Η Λούσι, ένας απολιθωμένος σκελετός Αυστραλοπίθηκου που ανακαλύφθηκε πριν από 50 χρόνια, άλλαξε τα όσα γνώριζαν μέχρι τότε οι επιστήμονες για την ανθρώπινη εξέλιξη.
Η ανακάλυψη από τον Αμερικανό παλαιοντολόγο Ντον Γιόχανσον και τον μεταπτυχιακό φοιτητή Τομ Γκρέι στις 24 Νοεμβρίου 1974 στην Αιθιοπία άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία του ανθρώπου, προσφέροντας αποδείξεις ότι τα αρχαία ανθρωποειδή ήταν σε θέση να περπατούν όρθια στα δύο πόδια πριν από 3,2 εκατομμύρια χρόνια – ένα χαρακτηριστικό που θεωρούνταν ότι είχε εξελιχθεί πιο πρόσφατα, σε συνδυασμό με τους μεγάλους εγκεφάλους και τη χρήση εργαλείων.
Η Λούσι, που κατατάσσεται στο είδος του Αυστραλοπίθηκου του Αφάρ (Australopithecus afarensis), είχε ένα μείγμα από πιθηκοειδή και ανθρωπόμορφα χαρακτηριστικά που υποδηλώνουν ότι καταλάμβανε ένα κομβικό κλαδί στο ανθρώπινο γενεαλογικό δέντρο. Ενώ έχουν βρεθεί πλέον απολιθωμένα ανθρωποειδή διπλάσια σε ηλικία από τη Λούσι, αυτή παραμένει μία ροκ σταρ της παλαιοανθρωπολογίας. Με τα 47 οστά της, ήταν ο παλαιότερος και ο πληρέστερος σκελετός ενός πρώιμου προγόνου του ανθρώπου όταν βρέθηκε.
Η ανακάλυψη της Λούσι
Όπως αφηγείται στο CNNi ο 81χρονος σήμερα Γιόχανσον, ιδρυτής του Ινστιτούτου Ανθρώπινης Προέλευσης του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αριζόνα, βρισκόταν στην περιοχή Αφάρ της Αιθιοπίας, είναι ένα από τα χαμηλότερα μέρη του πλανήτη, με γεωλογικά στρώματα που χρονολογούνται εκατομμύρια χρόνια πίσω.
Περπατούσε πάνω σε ιζήματα ηλικίας 3,2 εκατομμυρίων ετών αναζητώντας απολιθώματα, όταν πρόσεξε ένα μικρό θραύσμα οστού, ένα μικρό μέρος αγκώνα και ένα μέρος αντιβραχίου – κατάλαβε αμέσως ότι ήταν από έναν ανθρώπινο πρόγονο. Μαζί με τον μαθητή του έψαξαν περισσότερο και βρήκαν θραύσματα από το κρανίο, τη λεκάνη, το οστό του βραχίονα και το οστό του ποδιού.
Τα οστά ήταν πολύ εύθραυστα καθώς είχαν ορυκτοποιηθεί. Η προσεκτική περισυλλογή τους, η αφαίρεση του ανώτερου στρώματος, ο καθαρισμός με νερό διήρκεσαν περίπου 2 ½ εβδομάδες. Απλώνοντας τα οστά σε ανατομική σειρά στο τραπέζι του εργαστηρίου, μέτρησε το μηριαίο οστό και παρατήρησε ότι είχε μήκος μόλις 28 εκατοστά.
«Τι είναι αυτό; Είναι παιδί; Λοιπόν, ας δούμε το σαγόνι. Οι φρονιμίτες είχαν βγει, οπότε ήταν ενήλικας. Αλλά Θεέ μου, αν είναι όντως ενήλικας, θα έπρεπε να είχε ύψος μόλις ένα μέτρο».
Εξαιτίας της ευαίσθητης φύσης των οστών και του μικρού αναστήματος, θεώρησε το ανθρωποειδές ήταν θηλυκό (μεταγενέστερες ανακαλύψεις απολιθωμάτων αποκάλυψαν ότι τα αρσενικά ήταν πολύ μεγαλύτερα από τα θηλυκά).
Εκείνο το βράδυ στην κατασκήνωση παίζανε το άλμπουμ «Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band» των Beatles. Όταν μπήκε το τραγούδι «Lucy in the Sky With Diamonds», ένα από τα μέλη της ομάδας είπε: «Γιατί δεν την ονομάζετε Lucy;».
Σε τι είδους κόσμο ζούσε η Λούσι
Η συγκεκριμένη περιοχή στην εποχή της Λούσι δεν ήταν ανοιχτές πεδιάδες, αλλά δάσος. Η Λούσι είχε στη διάθεσή της πολλά διαφορετικά είδη φρούτων και ξηρών καρπών, αλλά και αυγά από φωλιές πουλιών, κροκοδείλων ή χελωνών.
Η Λούσι απέδειξε ότι το όρθιο περπάτημα είναι κάτι που εμφανίστηκε σε πολύ πιο δασώδη περιβάλλοντα από ό,τι αρχικά πίστευαν οι ειδικοί. Μέχρι τότε η επικρατούσα άποψη ήταν ότι μετά τα δάση, οι πρόγονοι του ανθρώπου βγήκαν στη σαβάνα και σηκώθηκαν όρθιοι για να κοιτάξουν πάνω από το ψηλό γρασίδι.
«Ωστόσο, στη σαβάνα υπάρχουν σαρκοφάγα ζώα ταχύτερα από τη γάτα του σπιτιού σας, και δεν θα αντέχατε για πολύ. Νομίζω ότι ο διποδισμός, από λογική άποψη, ήταν κάτι που αναπτύχθηκε στο δάσος», λέει ο Γιόχανσον.
Στην εποχή που ανακαλύφθηκε, η Λούσι ήταν το αρχαιότερο, πληρέστερο ανθρωποειδές. Έσπασε το χρονικό φράγμα των 3 εκατομμυρίων ετών, και στην περιοχή της βρέθηκε ένας τεράστιος αριθμός απολιθωμάτων του είδους της.
Πώς περπατούσε
Κάποιοι επικριτές θεωρούσαν ότι η Λούσι δεν θα περπατούσε όρθια, αλλά με λυγισμένο ισχίο και λυγισμένο γόνατο. Αλλά μία από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις που έγιναν στη συνέχεια, οι πατημασιές που βρέθηκαν το 1978 στη βόρεια Τανζανία, απέδειξαν ότι οι Αυστραλοπίθηκοι περπατούσαν σχεδόν όπως οι άνθρωποι.
Το είδος της Λούσι δεν οδήγησε απευθείας στους σύγχρονους ανθρώπους, αλλά η κομβική της θέση στο ανθρώπινο γενεαλογικό δέντρο οδήγησε σε όλα τα μεταγενέστερα είδη ανθρωποειδών, τα περισσότερα από τα οποία εξαφανίστηκαν. Η γενεαλογική γραμμή του Homo παρέμεινε και από εκείνη βγήκαμε εμείς, οι Homo sapiens.
