδρυμα βιοϊατρικής έρευνας The Jackson Laboratory διαπίστωσαν ότι δεν έχει σημασία μόνο η μείωση των θερμίδων, αλλά και το πόσο καλά προσαρμόζεται το σώμα στις διατροφικές αλλαγές, όπως στις περιόδους νηστείας.
Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Nature, έδειξε πώς διαφορετικές μορφές διατροφικού περιορισμού μπορούν να παρατείνουν σημαντικά τη διάρκεια ζωής, σε πειραματικά ποντίκια. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα ευρήματά τους όχι μόνο επιβεβαιώνουν τα οφέλη του περιορισμού των θερμίδων που παρατείνουν τη ζωή, αλλά αποκαλύπτουν επίσης ότι η διαλειμματική νηστεία μπορεί να έχει παρόμοια αποτελέσματα, ακόμη και χωρίς να μειωθεί η συνολική πρόσληψη θερμίδων.
Το πείραμα στο εργαστήριο
Στην ερευνά τους στο εργαστήριο, εξέτασαν εκτενώς 937 θηλυκά ποντίκια με γενετικές διαφορές. Τα τρωκτικά χωρίστηκαν σε πέντε διατροφικές ομάδες: μία με απεριόριστη πρόσβαση στην τροφή, δύο με θερμιδικούς περιορισμούς (60% και 80% των βασικών θερμίδων) και δύο με διαλειμματική νηστεία (μία ή δύο διαδοχικές ημέρες την εβδομάδα χωρίς τροφή). Στη συνέχεια, τα ποντίκια παρακολουθήθηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, με τακτικές αξιολογήσεις της υγείας τους και εξετάσεις αίματος.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι τόσο ο περιορισμός των θερμίδων όσο και η διαλειμματική νηστεία παρέτειναν τη διάρκεια ζωής των ποντικιών, με αποτελέσματα ανάλογα με το βαθμό του περιορισμού. Ειδικότερα, τα ποντίκια με 40% περιορισμό θερμίδων έζησαν περίπου εννέα μήνες περισσότερο από εκείνα που είχαν τη δυνατότητα να τρώνε όσο ήθελαν. Αυτό ισοδυναμεί με την παράταση της ανθρώπινης ζωής κατά πάνω από μια δεκαετία!
Ακόμα, όμως, πιο εντυπωσιακά ήταν τα αποτελέσματα στα ποντίκια που ακολούθησαν τη διαλειμματική νηστεία. Τα ποντίκια που έμειναν νηστικά για μία ή δύο ημέρες την εβδομάδα παρουσίασαν επίσης σημαντική παράταση της διάρκειας ζωής, με εκείνα που έκαναν τη νηστεία για δύο ημέρες να ζουν περισσότερο από εκείνα που ακολούθησαν τη νηστεία για μία ημέρα. Αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι κατανάλωναν σχεδόν την ίδια ποσότητα τροφής συνολικά με τα αντίστοιχά τους χωρίς περιορισμούς.
Οι επιδράσεις στη συνολική υγεία
Οι ερευνητές δεν μέτρησαν απλώς τη διάρκεια της ζωής των ποντικιών, αλλά ανέλυσαν και την κατάσταση της υγείας τους σε όλη τους τη ζωή. Εξέτασαν τα πάντα, από τη σύνθεση του σώματος και τους μεταβολικούς ρυθμούς μέχρι τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και τις γνωστικές ικανότητες. Αυτή η ολοκληρωμένη προσέγγιση τους επέτρεψε να σχηματίσουν μια λεπτομερή εικόνα για το πώς ο διατροφικός περιορισμός επηρεάζει όχι μόνο τη διάρκεια ζωής, αλλά τη συνολική υγεία και τη γήρανση.
Ένα από τα πιο εκπληκτικά ευρήματα ήταν ότι πολλά από τα οφέλη για την υγεία που συνήθως συνδέονται με τον διαιτητικό περιορισμό, όπως ο βελτιωμένος μεταβολισμός της γλυκόζης και η μείωση του σωματικού λίπους, δεν μεταφράζονται απαραίτητα σε μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Στην πραγματικότητα, ορισμένα ποντίκια που ακολουθούσαν περιορισμένη διατροφή έζησαν περισσότερο παρά το γεγονός ότι παρουσίασαν μικρότερη βελτίωση σε αυτούς τους τυπικούς δείκτες υγείας.
Η ανακάλυψη αυτή αμφισβητεί τη μακροχρόνια πεποίθηση ότι ο περιορισμός των θερμίδων παρατείνει τη ζωή κυρίως μέσω της εξουδετέρωσης των αρνητικών επιπτώσεων της παχυσαρκίας. Αντίθετα, υποδηλώνει ότι ο διατροφικός περιορισμός μπορεί να λειτουργεί μέσω πιο σύνθετων μηχανισμών που δεν κατανοούμε ακόμη πλήρως.
Είναι ενδιαφέρον ότι οι ερευνητές εντόπισαν αρκετούς απροσδόκητους παράγοντες πρόβλεψης της μακροζωίας. Για παράδειγμα, τα ποντίκια που διατηρούσαν το σωματικό τους βάρος κατά τη διάρκεια περιόδων στρες έτειναν να ζουν περισσότερο, όπως και εκείνα με υψηλότερα ποσοστά ορισμένων τύπων ανοσοποιητικών κυττάρων στο αίμα τους.
Τα μειονεκτήματα
Ωστόσο, η μελέτη καταδεικνύει επίσης τα πιθανά αρνητικά αποτελέσματα του ακραίου διατροφικού περιορισμού. Τα ποντίκια που ακολουθούσαν τη δίαιτα με 40% περιορισμένες θερμίδες, ενώ ζούσαν κατά μέσο όρο περισσότερο, παρουσίασαν επίσης σημαντική απώλεια άλιπης σωματικής μάζας και αλλαγές στο ανοσοποιητικό τους σύστημα που θα μπορούσαν ενδεχομένως να τα καταστήσουν πιο ευάλωτα σε λοιμώξεις.
