Μπορεί η αντιπυρική περίοδος να ξεκινάει επίσημα την 1η Μαΐου, αλλά ήδη από τον Μάρτιο μετράμε δεκάδες πυρκαγιές σε όλη τη χώρα.
Ο λόγος; Η κλιματική αλλαγή, λένε οι επιστήμονες. Οι ασυνήθιστες για την εποχή υψηλές θερμοκρασίες και η παρατεταμένη ξηρασία ευνοούν την εκδήλωση πυρκαγιών.
Και μπορεί οι πυρκαγιές που ξέσπασαν, προ ημερών, στα Καμένα Βούρλα, τη Βοιωτία, τη Νάξο, την Κάρυστο, τα Καλάβρυτα, την Ηλεία και τη Λευκάδα, όπου μάλιστα εκκενώθηκε οικισμός με μήνυμα του 112, να ήταν μικρής έκτασης, αλλά το γεγονός ότι εκδηλώθηκαν τόσο νωρίς εντός του έτους προκαλεί έντονη ανησυχία και προβληματισμό.
«Οι καιρικές συνθήκες που επικράτησαν έπαιξαν καθοριστικό ρόλο. Οι υψηλές θερμοκρασίες σε συνδυασμό με την παρατεταμένη ξηρασία αλλά και τους έντονους νοτιάδες, επέτρεψαν την εκδήλωση των πυρκαγιών αυτών. Βέβαια μιλάμε για μικρής έκτασης πυρκαγιές, δηλαδή πυρκαγιές που έκαψαν λίγες δεκάδες οι λίγες εκατοντάδες στρέμματα γης, όμως δεν παύει να μας προβληματίζει», λέει στο CNN Greece ο Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και συντονιστής της επιχειρησιακής μονάδας ΜΕΤΕΟ.
«Ο φετινός Μάρτιος χαρακτηρίστηκε από πολλές εναλλαγές της θερμοκρασίας. Πολλά ρεκόρ μέγιστης θερμοκρασίας (πάνω από 140 σε σταθμούς με διάστημα λειτουργίας τουλάχιστον 10 έτη) καταγράφηκαν κατά το διάστημα 10-15 Μαρτίου όπου οι μέγιστες θερμοκρασίες ξεπέρασαν και τους 30-32°C κυρίως στην Κρήτη και τη Στερεά Ελλάδα», προσθέτει.
Μάλιστα σύμφωνα με τα στοιχεία του METEO, στη Στερεά Ελλάδα και στην Πελοπόννησο ο Μάρτιος του 2025 ήταν ο θερμότερος από το 2010. Στη Βόρεια Ελλάδα και στην Κρήτη ήταν ο δεύτερος θερμότερος και στα υπόλοιπα γεωγραφικά διαμερίσματα ο τρίτος θερμότερος από το 2010.
Οι πιο μεγάλες θετικές αποκλίσεις κατά τον Μάρτιο του 2025 καταγράφηκαν στη Βόρεια Ελλάδα, την Κρήτη και τη Στερεά Ελλάδα της τάξης των 12-15°C πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα.
Meteo
Ο κ. Λαγουβάρδος μας εξηγεί ότι το ίδιο συνέβη και πέρυσι, όταν οι πυρκαγιές ξεκίνησαν και πάλι στα τέλη Μαρτίου. «Μάλιστα είχαμε φωτιές στα Πιέρια Όρη, σε μεγάλο υψόμετρο, εκεί όπου κανονικά την εποχή αυτή θα είχαμε χιονοκάλυψη. Ωστόσο, λόγω της έλλειψης χιονιού εκδηλώθηκαν έρπουσες πυρκαγιές», λέει και προσθέτει ότι επίσης πέρυσι, στα τέλη Σεπτεμβρίου δηλαδή στη λήξη της αντιπυρικής περιόδου, εκδηλώθηκε μεγάλη πυρκαγιά στο Ξυλόκαστρο Κορινθίας, όπου υπολογίζεται πως κάηκαν πάνω από 70.000 στρέμματα δασικών και καλλιεργημένων εκτάσεων.
Αντιπυρικές χρονιές
Ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών αναφέρθηκε στην Πυρόκαινο, μία νέα γεωλογική εποχή που χαρακτηρίζεται από την επίδραση των ανθρωπογενών πυρκαγιών στη διαμόρφωση της Γης.
«Έχουμε μπει στην Πυρόκαινο εποχή, όπου οι πυρκαγιές δεν εκδηλώνονται για τρεις μήνες αλλά “απλώνονται” σε όλη τη διάρκεια του έτους. Επομένως δεν μιλάμε πλέον για αντιπυρική περίοδο, αλλά για αντιπυρικές χρονιές. Στην Ελλάδα δεν είναι ένα άμεσο σενάριο, αλλά προς τα εκεί οδεύουμε», λέει ο κ. Λαγουβάρδος.
Στο ερώτημα αν οι πυρκαγιές του Μαρτίου σημαίνει ότι θα περάσουμε ένα δύσκολο καλοκαίρι, μάς απαντά ότι δεν υπάρχει χρονική σύνδεση. «Αν έχουμε ένα πολύ ξηρό καλοκαίρι, πιθανότατα να έχουμε και συχνές εκδηλώσεις πυρκαγιών», λέει.
Ενδεικτικό της κατάστασης είναι ότι στα μέσα Μαρτίου, το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας αποφάσισε να επιβάλει για μία εβδομάδα απαγόρευση της καύσης υπολειμμάτων καλλιεργειών σε όλες τις περιοχές της επικράτειας που συχνά αποτελεί βασική αιτία εκδήλωσης πυρκαγιάς, ενώ συγκαλέστηκε και έκτακτη σύσκεψη στην Πολιτική Προστασία λόγω ακριβώς του μεγάλου αριθμού πυρκαγιών.
Μάλιστα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Πολιτικής Προστασίας μέσα σε τρεις μέρες, καταγράφονταν ημερησίως περισσότερες από 60 ενάρξεις πυρκαγιών, ενώ υπολειπόταν περισσότερο από ένας μήνας για την επίσημη έναρξη της αντιπυρικής περιόδου.
Πυρόκαινος εποχή
Ο ομότιμος καθηγητής Βιοεπιστημών, του Πανεπιστημίου της Αριζόνα Στίβεν Πάιν, σε άρθρο του στο Conversation λέει ότι οι ανθρωπογενείς πυρκαγιές ειδικά τους τελευταίους αιώνες δημιούργησαν το ισοδύναμο της φωτιάς με μια εποχή των παγετώνων.
NASA Earth Observatory
«Μπορούμε να σκεφτούμε πλέον τη Γη να εισέρχεται σε μια εποχή συγκρίσιμη με την εποχή των παγετώνων της Πλειστόκαινου, με το αντίστοιχο των παγετώνων να είναι οι πυρκαγιές. Πρόκειται για μια εποχή, στην οποία η φωτιά είναι τόσο πρωταγωνίστρια όσο και κυριαρχούσα έκφραση», λέει χαρακτηριστικά και προσθέτει:
«Αθροίστε όλες τις επιπτώσεις, άμεσες και έμμεσες: τους πάγους που υποχωρούν, τις περιοχές που καίγονται, τις βιογεωγραφικές μεταναστεύσεις καθώς οι βιοτόποι μετακινούνται για να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, τις παράπλευρες επιπτώσεις με τις κατεστραμμένες λεκάνες απορροής και τις λεκάνες απορροής αέρα, τη διάλυση των οικοσυστημάτων, τη διάχυτη δύναμη της κλιματικής αλλαγής, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Θα δείτε μια μαζική εξαφάνιση μια διατάραξη της ανθρώπινης ζωής και των βιοτόπων. Το αποτέλεσμα είναι μια πυρογεωγραφία που μοιάζει κατ’ αναλογία τρομακτικά με μια εποχή των παγετώνων».
