Κρίσιμες για την πορεία της επιδημίας του κορωνοϊού στην Ελλάδα χαρακτηρίζει με συνέντευξη της στο Creta24, τις επόμενες εβδομάδες,η κα Αρετή Λάγιου, Καθηγήτρια, Πρόεδρος του Τμήματος Δημόσιας Υγείας και Κοινοτικής Υγείας Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει , η φύση των επιδημιών είναι σε μεγάλο βαθμό απρόβλεπτη και λίγοι υπερ-μεταδότες, μολύνοντας σε μεγάλο βαθμό τους γύρω τους, είναι δυνατόν να αλλάξουν την πορεία της επιδημίας.
Η κα Λάγιου τονίζει ότι η κατάσταση που αντιμετωπίζουμε είναι πρωτόγνωρη, δεν γνωρίζουμε πόσο θα διαρκέσει άλλα δεν θα είναι για πάντα.
Σχολιάζοντας την μέχρι σήμερα πορεία της επιδημίας εμφανίζεται συγκρατημένα αισιόδοξη ενώ κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην αναγκαιότητα προστασίας του υγειονομικού προσωπικού της χώρας αλλά και στη συμβολή που μπορεί να έχει στην διαχείριση της κρίσης , η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.
-Ποιος είναι ο κίνδυνος; Θα πάνε όλα καλά στο τέλος;
Η λοίμωξη COVID-19 είναι μια λοίμωξη με γενικά καλή πρόγνωση για τη συντριπτική πλειοψηφία των περιστατικών. Παρόλα αυτά, ο ιός SARS-COV-2 που προκαλεί τη λοίμωξη μεταδίδεται εύκολα ακόμη και από ασυμπτωματικά άτομα.
Εκτιμάται ότι, κατά μέσο όρο, ένα άτομο μπορεί να μολύνει 2-3 άλλα άτομα. Έτσι, δημιουργείται μεγάλος αριθμός κρουσμάτων. Μεταξύ των καταγεγραμμένων κρουσμάτων, ένα περίπου 10% θα χρειαστούν νοσηλεία – τα ποσοστά νοσηλείας διαφοροποιούνται σημαντικά ανάλογα με την ηλικία.
Περίπου το 1/3 αυτών που νοσηλεύονται θα χρειαστούν υποστήριξη σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Μεταξύ των νοσούντων, μικρό ποσοστό καταλήγει. Το μικρό αυτό ποσοστό όμως μεταφράζεται σε μεγάλο απόλυτο αριθμό θανάτων, όταν η επιδημία ξεφύγει από τον έλεγχο και ξεπεράσει τις δυνατότητες που συστήματος υγείας που καλείται να τη διαχειριστεί.
-Μιλάμε για μια πανδημία που θα μας απασχολήσει για καιρό;
H Ελληνική πολιτεία και η ελληνική επιστημονική κοινότητα λειτούργησε γρήγορα και αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19. Υπήρξε άμεση και συστηματική ενημέρωση του κοινού, ώστε να διασφαλιστεί η απαραίτητη ενεργητική συνεργασία του πληθυσμού.
Δόθηκε έμφαση στα μέτρα ατομικής υγιεινής για την προστασία όλων, αλλά κυρίως για την προστασία των ευπαθών ομάδων (ηλικιωμένοι και συνάνθρωποι μας με χρόνια νοσήματα).
Πάρθηκαν μέτρα φυσικής και κοινωνικής αποστασιοποίησης (κλείσιμο σχολείων, παραμονή στο σπίτι και περιορισμός της κυκλοφορίας) προκειμένου να κερδηθεί πολύτιμος χρόνος για τη διατήρηση μιας ελεγχόμενης ροής περιστατικών προς τα νοσοκομεία της χώρας.
Στόχος να μπορέσει το σύστημα υγείας της χώρας να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες. Όλα τα μέτρα συνέβαλαν αποτελεσματικά στην λεγόμενη «επιπέδωση της επιδημικής καμπύλης».
Υπήρξε μια πρωτοφανής διεθνής αλλά και εθνική κινητοποίηση για την ανεύρεση αποτελεσματικής θεραπείας και την ανακάλυψη του εμβολίου. Οι προσπάθειες προχωρούν με εντατικούς ρυθμούς αλλά θα χρειαστεί χρόνος για να αποδώσουν.
Μέχρι αυτή τη στιγμή, η πορεία της επιδημίας στη χώρα μας δικαιολογεί συγκρατημένη αισιοδοξία, που όμως δεν μπορεί και δεν πρέπει να δικαιολογήσει οποιονδήποτε εφησυχασμό. Πρόσφατα παραδείγματα άλλων χωρών αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού. Άλλωστε, η φύση των επιδημιών είναι σε μεγάλο βαθμό απρόβλεπτη και λίγοι υπερ-μεταδότες, μολύνοντας σε μεγάλο βαθμό τους γύρω τους, είναι δυνατόν να αλλάξουν την πορεία της επιδημίας.
Οι επόμενες εβδομάδες θα είναι κρίσιμες για την πορεία της επιδημίας στη χώρα μας. Δεν είναι βέβαιο ότι ο καιρός που βελτιώνεται θα εξασθενίσει το ιό. Το Πάσχα φέτος θα πρέπει να το γιορτάσουμε διαφορετικά, έτσι ώστε να παραμείνουμε υγιείς και του χρόνου να είμαστε σε καλή υγεία και να τηρήσουμε ξανά τις γιορτινές μας παραδόσεις.
H κατάσταση που αντιμετωπίζουμε είναι πρωτόγνωρη, δεν γνωρίζουμε πόσο θα διαρκέσει αλλά δεν θα είναι για πάντα. Είναι σημαντικό τώρα να επιδείξουμε ατομική και κοινωνική υπευθυνότητα και να ΜΕΙΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ.
-Με ποιο τρόπο το σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση της σημερινής κρίσης;
Σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση του Υπουργείου Υγείας, πρόθεση της πολιτείας είναι η αξιοποίηση των δομών της ΠΦΥ προκειμένου να συνδράμουν στην υποδοχή, διαλογή (triage) και παραπομπή περιστατικών της νόσου και έτσι στην αποσυμφόρηση των νοσοκομείων. Κρίνεται ως μια επιβεβλημένη κίνηση από πλευράς διαχείρισης της επιδημίας, ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αλλά και τη διάρκεια της, η οποία δεν προβλέπεται να είναι σύντομη.
Είναι πράγματι σημαντικό να αξιοποιηθεί η ΠΦΥ ως ακόμα ένα όπλο στη μάχη κατά του κορωνoϊού. Η συντονισμένη λειτουργία των δομών ΠΦΥ, των κινητών μονάδων τους, των κέντρων Ψυχικής Υγείας, καθώς και παρεμφερών δομών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όπως το Πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στη διαχείριση της κρίσης που βιώνουμε.
Έμπειροι επαγγελματίες υγείας των δομών της ΠΦΥ, όπως οι επισκέπτες υγείας, οι κοινωνικοί λειτουργοί και άλλοι οφείλουν και πρέπει να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κρίσης που δοκιμάζει το σύστημα υγείας της χώρας. Με βασική προϋπόθεση την τήρηση των απαιτούμενων μέτρων προστασίας και ασφάλειας οι επαγγελματίες υγείας της ΠΦΥ οφείλουν να εκτελούν το καθήκον τους, το οποίο απορρέει από τον θεσμικό τους ρόλο, και να παρέχουν υπηρεσίας μέσα στην κοινότητα, πραγματοποιώντας κατ΄ οίκον επισκέψεις για παροχή φροντίδας υγείας, κατά προτεραιότητα, στις ευπαθείς ομάδες πληθυσμούς (ατομα τρίτης ηλικίας και άτομα με χρόνια προβλήματα υγείας) οι οποίες παραμένουν έγκλειστες και ψυχικά επιβαρυμένες αλλά και σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες με ειδικά χαρακτηριστικά όπως οι Ρομά, οι πρόσφυγες, οι μετανάστες κλπ.
Η ψυχική υγεία του γενικού πληθυσμού και πολύ περισσότερο των ομάδων ειδικής ευαλωτότητας δέχεται μεγάλο πλήγμα. Οι πολίτες πρέπει να αισθανθούν ότι το σύστημα υγείας τους φροντίζει και τους στηρίζει.
Είναι σαφές ο ΕΟΔΥ είναι ο κύριος αρμόδιος φορέας για τον συντονισμό και την παροχή οδηγιών πρόληψης και αντιμετώπισης της πανδημικής κρίσης. Στο έργο αυτό της επικοινωνίας και της παροχής οδηγιών θα μπορούσαν να συμβάλλουν συντονισμένα και οι δομές της ΠΦΥ.
Η σύμπραξη των δομών και του δυναμικού της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάμιας φροντίδας υγείας θα συνέβαλλε αποφασιστικά στη διαχείριση της κρίσης και θα έδινε μια ανάσα στους εργαζομένους στις δομές του δημόσιου συστήματος υγείας οι οποίες έχουν επωμιστεί τεράστιο βάρος.
-Πόσο σημαντικό είναι να υπάρξει ασπίδα προστασίας και για το υγειονομικό προσωπικό , και με ποιο τρόπο;
Στη φάση αυτή της πανδημίας, βασική προτεραιότητα αναδεικνύεται η προστασία του υγειονομικού προσωπικού, που δίνει τη μάχη στην πρώτη γραμμή και έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να νοσήσει. Οφείλουμε να τους προστατεύουμε για να είναι σε θέση να μας προστατεύουν. Γι αυτό:
– ΌXI άσκοπες επισκέψεις στα νοσοκομεία,
– OXI άσκοπες μετακινήσεις που θέτουν τον εαυτό μας και τους γύρω μας σε κίνδυνο να νοσήσουμε,
-OXI αδόκιμη χρήση προστατευτικού εξοπλισμού.
-Σε επίπεδο πρόληψης τι ενέργειες μπορούμε να κάνουμε για να προφυλαχτούμε;
Η τρέχουσα πανδημία από τη λοίμωξη COVID-19 καταδεικνύει με τον πλέον προφανή τρόπο την κεντρική σημασία της πρόληψης παράλληλα με τη θεραπευτική αντιμετώπιση.
Το σβήσιμο των επιδημιών είναι γεγονός πως συνδυάζεται με τη δημιουργία συλλογικής ανοσίας (ανοσίας αγέλης) Όσο πιο μεταδοτικό είναι το νόσημα, τόσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό του πληθυσμού που πρέπει να γίνει άνοσο για να λήξει η επιδημία. Η δημιουργία συλλογικής ανοσίας επιτυγχάνεται μέσω της νόσησης επαρκούς αριθμού ατόμων (όταν η νόσος είναι ήπια ή/και υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία) και μέσω της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού.
Αυτή τη στιγμή δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για την ανοσία που καταλείπει η λοίμωξη από τον ιό. Φαίνεται ότι όντως καταλείπει ανοσία, καθώς δεν έχουν αναφερθεί περιστατικά επαναλοιμώξεων, αλλά δεν ξέρουμε πόσο διάστημα διαρκεί η ανοσία αυτή.
Όσον αφορά τα μέτρα πρόληψης λοιπόν, δεδομένου ότι το εμβόλιο δεν είναι ακόμα διαθέσιμο, οι προσπάθειες μας δεν μπορεί παρά να επικεντρώνονται σε μέτρα πρόληψης που έχουν υποδειχθεί από τους ειδικούς του ΕΟΔΥ και αφορούν σε μέτρα:
Ατομικής υγιεινής
Πλένουμε τα χέρια μας τακτικά και σχολαστικά με σαπούνι και νερό ή με αλκοολούχο διάλυμα και αποφεύγουμε την επαφή των χεριών με το πρόσωπο (μάτια, μύτη, στόμα).
Καλύπτουμε τον βήχα ή το φτέρνισμα με χαρτομάντιλο το οποίο απορρίπτουμε άμεσα στα απορρίμματα. Αν αυτό δεν είναι διαθέσιμο, καλύπτουμε με το εσωτερικό του αγκώνα.
Κοινωνικής απόστασης και απομόνωσης όπως:
Δεν ερχόμαστε σε επαφή με άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα λοίμωξης του αναπνευστικού συστήματος (βήχα, καταρροή, πυρετό, πονόλαιμο).
Αποφεύγουμε χώρους συγχρωτισμού, επισκέψεις σε οικίες και παραμονή σε ανοιχτούς χώρους σε συνθήκες συγχρωτισμού.
Αποφεύγουμε όλα τα μη απαραίτητα ταξίδια τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Αποφεύγουμε αυστηρά τις επισκέψεις σε νοσηλευόμενους ασθενείς.
Αποφεύγουμε αυστηρά την επαφή με άτομα που ανήκουν σε ευπαθή ομάδα. Εάν αυτό δεν είναι εφικτό, ακολουθούμε αυστηρά όλα τα μέτρα ατομικής υγιεινής (πολύ καλό και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών, χρήση μάσκας ή τήρηση απόστασης τουλάχιστον 2 μέτρων).
Εάν εμφανίσουμε ήπια συμπτώματα λοίμωξης του αναπνευστικού (βήχας, καταρροή, πυρετός ≤ 37,6 °C, πονόλαιμος) παραμένουμε στο σπίτι σε απομόνωση και παρακολουθούμε την υγεία μας. Σε περίπτωση επιδείνωσης των συμπτωμάτων ή όταν τα ήπια συμπτώματα επιμένουν για περισσότερο από 5 ημέρες ή εάν ανήκουμε σε ευπαθή ομάδα (ηλικιωμένα άτομα, άτομα οποιασδήποτε ηλικίας με χρόνια υποκείμενα νοσήματα π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, καρδιαγγειακά και χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, αρτηριακή υπέρταση, ανοσοανεπάρκεια) επικοινωνούμε άμεσα με ιατρό για αξιολόγηση.
Ενδυνάμωσης του οργανισμού μας με φροντίδα για καλή σωματική και ψυχική υγεία
Υγιεινή και ισορροπημένη Μεσογειακή διατροφή με έμφαση στην κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και συστηματική ενυδάτωση με νερό, χυμούς και υγιεινά ροφήματα
Αποφυγή κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών
Αποφυγή πρόσληψης φαρμακευτικών σκευασμάτων χωρίς ενδείξεις
Επαρκής και καλός ύπνος
Συστηματική άσκηση στο σπίτι ή σε ανοιχτό χώρο
Ενασχόληση με ευχάριστες δραστηριότητες
Συχνή επικοινωνία και σύνδεση με σημαντικά πρόσωπα, συγγενικά και φίλους με τη χρήση νέων τεχνολογιών (e-mail, skype, κοινωνικά δίκτυα κλπ)
Έκφραση συναισθημάτων και ανησυχιών σε κοντινά άτομα εμπιστοσύνης
Περιορισμός στην παρακολούθηση εκπομπών ή ειδήσεων που αφορούν στην πανδημική κρίση
Αναζήτηση βοήθειας από ειδικό όταν επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό και για μεγάλο χρονικό διάστημα η καθημερινή λειτουργικότητα
Η τήρηση ενός καθημερινού προγράμματος, η ύπαρξη ενός σκοπού και η αισιόδοξη διάθεση για το μέλλον θα βοηθήσουν να ξεπεράσουμε την πρωτόγνωρη κρίση που βιώνουμε.
-Το Τμήμα Δημόσιας και Κοινοτική Υγείας του πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής ,συμμετέχει σε κάποιο πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού;
Η τρέχουσα πανδημία από τον ιό SARS-CoV-2 καταδεικνύει με τον πλέον προφανή τρόπο πως τα προβλήματα δημόσιας υγείας, ιδιαίτερα όσον αφορά τα λοιμώδη μεταδοτικά νοσήματα, δεν γνωρίζουν σύνορα στο σύγχρονο κόσμο.
Το Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Τμήματος Δημόσιας και Κοινοτικής Υγείας του ΠΑΔΑ συμμετέχει ως συνεργαζόμενος φορέας στην Ευρωπαϊκή δράση EU HEALTHYGATEWAYS τον συντονισμό της οποίας έχει το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Στόχος του προγράμματος υπήρξε η κατάρτιση οδηγιών για την αντιμετώπιση διασυνοριακών απειλών.
Στο πλαίσιο αυτής της δράσης καταρτίστηκαν ευρωπαϊκές οδηγίες για την εφαρμογή μέτρων για τη λοίμωξη COVID-19 στις πύλες εισόδου των Ευρωπαϊκών κρατών. Οι οδηγίες αυτές χρησιμοποιήθηκαν τόσο από την Ελλάδα όσο και από τα υπόλοιπα κράτη της ΕΕ για την κατάρτιση των εθνικών τους διαδικασιών στα αεροδρόμια, στα λιμάνια και στις χερσαίες διαβάσεις.
Οπωσδήποτε όσο καλή προετοιμασία και να έχει προηγηθεί, υπάρχουν δυσκολίες στην αντιμετώπιση μίας κατάστασης η οποία δεν είχε προηγούμενο. Αυτή τη στιγμή γίνονται μεγάλες προσπάθειες από όλους τους αρμόδιους φορείς για την κατάλληλη αντιμετώπιση των περιστατικών και των νέων άνευ προηγουμένου καταστάσεων. Οι οδηγίες και οι πρακτικές μεταβάλλονται λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα για τη νόσο αλλά και την επιδημιολογική εξέλιξη της πανδημίας.
Ειδικότερα για τις πύλες εισόδου, είναι σημαντικό όλες οι προσπάθειες αντιμετώπισης της νόσου να γίνονται με τρόπο ώστε να μην διαταραχθεί η ομαλή λειτουργία της αλυσίδας τροφοδότησης και της διακίνησης των αγαθών και των πρώτων υλών. Είναι μία συνεχής μάχη, η οποία όταν λήξει θα είμαστε σε θέση να την αποτιμήσουμε πλήρως.
Aγάπη Ροδίτη
