«Δεν το λένε πια Λιβυκό, η επίσημη ονομασία είναι Νότιο Κρητικό Πέλαγος», με … διορθώνει συνομιλητής, στη μέση μιας αφήγησης σχετικής με την κρυστάλλινη θάλασσα στα νότια της Κρήτης. Γεγονός· πάνε μερικά χρόνια που το ελληνικό κράτος υιοθέτησε καινούργια ονομασία για τη θάλασσα ετούτη.
Οι θιασώτες της μετονομασίας επικαλέστηκαν κυρίως «εθνικούς» λόγους· ένα όνομα που θα παρέπεμπε σε ξένο κράτος θα δημιουργούσε, υποτίθεται, εμπόδια στη δημιουργία ΑΟΖ και λοιπά εντελώς ανυπόστατα, με βάση το διεθνές δίκαιο, την ιστορία, τη γεωγραφία και την λογική.
Μάλιστα, προ καιρού ξεκίνησε ολόκληρη σταυροφορία με βομβαρδισμό δημοσιευμάτων σε διάφορα μέσα, προκειμένου να εμπεδωθεί η νέα επωνυμία και να αποσυρθεί ως «εθνικά ακατάλληλη» η παλιά.
Δεν είναι καινούργιο φαινόμενο στον βαλκανικό χώρο η αυθαίρετη μετονομασία τοπωνυμίων, για να θεμελιωθούν εθνικά αφηγήματα και να παραχαραχτεί, εντέλει, η ιστορία και η μνήμη που κουβαλά ένα όνομα.
Γενικευμένη εκστρατεία αλλαγής τοπωνυμίων είχαμε στον ελλαδικό χώρο, από τη γέννηση του ελληνικού κράτους και όσο αυτό επεκτεινόταν σε καινούργια εδάφη. Ονόματα χωριών και πόλεων, ποταμιών και ορεινών όγκων, αλλά ακόμα και οικογενειακά επώνυμα με ξενικό ηχόχρωμα σβήστηκαν μονοκοντυλιά για να βαφτιστούν εκ νέου, με «ελληνοπρεπείς» τίτλους.
Ακριβώς την ίδια πρακτική ακολούθησαν στα δικά τους εδάφη όλες οι γειτονικές χώρες, στην προσπάθειά τους να χτίσουν τον δικό τους εθνικό μύθο και να αποδείξουνε κίβδηλα την υποτιθέμενη ιστορική τους συνέχεια στα όρια της επικράτειάς τους.
Κι ενώ θα περίμενε κάποιος τέτοιου είδους φαινόμενα να βρίσκονται πια κλειδαμπαρωμένα στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, ήρθε η μετονομασία του Λιβυκού πελάγους για ν’ αναδείξει ξανά την ανασφαλή πλευρά του εθνικού μας εαυτού.
Ξιφουλκούμε με τοπωνύμια και κυνηγούμε δροσουλίτες (άλλωστε, κι αυτοί παιδιά του Λιβυκού δεν είναι;) την ώρα που αγνοούμε ή απαξιώνουμε τις γερά θεμελιωμένες πολιτισμικές μας ρίζες και ξεφυσάμε αμήχανα μες στα ξενόφερτα, δυτικότροπα κουστούμια μας.
Προσπαθούμε να κατασκευάσουμε πλαστές ταυτότητες και πλάθουμε φανταστικούς εχθρούς και χίμαιρες για να υπάρξουμε ως αντανάκλαση των εικόνων τους, βουτηγμένοι στον επαρχιωτισμό μας.
Το πιο παράδοξο στη συγκεκριμένη υπόθεση είναι πως δεν αλλάξαμε ένα ξενικό τοπωνύμιο, αλλά μια ελληνική λέξη. Η Λιβύη είναι βγαλμένη απ’ την ελληνική μυθολογία (εγγονή του Δία, κόρη του Έπαφου και της Μέμφιδας) και «Λιβυκό» ονόμασαν το πέλαγος οι αρχαίοι ημών, που τόσο υποκριτικά τους καμαρώνουμε.
Αυτούς παραγράψαμε μονοκοντυλιά, με την προκλητικά ανιστόρητη και κομπλεξική μετονομασία του Λιβυκού πελάγους.
Από το αρχείο του Λευτέρη Κουγιουμουτζή στην «Εφημερίδα των Συντακτών»
