Μήπως το long ή post COVID αναδεικνύεται σε μια νέα πανδημία μέσα στην πανδημία, με εκατομμύρια ασθενείς ανά τον κόσμο, νοσηλείες, επισκέψεις σε γιατρούς και προβλήματα υγείας σε ανθρώπους που έχουν νοσήσει;
Και πώς τελικά διαχειρίζονται τα συμπτώματα οι πρώην ασθενείς;
Μπορεί να αφήσαμε πίσω μας -ή για την ακρίβεια να έχουμε μάθει να συνυπάρχουμε με τον απρόβλεπτο ιό που εισέβαλλε ξαφνικά στην ζωή μας πριν τρία περίπου χρόνια- ωστόσο το σύνδρομο long COVID φαίνεται ότι θα συνεχίσει να μας απασχολεί για πολύ καιρό ακόμη.
Το ανέφερε ξεκάθαρα και ο διακεκριμένος καθηγητής Λοιμωξιολογίας του ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, σε πρόσφατη ημερίδα με θέμα «Επιδημίες-Πανδημίας που συγκλόνισαν την ανθρωπότητα» στο ΙΑΣΩ, κ. Σωτήρης Τσιόδρας, τονίζοντας εμφατικά ότι «η επείγουσα φάση υποχωρεί, αλλά ο long covid καταστρέφει τις ζωές των ανθρώπων».
17 εκατ. άνθρωποι παγκοσμίως με long Covid
Μετά από τρία χρόνια πανδημίας έχουν καταγραφεί παγκοσμίως περισσότερες από 613 εκατομμύρια νοσήσεις και περισσότεροι από 16 εκατομμύρια θάνατοι, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην ημερίδα.
Ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας υπογράμμισε ότι με τα εμβόλια σώθηκαν εκατομμύρια ζωές σε όλο τον κόσμο, αναφέρθηκε στις συνέπειες του long covid και μίλησε για την ευρεία ανοσία που άφησε στον πληθυσμό η Όμικρον.
Σε ό,τι αφορά τον long covid επισήμανε ότι καταστρέφει τις ζωές των ανθρώπων και πως μελέτη έδειξε ότι 17 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από το σύνδρομο.
Δήλωσε ακόμη, ότι «αποτύχαμε παταγωδώς γιατί δεν εμπιστευθήκαμε την επιστήμη, αλλά την ιδεοληψία μας».
Να ορίσουμε το long Covid
Όπως αναφέρει στο CNN Greece, ο Επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων κ. Γκίκας Μαγιορκίνης, έχει ιδιαίτερη σημασία στη φάση αυτή, να δούμε, τι ορίζουμε ως long covid, ώστε να είμαστε και σωστά πληροφορημένοι, αλλά και να μην υπερβάλλουμε και τρομοκρατούμε τον κόσμο.
Όταν ένα σύμπτωμα παραμένει επί μακρόν για μεγάλο διάστημα, μετά από τη λοίμωξη με COVID-19 και δεν μπορούμε να το αποδώσουμε κάπου αλλού, τότε λέμε ότι αυτό είναι σύμπτωμα long covid.
Στην περίπτωση αυτή, τα συμπτώματα είναι βήχας, κόπωση, πόνος στα οστά, αλλά και πιο σοβαρά, όπως η λεγόμενη «ομίχλη» στο μυαλό, αλλά και νευρολογικά, ή ψυχιατρικά συμπτώματα.
Σε ερώτηση του CNN Greece εάν υπάρχει κάποιο πρωτόκολλο στην παρούσα φάση που να ακολουθούν οι γιατροί, ώστε να καταγράφουν τα συμπτώματα και να αξιολογούνται, ο καθηγητής Μαγιορκίνης τονίζει ότι γίνονται προσπάθειες για πρωτοτυποποίηση των διαγνώσεων, καθώς πρόκειται για μία δυναμική κατάσταση.
Αυτό που γνωρίζουμε σίγουρα, είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ανθρώπων που αναφέρουν στη Βρετανία long covid, είναι συμπτώματα που προέρχονται από το πρώτο κύμα με τη μετάλλαξη Α, διότι με τη μετάλλαξη Όμικρον, έχουμε ολοένα και λιγότερα συμπτώματα, προσθέτει.
Από την κόπωση, τις μυαλγίες μέχρι την «ομίχλη» του μυαλού
Σύμφωνα με την συμπτωματολογία που αναφέρουν ασθενείς στη Βρετανία σε σχετική έρευνα και συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο που έχουν απαντήσει, τα βασικότερα συμπτώματα που εμφανίζουν μετά από κάποιο διάστημα οι ασθενείς που νόσησαν με COVID, είναι:
- Κόπωση, σε ποσοστό 56% που αποτελεί και το πιο κοινό σύμπτωμα
- Πρόβλημα αναπνοής, σε ποσοστό 31%
- Απώλεια όσφρησης, σε ποσοστό 22%
- Μυαλγίες – πόνοι στα οστά, σε ποσοστό και 21%.
Ευτυχώς το ποσοστό των νευρολογικών και ψυχιατρικών διαταραχών είναι χαμηλό.
Βεβαίως, όπως ξεκαθαρίζει ο κ. Μαγιορκίνης, τα περισσότερα από τα περιστατικά που εμφανίζουν συμπτώματα long COVID, συνδέονται με βαριές περιπτώσεις, που είτε νοσηλεύθηκαν σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, είτε διασωληνώθηκαν.
Όσον αφορά στη διάρκεια των συμπτωμάτων, ο καθηγητής επισημαίνει ότι για να πούμε με βεβαιότητα ότι πρόκειται για long COVID, πρέπει τα συμπτώματα να παραμένουν για 4 εβδομάδες μετά τη νόσηση.
Πότε θα επισκεφθούμε τον γιατρό μας
Και πότε ένας ασθενής θα πρέπει να επισκεφθεί τον γιατρό του;
Κάποιοι επιστήμονες αναφέρουν μετά από τρεις μήνες μετά τη νόσηση.
Έτσι είναι;
«Ανάλογα με την ένταση των συμπτωμάτων ο ασθενής θα πρέπει να επισκεφθεί τον γιατρό του και να προχωρήσει σε εξετάσεις αίματος, ή καρδιολογικό έλεγχο. Αυτό σημαίνει, ότι εάν τα συμπτώματα είναι σφοδρά, τότε ο ασθενής θα πρέπει αμέσως να επισκεφθεί τον γιατρό του», υπογραμμίζει ο κ. Μαγιορκίνης.
Και μειωμένη ικανότητα άσκησης ως σύμπτωμα long COVID
Εξάλλου, νέα επιστημονικά δεδομένα αναφέρουν ότι σε ασθενείς που έχουν νοσήσει από λοίμωξη Covid-19 και συνεχίζουν να αναφέρουν συμπτωματολογία, έχει παρατηρηθεί μειωμένη ικανότητα άσκησης τρείς μήνες μετά την νόσησή τους.
Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, Ροδάνθη Ελένη Συρίγου, Γιάννης Ντάνασης, και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα δεδομένα της πρόσφατης μετα-ανάλυσης της Matthew S Durstenfeld και συνεργατών στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση JAMA Network Open με θέμα την χρήση της καρδιοαναπνευστικής άσκησης για τη διάγνωση συμπτωμάτων long-Covid σε ενήλικες ασθενείς.
Με βάση το πρότυπο τεστ καρδιοαναπνευστικής άσκησης (CPET), για την μέτρηση της ικανότητας άσκησης και τον εντοπισμό προτύπων δυσανεξίας στην άσκηση, εκτιμήθηκε η διαφορά στην ικανότητα άσκησης μεταξύ ατόμων με και χωρίς συμπτώματα long-Covid.
Παράλληλα, η CPET χρησιμοποιήθηκε για τον χαρακτηρισμό των φυσιολογικών προτύπων περιορισμού ως προς την διευκρίνιση των πιθανών μηχανισμών του long-Covid.
Χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα μελετών που ανασκοπήθηκαν με ασθενείς οι οποίοι είχαν νοσήσει από Covid-19 τουλάχιστον τρεις μήνες νωρίτερα και συμπεριέλαβαν τη μέγιστη κατανάλωση οξυγόνου με CPET(Vο2).
Συνολικά 38 μελέτες εντοπίστηκαν που πληρούσαν τα κριτήρια ένταξης και διεξήγαγαν CPET σε 2.160 άτομα σε διάστημα τριών με 18 μηνών από την Covid-19, συμπεριλαμβανομένων 1228 ασθενών με συμπτώματα long-Covid.
Με βάση μια μετά-ανάλυση 9 μελετών που συμπεριέλαβαν 464 άτομα με συμπτώματα long-Covid και 359 χωρίς συμπτώματα, η μέση κορυφή καταγραφής Vo2 κατά τη CPET ήταν −4.9 (95% CI, −6.4 to −3.4) mL/kg/min μεταξύ των ατόμων με συμπτώματα.
Η έκπτωση της σωματικής κατάστασης και οι περιφερειακοί περιορισμοί (μη φυσιολογική εξαγωγή οξυγόνου) ήταν συνήθεις, αλλά περιγράφηκε επίσης δυσλειτουργική αναπνοή και χρονοτροπική ανικανότητα. Η υπάρχουσα βιβλιογραφία περιοριζόταν από μικρά μεγέθη δείγματος, σφάλμα επιλογής συμμετεχόντων, συγχυτικούς παράγοντες και ποικίλους ορισμούς συμπτωμάτων και ερμηνείες CPET, με αποτέλεσμα υψηλό κίνδυνο μεροληψίας και ετερογένειας.
Τα ευρήματα της συστηματικής έρευνας και μετά–ανάλυσης υποδεικνύουν ότι η ικανότητα άσκησης μειώθηκε για περισσότερο από τρεις μήνες μετά την λοίμωξη από SARS-COV-2 σε ασθενείς με συμπτωματολογία long-Covid συγκριτικά με ασθενείς χωρίς συμπτωματολογία, παρά τους μεθοδολογικούς περιορισμούς.
Πιθανοί μηχανισμοί για δυσανεξία στην άσκηση εκτός από την έκπτωση της σωματικής κατάστασης περιλαμβάνουν επηρεασμένη αυτόνομη λειτουργία, όπως δυσλειτουργία στη λειτουργία της αναπνοής, ενδοθηλιακή δυσλειτουργία και μυϊκή ή μιτοχονδριακή παθολογία.
Ιατρεία long Covid
Το υπουργείο Υγείας, έχει ήδη ανακοινώσει ότι από το 2020 έως και σήμερα λειτουργούν 132 ιατρεία Post Covid, τα 82 σε νοσοκομεία (μεταξύ άλλων στον Ευαγγελισμό, Σωτηρία, Αττικόν κλπ) και τα 50 σε κέντρα Υγείας και στις 7 υγειονομικές περιφέρειες, ενώ πάνω από 24.500 ασθενείς έχουν λάβει την απαραίτητη ιατρική φροντίδα.
Το τέλος της πανδημίας, αλλά όχι του long Covid…
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε στα μέσα Σεπτεμβρίου του 2022 ότι η πανδημία έχει τελειώσει.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) από την πλευρά του ανακοίνωσε ότι το τέλος της πανδημίας είναι πια ορατό.
Ωστόσο, για τους περισσότερους, μια πανδημία δεν μπορεί να κηρυχθεί «λήξασα» όταν μόνο οι ΗΠΑ έχουν κατά μέσο όρο περισσότερα από 71.000 νέα κρούσματα και περισσότερους από 400 θανάτους την ημέρα.
Οι ανάλογοι αριθμοί παγκόσμια είναι 500.000 κρούσματα και σχεδόν 2.000 θάνατοι κάθε μέρα.
Ας ελπίσουμε στην καθημερινή αυτή λίστα νοσηλειών και θανάτου, τα περιστατικά με long COVID να μείνουν απ’ έξω.
