Κάπνισμα: Από τον ακατέργαστο καπνό των ιθαγενών, το πέρασμα στο τσιγάρο τον 20ο αι. και την έξαρση του κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, στην πρώτη διαφήμιση το 1931 στην Ελλάδα. Σήμερα, τον 21ο αι. ,σχεδόν 700.000 Ευρωπαίοι πολίτες πεθαίνουν κάθε χρόνο από κατανάλωση καπνού ενώ έρευνα έχει δείξει ότι σε παιδιά μικρότερα των 2 ετών, ο κίνδυνος πνευμονοπάθειας αυξάνεται κατά 72% εάν η μητέρα καπνίζει. Ελπίζει ο κύριος Κατσαρδής σε ένα πιο υγιές -αναπνευστικά- μέλλον και πώς κατά τη γνώμη του μπορεί να επιτευχθεί αυτό;
Χ.Κ Είναι γεγονός πως το κάπνισμα προκαλεί μία μεγάλη πολυοργανική βλάβη στον άνθρωπο και κατ’ επέκταση αποτελεί μία μάστιγα για την ανθρωπότητα. Αν αναλογισθεί κανείς ότι με το κάπνισμα παράγονται 4.300 βλαβερές ουσίες, εκ των οποίων 250 είναι καρκινογόνες, μπορεί να αντιληφθεί τις συνέπειες του. Δυστυχώς αργοπορήσαμε και μόλις το 1962, μπορέσαμε να τεκμηριώσουμε την σχέση του με τον καρκίνο των πνευμόνων. Έκτοτε κύλησε αρκετό νερό στο αυλάκι και το κάπνισμα ενοχοποιήθηκε για πολλά προβλήματα υγείας που αφορούν σχεδόν όλα τα οργανικά συστήματα του ανθρώπου. Επιπλέον αναγνωρίστηκε η βλαβερή επίδρασή του σε οποιαδήποτε ηλικία, από την εμβρυϊκή μέχρι του τέλους της ζωής. Σημαντικό είναι να υπογραμμίσουμε, πως η στροφή στο Ηλεκτρονικό Τσιγάρο ( ΗΤ ), δημιούργησε άλλα δεδομένα σε σχέση με το Συμβατικό Κάπνισμα ( ΣΚ ). Φαίνεται ότι δεν έχει την βαρύτητα και το εύρος των βλαβών του ΣΚ. Όμως δεν είναι αθώο το ΗΤ και σε ένα μεγάλο ποσοστό αποτελεί τον Δούρειο Ίππο για την έναρξη του ΣΚ. Ενώ η χρήση του ΗΤ αυξήθηκε κατά 900% στους εφήβους των ΗΠΑ, ολοένα και περισσότερες μελέτες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις βλαβερές επιδράσεις του. Χρειάζεται συντονισμένη προσπάθεια της πολιτείας ( απαγόρευση διαφημίσεων, περιορισμό των χώρων καπνίσματος, επικαιροποιημένη και συχνή ενημέρωση, διατήρηση του υψηλού κόστους των τσιγάρων, αποκλεισμός των ανηλίκων από την δυνατότητα αγοράς καπνικών ειδών κλπ. ), του σχολείου ( τακτικές αναφορές στις αρνητικές επιδράσεις του καπνίσματος. Ιδιαίτερα σε εφήβους θα μπορούσαν να επιστρατευθούν επιχειρήματα όπως « δεν είναι ωραίο να φιλάς ένα σταχτοδοχείο» ή από ειδικούς επιστήμονες ενημέρωση για την ελάττωση της σεξουαλικής επιθυμίας και ικανότητας που προκαλεί σταδιακά το κάπνισμα ) και βέβαια της οικογένειας ( προσωπικό παράδειγμα, διακριτικό έλεγχο συναναστροφών και να καθιστούμε τα παιδιά κοινωνούς της όποιας επιστημονικής άποψης που αναφέρεται στις δυσμενείς επιπτώσεις για να προβληματισθούν). Πρόσφατες στατιστικές αναφέρουν ένα ποσοστό, τουλάχιστον 20% , μείωσης των καπνιστών στην πατρίδα μας και ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους. Χαρμόσυνο και ελπιδοφόρο το γεγονός, αρκεί το συμπέρασμα να μην προκύπτει μόνο από την μείωση της κατανάλωσης, διότι υπάρχει και το αγκάθι των λαθραίων τσιγάρων. Για τους ήδη καπνιστές και τις εγκύους συνιστάται μία σειρά από πέντε ενέργειες: Ρώτησε, συμβούλευσε, εκτίμησε, βοήθησε και τακτοποίησε τις κινήσεις απεξάρτησης. Τα αντικαπνιστικά Ιατρεία παίζουν σπουδαίο ρόλο στα περιπτώσεις αυτές. Επειδή το 70-90% των εφήβων που καπνίζουν, συνεχίζουν και στην ενήλικη ζωή, είναι χρήσιμο να τους υπενθυμίζουμε ότι : « Όποιος εξουσιάζει άλλους είναι ισχυρός. Όποιος εξουσιάζει τον εαυτό του είναι πανίσχυρος ». Μόνο λοιπόν, με αγαστή συνεργασία πολιτείας, σχολείου και οικογένειας θα μπορέσουν οι νέοι μας να αναπνέουν « καθαρό » αέρα.
«Φάρμακο σας ας γίνει η τροφή σας και η τροφή σας ας γίνει φάρμακο σας»…από τον πασίγνωστο αφορισμό του Πατέρα της σύγχρονης Ιατρικής Ιπποκράτη, εσείς κατά πόσο πιστεύετε πως η υψηλή πρόσληψη ιδιαίτερα επεξεργασμένων τροφίμων μπορεί να επιταχύνει την επιδείνωση της πνευμονικής λειτουργίας;
Χ.Κ Όπως πολύ σωστά είπατε ο Ιπποκράτης από τον 5ο αι. π. Χ. μας άφησε καταπληκτικές παρακαταθήκες, μερικές των οποίων έχουν εφαρμογή μέχρι σήμερα. Είναι γεγονός ότι κάποιες τροφές , κυρίως μέσω αλλεργικού μηχανισμού μπορεί να αποβούν επικίνδυνες – μοιραίες για την αναπνοή , μέσω οιδήματος του λάρυγγα και ενδεχομένως βρογχόσπασμου. Τα άτομα που έχουν τέτοιο ιστορικό θα πρέπει πάντα να είναι εφοδιασμένοι με ειδική ένεση αδρεναλίνης , που θα έχουν μάθει να την χορηγούν στον εαυτό τους ενδομυϊκά, συνήθως στην πλάγια εξωτερική επιφάνεια του μηρού, έγκαιρα αμέσως μετά την εμφάνιση του παραπάνω επεισοδίου. Μεγάλη όμως σημασία έχει και η επαρκής πρόσληψη τροφών με ευεργετικές ιδιότητες στον οργανισμό μας. Για παράδειγμα πρόσφατη μελέτη μας σε ασθματικά παιδιά έδειξε ότι η Μεσογειακή δίαιτα που συνοδεύεται με κατανάλωση λιπαρών ψαριών ( σαρδέλα, κολιός, γαύρος, ρέγγα, τόνος, σολωμός κλπ ) δύο φορές την βδομάδα, ήταν ευνοϊκή για το αναπνευστικό σύστημα των παιδιών αυτών. Το άσθμα στην πλειονότητα των περιπτώσεων οφείλεται σε φλεγμονή των βρόγχων. Η παραπάνω δίαιτα περιέχει ω-3 λιπαρά οξέα τα οποία έχουν αντιφλεγμονώδη δράση και έτσι εξηγείται αυτό το θετικό αποτέλεσμα. Επιπλέον η επάρκεια των Βιταμινών D και του φυλικού οξέος φάνηκε από την ίδια μελέτη , λόγω της αντιφλεγμονώδους και ανοσορρυθμιστικής ( σχετικής με την ρύθμιση της άμυνας του οργανισμού ) τους ιδιότητας ασκούν προστατευτική δράση στα ασθματικά παιδιά και βελτίωσαν την αναπνευστική τους λειτουργία. Τέλος πολύ πρόσφατα παρουσιάστηκε μελέτη, που δείχνει ότι η πρόσληψη από την έγκυο καπνίστρια, Βιταμίνης C που ευρίσκεται άφθονη στα εσπεριδοειδή, , προφυλάσσει το αναπνευστικό σύστημα του παιδιού της μέχρι την ηλικία των 12 μηνών, σε σύγκριση με τις καπνίστριες μητέρες που δεν ελάμβαναν αυτή την Βιταμίνη. Επομένως η τροφή πράγματι είναι φάρμακο για την υγεία μας και η προσαρμογή της διατροφής μας με τροφές που περιέχουν τις παραπάνω Βιταμίνες, μόνο ωφέλεια μπορεί να προσφέρει στον οργανισμό μας.
Ως μέλος της ομάδας Ελληνικής Παιδοπνευμονολογικής Eταιρείας, έχετε συμβάλλει στη σύνταξη μιας αξιόλογης εργασίας σχετικά με τη σωστή χρήση μάσκας στα σχολεία. Πιστεύτε πως -ως κυβερνητικό μέτρο προστασίας- καθίσταται αρκετή μια χειρουργική μάσκα στα σχολεία; Θα μπορούσε να υπάρχει ένα επιπλέον μέτρο για μεγαλύτερη πρόληψη και αν ναι ποιο θα ήταν αυτό;
Χ.Κ Τρείς είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι προστασίας έναντι του κορωνοϊού. Η διατήρηση αποστάσεων μεταξύ των ατόμων, η σωστή χρήση της μάσκας και η σχολαστική καθαριότητα των χεριών, σε συνδυασμό με την αποφυγή, κατά το δυνατόν, επαφής τους με την μύτη, το στόμα και τα μάτια. Οι κανόνες αυτοί, για ευνόητους λόγους που έχουν να κάνουν κυρίως με την ανωριμότητα των παιδιών, δεν τηρούνται απόλυτα. Ο αριθμός των μαθητών ανά τάξη, παίζει και αυτό τον ρόλο του, με την έννοια πως όσο περισσότεροι οι μαθητές ,τόσο μεγαλώνει θεωρητικά ο κίνδυνος της διασποράς του ιού. Ευτυχώς όμως είναι ήσσονος σημασίας, επειδή η μεταδοτικότητα μεταξύ των παιδιών και κυρίως για μικρότερα των 10 χρόνων, είναι μικρότερη, από ότι μεταξύ ενηλίκων. Άλλωστε είναι πρακτικά ανέφικτο στα παιδιά κατά την διάρκεια των διαλειμμάτων που παίζουν, να τους επιβληθεί η διατήρηση αποστάσεων. Πρέπει να υπενθυμίσουμε πως σε Ευρωπαϊκά Κράτη ( πχ. Ελβετία ) ο αριθμός των μαθητών σε κάθε τάξη μπορεί να πλησιάζει και το νούμερο 29, γεγονός που δεν διαφέρει ουσιωδώς από το νούμερο των μαθητών στα Ελληνικά σχολεία, Δημόσια και Ιδιωτικά. Για το ζήτημα των ΜΜΜ η αύξηση του στόλου των λεωφορείων, η πύκνωση των δρομολογίων του Μετρό και η τοποθέτηση μηχανημάτων καθαρισμού του αέρα εντός, είναι σίγουρα επικουρικές, αλλά στοιχίζουν και δεν μπορούν να εφαρμοσθούν από την μια μέρα στην άλλη. Διότι πρέπει να συνυπολογισθεί η αφετηρία εκκίνησης του αριθμού των λεωφορείων και του υπάρχοντος προσωπικού, πριν την έναρξη της πανδημίας. Επιπλέον ο συνωστισμός έχει αυταπόδεικτη συνεισφορά στην διασπορά του ιού, μικρότερη ή μεγαλύτερη αναλόγως του ποσοτικού και ποιοτικού του χαρακτήρα. Ο κατά προτεραιότητα εμβολιασμός των διδασκόντων και όταν υπάρχουν επαρκή δεδομένα και των μαθητών ( ήδη φαίνεται ότι στα εμβόλια αυτά η συμπεριφορά των εφήβων δεν διαφέρει από εκείνη των ενηλίκων. Ακόμα έχουν αρχίσει μελέτες σε παιδιά 6-12 χρόνων και προγραμματίζονται άλλες μελέτες για την ηλικία 6 μηνών – 5 χρόνων ) είναι μέτρο που θα βοηθούσε στο κτίσιμο του τείχους της ανοσίας της κοινότητας. Ο μαζικός εμβολιασμός των παιδιών θα είναι πολύ χρήσιμος για την εμπόδιση της διασποράς τόσο σε διδασκάλους, όσο και στην οικογένεια. Συμπερασματικά αν θέλουμε να απαγκιστρωθούμε από τον βραχνά του κορωνοϊού και να προστατεύσουμε τις ευπαθείς ομάδες και τα παιδιά μας, θα πρέπει σαν μία γροθιά να ενωθούμε, να τηρήσουμε αυστηρά τα μέτρα, να κλείσουμε τα αυτιά μας σε οποιοδήποτε κάλεσμα για συνωστισμό και με ελπίδα αλλά και ψυχραιμία, να προχωρήσουμε αταλάντευτα προς τον μαζικό εμβολιασμό.
Πόσες πιθανότητες κερδίζει η περίπτωση ένα παιδί με χρόνιο άσθμα και πιθανόν επηρεασμένη αναπνευστική λειτουργία στη σπιρομετρία, να νοσήσει από κορωνοϊό, να κερδίσει τη μάχη όμως στην πορεία της ζωής του να απειληθεί η υγεία του από μακροπρόθεσμες επιπλοκές;
Χ.Κ Σαν γενική τοποθέτηση θα έλεγα ότι στα παιδιά η διασπορά του ιού είναι μάλλον μικρότερη και ο κίνδυνος να γίνουν πηγές μετάδοσης μοιάζει μειωμένος σε σύγκριση με τους ενήλικες. Βέβαια υπάρχουν και άλλες απόψεις που ισχυρίζονται ότι η παραπάνω εικόνα είναι πλαστή γιατί τα παιδιά είναι συνήθως ασυμπτωματικά, δεν έχουν μελετηθεί όσο οι ενήλικες και ίσως οι νέες μεταλλάξεις του ιού δεν κάνουν διακρίσεις ανάλογα με την ηλικία. Χωρίς τίποτα να είναι απόλυτο, φαίνεται όμως ότι ο κίνδυνος για τα παιδιά είναι μικρότερος από τους ενήλικες, με βάση τα μέχρι τούδε δεδομένα από τον αριθμό των κρουσμάτων Covid-19, την ανάγκη νοσηλείας στην ΜΕΘ και τις απώλειες ζωών. Για τους ασθματικούς ασθενείς ενώ η πορεία τους είναι επιβαρυμένη από την εγκατάσταση της λοίμωξης και μετά, παραδόξως ( ; ) ο αριθμός των κρουσμάτων κορωνοΪού σε ασθματικούς είναι μικρότερος του αναμενόμενου. Αυτό εξηγείται ίσως, επειδή οι ασθματικοί, λόγω φόβου, τηρούν αυστηρότερα τα προφυλακτικά μέτρα και επιπλέον λαμβάνουν αντιφλεγμονώδη – αντιασθματικά φάρμακα, που αποτελούν ένα είδος προστασίας έναντι της λοίμωξης από τον ιό. Γενικά τα παιδιά με άσθμα δεν πρέπει να θεωρούνται ασθενείς πολύ υψηλού κινδύνου από την λοίμωξη με Covid-19, αν και η σχετική εμπειρία είναι περιορισμένη. Το μέλλον όμως δεν είναι ξεκάθαρο για αρκετούς νοσήσαντες από τον ιό. Μερικά άτομα παραπονούνται για χρόνια κόπωση, για μυϊκή αδυναμία, δυσκολία στην αναπνοή, ακόμα και για έκπτωση των πνευματικών τους λειτουργιών. Στα παιδιά το πολυοργανικό φλεγμονώδες σύνδρομο που έχει παρατηρηθεί κατά την διάρκεια της πανδημίας, έχει ενδεχόμενες μακροχρόνιες επιπλοκές κυρίως από το αναπνευστικό και το καρδιαγγειακό σύστημα, οπότε χρήζουν στενής και μακράς παρακολούθησης.
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, τα τελευταία χρόνια έχει διαπιστωθεί αύξηση ορισμένων νοσημάτων του αναπνευστικού συστήματος σε παιδιά. Που πιστεύετε ότι οφείλεται η αύξηση αυτή;
Χ.Κ Παρότι η παρατηρούμενη αύξηση μπορεί να έχει και ένα επίπλαστο χαρακτήρα, λόγω της εξέλιξης της Ιατρικής και της ευκολότερης διάγνωσης των νοσημάτων, όμως σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό απηχεί την πραγματικότητα. Σήμερα πιστεύεται ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα στο περιβάλλον και ο τρόπος ζωής μας είναι κυρίως υπεύθυνα για αρκετά δεινά. Ας αρχίσουμε από το έλασσον που είναι ο τρόπος ζωής μας. Πλέον οι κατοικίες μας είναι κλειστά κουτιά, χωρίς επαρκή αερισμό του χώρου και με ελάχιστη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, που είναι ευεργετική στην προάσπιση του ανθρώπου από τις αλλεργίες και όχι μόνο. Οι ρύποι των εσωτερικών χώρων, όπως τα διοξείδια του αζώτου, το διοξείδιο του θείου, η φορμαλδεΰδη και διάφοροι βιολογικοί παράγοντες, που προέρχονται από την χρήση του φυσικού αερίου ή προπανίου, την καύση ξύλων, κηροζίνης, κάρβουνων, την ύπαρξη μονωτικών υλικών, κόλλας, νοβοπάν, συνθετικών χρωμάτων, μοκετών, κουρτινών, ακάρεων, τριχώματος οικιακών ζώων, μυκήτων κλπ. δημιουργούν ένα περιβάλλον που ευνοεί τις αλλεργίες και την εμφάνιση ή την παρόξυνση αναπνευστικών νοσημάτων. Στους ρύπους του εσωτερικού χώρου δεν πρέπει βέβαια να λησμονούμε το κάπνισμα, που αναφερθήκαμε λεπτομερώς προηγουμένως.Το μείζον όμως είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα. Η Ατμοσφαιρική Ρύπανση ( ΑΡ ) προέρχεται από τρεις κύριες πηγές, την Βιομηχανία, τα οχήματα και την θέρμανση. Το Βιομηχανικό νέφος περιέχει διοξείδιο του θείου και αιωρούμενα σωματίδια από πηγές καύσης. Το Φωτοχημικό νέφος περιέχει όζον, οξείδια του αζώτου, μονοξείδιο του άνθρακα που προέρχονται από τα οχήματα και αιωρούμενα σωματίδια. Τα τελευταία είναι πολύ σημαντικά και κατατάσσονται ( αναλόγως της διαμέτρου τους σε μm ), σε ΡΜ10 , ΡΜ2.5 και πολύ μικρά σωματίδια ( ultrafine particles ) UFP<0,1μm, δηλαδή σωματίδια μεγέθους νανοκλίμακας. Τα UFP συγκεντρώνουν τελευταίως μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον, διότι λόγω μεγέθους, ταξιδεύουν πιο εύκολα στα πνευμόνια, το αίμα και τον εγκέφαλο. Όμως είναι δύσκολο να αποκαλυφθεί η αποκλειστικά δική τους επίδραση, επειδή συνυπάρχουν μαζί με μεγαλύτερης διαμέτρου σωματίδια. Η πειραματική ολιγόλεπτη έκθεση ανθρώπων σε υψηλές συγκεντρώσεις ΑΡ προκαλεί βρογχόσπασμο. Η χρόνια έκθεση στην ΑΡ έχει βλαβερές επιδράσεις στο αναπνευστικό σύστημα και όχι μόνο, με αποτέλεσμα η αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα να συνδέονται με την ποσότητα των ρύπων. Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια ( ΧΑΠ )στους ενήλικες, φαίνεται από μερικές μελέτες ότι μπορεί να συνδέεται με την ύπαρξη ΑΡ, ενώ περισσότερες μελέτες συνδέουν τους παροξυσμούς της ΧΑΠ και της χρόνιας βρογχίτιδας με την έκθεση στην ΑΡ. Ακόμα θεωρείται ύποπτη για την εμφάνιση πνευμονικής ίνωσης στους ενήλικες. Στα παιδιά όχι μόνο προκαλεί κρίσεις άσθματος, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι προκαλεί νέα έναρξη άσθματος. Μάλιστα μερικοί ερευνητές αναρωτιούνται βάσιμα, αν το άσθμα που αρχίζει στην ενήλικη ζωή, σχετίζεται στενά με την έκθεση στην ΑΡ κατά την παιδική και εφηβική ηλικία.
Ο κορωνοϊός, συστήθηκε ως ένας ύπουλος και αόρατος εχθρός. Εσείς πώς θα τον χαρακτηρίζατε;
Χ.Κ Γεγονός είναι ότι η όλη πορεία της λοίμωξης Covid-19 ήταν πρωτόγνωρη για όλη την Υδρόγειο. Ας ξεκαθαρίσουμε μερικά πράγματα : α) Ο ιός υφίσταται και οι αρνητές του μιμούνται τους αστοιχείωτους που ισχυρίζονται ότι η Γη δεν είναι στρογγυλή. Ο Αϊνστάϊν είχε πει: « Το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία δεν έχουν όρια. Για το πρώτο δεν είμαι απόλυτα σίγουρος » β) Είναι πολύ πιο επικίνδυνος από τον ιό της γρίπης, διότι μεταδίδεται πιο εύκολα και προκαλεί μεγαλύτερη νοσηρότητα και θνητότητα. Όμως υπολείπεται άλλων ιών, όπως των Ebola και SARS που εμφανίστηκαν με πολύ σφοδρότερη εικόνα. γ) Μέσα σε 10 μήνες παρουσίασε μεταλλάξεις, γεγονός αναμενόμενο, όπως ο ιός της γρίπης, με επικρατούσα μορφή την Βρετανική μετάλλαξη. δ) Δυστυχώς Επιδημιολογικές μελέτες σχετίζουν την ΑΡ με αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα από Covid-19. Ο ιός, δυστυχώς, δεν θα μας εγκαταλείψει για πάντα. Ο κορωνοϊός πιθανώς προέκυψε από ανασυνδυασμό ιών , όταν δηλαδή δύο ξεχωριστοί ιοί βρέθηκαν στο ίδιο κύτταρο, προερχόμενοι από νυχτερίδα και παγκολίνο ( θηλαστικό ζώο με λέπια ). Οι ζωονόσοι παραμένουν πλέον πολύ επικίνδυνες , διότι μεταδίδονται από ζώα- φορείς και αποτελούν περίπου το 17% των όλων ασθενειών. Η τάση του ανθρώπου, να έχει αλόγιστη δραστηριότητα και να επεκταθεί για να κατοικίσει σε περιοχές εκτοπίζοντας νυχτερίδες και άλλα ζώα από το ενδιαίτημά τους ( το φυσικό περιβάλλον που ζουν και αναπαράγονται ), φαίνεται ότι έχει βαρύ τίμημα. Το συμπέρασμα είναι ότι κλιματική αλλαγή, ατμοσφαιρική ρύπανση και πανδημία είναι αλληλένδετα.
Πόσο σημαντικό γεγονός αποτελεί η κατανόηση και ο σεβασμός των πολιτικών ηγετών προς την επιστημονική κοινότητα και γνώση;
Χ.Κ Εξαιρετικά σημαντικό είναι να ακολουθείται, σε περιπτώσεις έντονων κρίσεων, μία γραμμή που να υπαγορεύεται από την γνώμη των ειδικών Επιστημόνων. Ο Κλεόβουλος ο Ρόδιος είπε : « Αρχή σοφίας, η γνώση της άγνοιας». Ο μορφωμένος κυβερνήτης λένε, όταν κάτι δεν γνωρίζει, απευθύνεται στον ειδικό προκειμένου να λάβει μία απόφαση. Αντίθετα ο αμόρφωτος δεν ρωτάει κανένα και παίρνει μόνος του την απόφαση, γιατί τα ξέρει όλα. Ένα κτυπητό παράδειγμα είναι η ΑΡ. Πολλοί Επιστημονικοί φορείς βγάζουν κραυγή αγωνίας, πως τα ήδη ληφθέντα μέτρα για τον περιορισμό της δεν επαρκούν. Ήδη ενοχοποιείται στην Ευρώπη, για 400.000 πρόωρους θανάτους πολιτών και ένα κόστος για δαπάνες υγείας, 330-940 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο. Οι Επιστήμονες βρίσκουν μεγάλη συσχέτιση μεταξύ της συγκέντρωσης των σωματιδίων ΡΜ2.5 στην ατμόσφαιρα και της θνητότητας των πολιτών, μέχρι και της τιμής των 5μg/m3 αέρα. Την ίδια ώρα τα επιτρεπτά όρια « καθαρού » αέρα για την ΕΕ είναι 25μg/m3 και για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας 10μg/m3 . Το ίδιο περίπου χάσμα απόψεων υφίσταται και για τα επιτρεπτά όρια του διοξειδίου του αζώτου στην ατμόσφαιρα. Το 2020 ήταν ένα από τα τρία θερμότερα έτη από το 1850, οπότε αποφασίστηκε η συστηματική καταγραφή της θερμοκρασίας, παρά την αναστολή δραστηριοτήτων και μείωση της κυκλοφορίας, λόγω της πανδημίας. Πρωτόγνωρος αριθμός τυφώνων, ισχυρότατες βροχές και πλημμύρες, έντονα φαινόμενα ξηρασίας, λιώσιμο των πάγων, παρουσιάστηκαν στην Υδρόγειο τον προηγούμενο χρόνο. Τα δεδομένα αυτά δικαιώνουν τις ανησυχίες της Επιστημονικής κοινότητας και τις προτάσεις τους, ότι πρέπει να προχωρήσουν όλα τα Κράτη σε μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ( διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, υποξείδιο του αζώτου ) ή στην λεγόμενη ουδετερότητα άνθρακα, δηλαδή στην εξισορρόπηση της εκπομπής των παραπάνω αερίων και την απορρόφηση του άνθρακα από τα δάση και τους ωκεανούς. Έτσι πολλοί ηγέτες χωρών έχουν αποφασίσει να ευθυγραμμισθούν με την γνώμη των ειδικών, στην Διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή που διοργανώνεται στην Γλασκώβη τον Νοέμβριο του 2021. Ευτυχώς, διότι όποιος δεν ξέρει ποιο είναι το καλό, δεν μπορεί να ξέρει ούτε ποιο είναι το κακό.
Στην πραγματικότητα υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Πιστεύετε ότι όντως υπάρχουν στρατόπεδα; Είναι λοιπόν η συναίνεση και συνεννόηση πολιτικό μόνο ζήτημα;
Χ.Κ Είναι γεγονός ότι για ένα ζήτημα, που πρώτη φορά αντιμετωπίζεται, θα υπάρχουν διαφορετικές σκέψεις και προσεγγίσεις. Η αποκρυπτογράφηση της βαρύτητας του προβλήματος και της ιδιότυπης συμπεριφοράς του ιού δημιουργεί αβεβαιότητες, παλινωδίες και σε κάποιες περιπτώσεις πειραματισμούς. Στην Ελλάδα δε, που η συνωμοσιολογία βρίσκει εύφορο έδαφος (δύο Έλληνες, τρεις γνώμες, όπως προσφυώς ελέχθη ) υπάρχουν διάφορα στρατόπεδα. Θεωρώ ότι το στρατόπεδο της άρνησης της ύπαρξης του ιού σχολιάσθηκε παραπάνω και δεν αξίζει τον κόπο να ασχοληθούμε περαιτέρω. Υπάρχει το στρατόπεδο που υποτιμά την δύναμη του ιού, κυρίως νεαρής ηλικίας άτομα τα οποία γίνονται και πηγή μόλυνσης για τους ηλικιωμένους. Υπάρχει ένα άλλο, με θρησκευτικό φανατισμό, που ανάγει το θέμα της μόλυνσης σε μεταφυσικά επίπεδα, διότι του λείπει η κοινή λογική. Έχει παρεισφρήσει ένα άλλο στρατόπεδο, που καιροσκοπικά δρα και με κομματικό φανατισμό. Προσπαθεί να επωφεληθεί από την διάθεση των παραπάνω στρατοπέδων, να τα χειραγωγήσει και να δημιουργήσει κύμα αντίθεσης στα μέτρα που λαμβάνονται για να προσπορισθεί εκλογικά οφέλη μελλοντικά. Υπάρχει το στρατόπεδο το Κυβερνητικό, που καλείται να οδηγήσει το πλοίο μέσα στην τρικυμία και χωρίς να αποφεύγει τα λάθη και την προσπάθεια να τα ωραιοποιεί, κάθε φορά που ο ιός φουντώνει, καταφεύγει στον χρησμό των ειδικών. Εκεί είναι απαραίτητη η συναίνεση και η συνεννόηση, σε συνδυασμό όμως με την ωριμότητα των πολιτών για πειθαρχία στα μέτρα προστασίας και επίδειξη αγάπης προς τον συνάνθρωπο και τον εαυτό τους. Προϋποθέτει την ύπαρξη Παιδείας, για να αντιληφθεί ο καθένας μας, πως η Αγάπη και ο Θάνατος εξισώνουν όλες τις τάξεις. Δεν υπάρχει ατομική σωτηρία, όταν τριγύρω δυστυχούν οι άλλοι. Όταν συνειδητοποιήσουμε, ότι θα πρέπει να προσπαθήσουμε, στην παρούσα φάση, να συνταυτίσουμε το ατομικό με το γενικό συμφέρον, τότε η έξοδος από το τούνελ θα είναι πιο εύκολη και ταχεία. Η Επιτροπή των ειδικών, αποτελεί την βακτηρία της σωστής απόφασης και πρέπει να φυλάσσεται στο αμερόληπτο και απυρόβλητο κομμάτι της ψυχής μας. Ένα Αραβικό απόφθεγμα αναφέρει: Αυτός που δεν ξέρει τίποτε και δεν το καταλαβαίνει, είναι ένας ανόητος. Απόφευγέ τον./ Αυτός που δεν ξέρει τίποτε και έχει την συναίσθηση για αυτό, είναι ένας απλοϊκός. Δίδαξέ τον./Αυτός που έχει γνώσεις και δεν το γνωρίζει, κοιμάται. Ξύπνησέ τον./Αυτός που έχει γνώσεις και έχει την συναίσθηση αυτών που ξέρει, είναι σοφός. Ακολούθησέ τον.
Θα θέλαμε λίγο την τοποθέτηση σας ως προς την αποτελεσματικότητα των εμβολίων η οποία είναι πλέον εμφανής. Η συμμόρφωση στη νέα εμβολιαστική πραγματικότητα σε τι βαθμό θα μπορούσε να μειώσει την αγέλη;
Χ.Κ. Τα εμβόλια νομίζω είναι ότι πιο σημαντικό επέτυχε η Επιστημονική κοινότητα εναντίον της πανδημίας. Μετά την ευρεία χρήση τους πιστοποιήθηκε η προστατευτική τους δράση ενάντια στην λοίμωξη από τον ιό. Ακόμα άτομα που νόσησαν από κορωνοϊό, είναι καλό να εμβολιάζονται, συνήθως μετά από 3-6 μήνες όπου διατηρούν αντισώματα έναντι του ιού. Μάλιστα υπάρχουν ενδείξεις, ότι ο εμβολιασμός αυτός σε άτομα που παρουσίαζαν κάποια προβλήματα χρόνιας κόπωσης, μετά την νόσηση, προκαλεί σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων.Ο βασικός σκοπός είναι να εμβολιασθεί με οποιοδήποτε από τα εγκεκριμένα εμβόλια, το 60-70% του πληθυσμού για να ελεγχθεί η μετάδοση. Το ζήτημα που δεν είναι τελείως τεκμηριωμένο, είναι αν οποιοδήποτε από τα εμβόλια κατά του ιού μπορεί να επάγει τοπική ανοσία στον ρινοφάρυγγα, ώστε ο εμβολιασμένος να μην καθίσταται πλέον και φορέας του ιού σε ενδεχόμενη επαφή του με την Covid-19. Η χορήγηση εμβολίων και στα παιδιά θα αποτελέσει ένα μεγάλο όπλο κατά της διασποράς του ιού. Αναμένεται η ανοσιακή απάντηση των παιδιών στο εμβόλιο να είναι καλύτερη και πιθανώς μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας σε σύγκριση με εκείνης των ενηλίκων. Παραμένει όμως ένα μελανό σημείο στην όλη διαδικασία. Πρόκειται για την άρνηση ενός ποσοστού των Υγειονομικών να εμβολιασθούν. Το φαινόμενο είναι απαράδεκτο και δεν γνωρίζω σε τέτοιες κρίσιμες καταστάσεις, πόσο είναι σωστό και ηθικό να επικαλούμαστε Συνταγματικές ελευθερίες. Δεν πιστεύω ότι άνθρωποι που δουλεύουν στη διάνοιξη σήραγγας , μπορεί να αρνούνται να φορούν το προστατευτικό τους κράνος, διότι προσκρούει στο δικαίωμα της ελευθερίας τους. Πολύ δε περισσότερο σε αποθήκη εκρηκτικών να θεωρείται στέρηση ελευθερίας το κάπνισμα του εργαζόμενου. Κακά τα ψέματα στα Νοσοκομεία και στα Γηροκομεία ο εργαζόμενος σε αυτά, που αποβαίνει θετικός, γιατί αρνήθηκε να εμβολιαστεί, είναι εν δυνάμει η θρυαλλίδα τραγικών αποτελεσμάτων για αθώους συμπολίτες μας.
