Ξεκινώντας από την ερχόμενη εβδομάδα, η Κυπριακή Δημοκρατία περνά στη φάση της μετά-Αναστασιάδη εποχής, με έναν νέο πρόεδρο στο τιμόνι και μια σειρά από παλαιές εκκρεμότητες στην πλάτη…
Ο δεκαετής κύκλος (2013 – 2023) του Νίκου Αναστασιάδη στην εξουσία κλείνει, και ένας νέος πολιτικός κύκλος ανοίγει… στη σκιά εκκρεμοτήτων και προς υλοποίηση προοπτικών.
Νίκος Χριστοδουλίδης και Ανδρέας Μαυρογιάννης διεκδικούν την προεδρία στον Β΄ γύρο των εκλογών που θα διεξαχθούν την ερχόμενη Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου, στην Κύπρο, με τη μεταξύ τους κούρσα να έχει πια αποκτήσει χαρακτήρα ντέρμπι, έπειτα από τα αποτελέσματα του Α΄ γύρου (32,04% για τον Χριστοδουλίδη – 29,6% για τον Μαυρογιάννη) και τις εσωτερικές διεργασίες στον Δημοκρατικό Συναγερμό (ΔΗΣΥ).
Παράλληλα με την εκλογική μάχη, στην Κύπρο τρέχουν ωστόσο και άλλες κούρσες που δεν τερματίζουν στις 12 Φεβρουαρίου αλλά θα έχουν συνέχεια υπό μια νέα ηγεσία: ο μετ’ εμποδίων «υπερμαραθώνιος» του Κυπριακού αλλά και ο μαραθώνιος του ενεργειακού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας που, περίπου 11 χρόνια έπειτα από εκείνη την πρώτη ανακάλυψη του κοιτάσματος «Αφροδίτη», ακόμη δεν έχει αποδώσει απτούς καρπούς υπό μορφή παραγόμενων ποσοτήτων, κεκαλυμμένων ενεργειακών αναγκών και οικονομικών εσόδων.
Ήταν τέλη Δεκεμβρίου του 2011, με πρόεδρο τότε τον Δημήτρη Χριστόφια και ακόμη νωπές τις μνήμες από την έκρηξη στο Μαρί, όταν μια εταιρεία από το Τέξας, η Noble Energy, έκανε τα αποκαλυπτήρια του «πρώτου offshore κοιτάσματος φυσικού αερίου της Κύπρου» στο Οικόπεδο 12 της κυπριακής ΑΟΖ.
Από ενεργειακή σκοπιά, είχαν ήδη προηγηθεί σημαντικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή, όπως η «ανάδυση» των κοιτασμάτων «Ταμάρ» και «Λεβιάθαν» στο Ισραήλ τα έτη 2009 και 2010 αντίστοιχα, ενώ το 2015 θα ακολουθούσε και η ανακάλυψη του «Ζορ» στην Αίγυπτο.
Τα κοιτάσματα
Μόνο στην κυπριακή ΑΟΖ, τα τελευταία 11 χρόνια έχουν ανακαλυφθεί πέντε αξιοσημείωτου μεγέθους κοιτάσματα:
- το «Αφροδίτη» (4,4 τρισ. κυβικά πόδια) τον Δεκέμβριο του 2011 στο Τεμάχιο 12
- το «Καλυψώ» (1 – 2 τρισ. κυβικά πόδια) τον Φεβρουάριο του 2018 στο Τεμάχιο 6
- το «Γλαύκος» (3 – 4 τρισ. κυβικά πόδια και όχι 5 – 8 τρισ. όπως είχε αναφερθεί αρχικά) τον Φεβρουάριο του 2019 στο Τεμάχιο 10
- το «Κρόνος» (2,5 τρισ. κυβικά πόδια) τον Ιούνιο του 2022 στο Τεμάχιο 6
- και το «Ζευς» (2 – 3 τρισ. κυβικά πόδια) τον Αύγουστο του 2022 επίσης στο Τεμάχιο 6
Από αυτά τα κοιτάσματα ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει ξεκινήσει να δίνει ενέργεια κανένα.
Θα μπορούσε, άραγε, αυτό να αλλάξει – ή, πιο σωστά, να ξεκινήσει να αλλάζει – μέσα στη χρονιά που διανύουμε;
«…υπάρχει αναπτερωμένη ελπίδα ότι το 2023 θα γίνουν αποφασιστικές κινήσεις (σ.σ. στις θάλασσες της Κύπρου) για να βγει τελικά το φυσικό αέριο από το έδαφος», γράφει ο Πίτερ Στίβενσον στον ιστοχώρο αναλύσεων MEES, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι «ο επόμενος πρόεδρος της Κυπριακός Δημοκρατίας μπορεί να γραφτεί στα βιβλία της ιστορίας ως ο ηγέτης που ήταν στην εξουσία όταν γεννήθηκε η βιομηχανία εξαγωγών φυσικού αερίου της Κύπρου». Πότε θα μπορούσε να γίνει πράξη αυτή η γέννηση;
Εξελίξεις στην «Αφροδίτη»
Ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με το κοίτασμα «Αφροδίτη» – που είναι και το μεγαλύτερο μεταξύ των πέντε αλλά και το χρονικά πρώτο που ανακαλύφθηκε στην κυπριακή ΑΟΖ – εκεί δραστηριοποιούνται σήμερα τρεις εταιρείες: η αμερικανική Chevron (που εξαγόρασε τη Noble Energy το 2020), η ευρωπαϊκή Shell και η ισραηλινή NewMed Energy. Chevron και λοιποί ετοιμάζονται να προχωρήσουν σε μια νέα επιβεβαιωτική/αξιολογική γεώτρηση στο «Αφροδίτη» μέσα στο 2023, με το πλωτό γεωτρύπανο Stena Forth το οποίο σήμερα βρίσκεται σχετικά κοντά, στην Αίγυπτο. «Το διακύβευμα είναι μεγάλο: εάν η γεώτρηση είναι ανεπιτυχής, η Chevron μπορεί να απομακρυνθεί από το έργο», γράφει ο Πίτερ Στίβενσον στο MEES.
Για να προχωρήσει ωστόσο η ανάπτυξη αυτού του κοιτάσματος, εάν προχωρήσει, θα πρέπει να συναφθεί και μια συμφωνία για τις εξαγωγές του κυπριακού φυσικού αερίου που θα προέρχονται από αυτό, συνεχίζει ο Στίβενσον υποστηρίζοντας μάλιστα – εν είδει εκτίμησης – ότι Κύπρος και Αίγυπτος είναι κοντά στο να υπογράψουν συμφωνία που θα ανοίγει – πρακτικά – τον δρόμο για την αποστολή κυπριακού φυσικού αερίου από το «Αφροδίτη» στην Αίγυπτο, με αφετηρία το Οικόπεδο 12 της κυπριακής ΑΟΖ και δυνητικό προορισμό (μέσω υποθαλάσσιου αγωγού μήκους 340 χιλιομέτρων) τις εγκαταστάσεις της Shell (West Delta Deep Marine / WDDM) κοντά στον τερματικό σταθμό υγροποίησης και εξαγωγής φυσικού αερίου Ιντκου στις ακτές της Αιγύπτου.
Ειρήσθω εν παρόδω, οι κορυφαίοι προορισμοί για το αιγυπτιακό υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) ήταν το 2022 κατά σειρά οι αγορές της Τουρκίας, της Ισπανίας και της Νότιας Κορέας, αν και η Ευρώπη ως σύνολο απορροφά το με διαφορά μεγαλύτερο ποσοστό των αιγυπτιακών εξαγωγών.
«Βάσει των ποσοτήτων που έχουν εξευρεθεί σήμερα, άποψή μου είναι ότι το σενάριο που θα επικρατήσει είναι η μεταφορά του φυσικού αερίου στην Αίγυπτο», δήλωνε χαρακτηριστικά προ μηνών η υπουργός Ενέργειας της Κύπρου, Νατάσα Πηλείδου, μιλώντας στην ΕΡΤ.
Πέρα από την επιλογή του υποθαλάσσιου αγωγού που θα συνδέει το Τεμάχιο 12 με την Αίγυπτο, στην ανάλυσή του το MEES (επ)αναφέρει και κάποιες άλλες πιθανές εναλλακτικές που είχαν ακουστεί στο παρελθόν: για παράδειγμα την εγκατάσταση μιας πλατφόρμας επεξεργασίας ακριβώς πάνω από το «Αφροδίτη» που θα στέλνει κυπριακό υγροποιημένο φυσικό αέριο στο Ιντκου, αλλά και την ανάπτυξη του «Αφροδίτη» σε σύνδεση μέσω αγωγού με το γειτονικό ισραηλινό κοίτασμα «Λεβιάθαν» στο οποίο επίσης δραστηριοποιούνται η Chevron και η NewMed.
Για να προχωρήσει, ωστόσο, η εκμετάλλευση του «Αφροδίτη», θα πρέπει να ξεπεραστεί προηγουμένως και ένας άλλος σκόπελος όπως είναι εν προκειμένω εκείνος της διαφοράς («Αφροδίτη» – «Γισάι») μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ. «Καθώς ένα μικρό μέρος του “Αφροδίτη” (περίπου το 10%) καλύπτεται από ισραηλινά ύδατα, Κύπρος και Ισραήλ θα πρέπει πρώτα να καταλήξουν σε συμφωνία για έναν μηχανισμό αποζημίωσης», γράφει ο Στίβενσον στο MEES, υποστηρίζοντας ότι οι αλλαγές ηγεσίας (και υπουργών Ενέργειας) σε Ισραήλ (μετά τις εκλογές του περασμένου Νοεμβρίου) και Κύπρο (μετά τις εκλογές της επόμενης Κυριακής) πρόκειται εκ των πραγμάτων να καθυστερήσουν αυτήν τη διαδικασία. Για το ίδιο θέμα, ο Γιάννης Ιωάννου έγραφε στην Καθημερινή Κύπρου προ εβδομάδων ότι «δεν αναμένονται θεαματικές αλλαγές μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2023».
Το Τεμάχιο 6
Παρά τα εναπομείναντα εμπόδια και τις εκκρεμότητες, ο Πίτερ Στίβενσον του MEES υπογραμμίζει, πάντως, από την πλευρά του, και μάλιστα με βεβαιότητα, ότι η Κύπρος είναι πια πιο κοντά από ό,τι οιαδήποτε άλλη στιγμή στην υλοποίηση των φιλοδοξιών της αναφορικά με το φυσικό αέριο και την εκμετάλλευσή του, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι θα μπορούσαμε να δούμε εξαγωγές άμεσα.
Κατά τα λοιπά, πέρα από το Οικόπεδο 12 και το κοίτασμα «Αφροδίτη», αναγεννημένο ενδιαφέρον συγκεντρώνει πια και το Τεμάχιο 6 όπου δραστηριοποιείται η κοινοπραξία ENI – Total Energies, ειδικά έπειτα από τις ανακαλύψεις εκεί νέων κοιτασμάτων το 2022 («Κρόνος», «Ζευς»). ENI και Total ενδιαφέρονται να βάλουν αυτά τα νέα κοιτάσματα του Οικοπέδου 6 σε τροχιά fast-track ανάπτυξης, όπως αναφέρεται.
Επιστροφή της ENI στο Οικόπεδο 3;
Σύμφωνα με τον Πίτερ Στίβενσον και το MEES, η ENI θα μπορούσε μάλιστα φέτος να επιχειρήσει και να επιστρέψει για μια νέα γεώτρηση στο Τεμάχιο 3 και στον στόχο «Σουπιά» από όπου είχε εκδιωχθεί από τουρκικά πολεμικά πλοία το 2018… Όσο για την αμερικανική ExxonMobil, που δραστηριοποιείται στο κοίτασμα «Γλαύκος» στο Τεμάχιο 10 μαζί με την Qatar Energy, εκείνη ετοιμάζει νέες γεωτρήσεις φέτος στα Οικόπεδα 5 και 10 της κυπριακής ΑΟΖ.
Έντεκα χρόνια έπειτα από εκείνη την πρώτη ανακάλυψη στο Οικόπεδο 12, το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίζει να «πλαισιώνει» τις εξελίξεις ως εκκρεμότητα αλλά και ως προοπτική, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να του δίνει πια νέα πνοή (στο πλαίσιο της συνολικής απεξάρτησης από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες) ενώ όμως ο χρόνος πιέζει και μετρά αντίστροφα (στη σκιά των σχεδίων περί κλιματικής ουδετερότητας στην ΕΕ ως το 2050).
Το να δούμε εξαγωγές κυπριακού φυσικού αερίου άμεσα, αποκλείεται. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, να αρχίσουμε να βλέπουμε εξαγωγές μέσα στην επόμενη προεδρική θητεία… που ξεκινά σε λίγες ημέρες.
