Περισσότερο από τα δύο τρίτα του κακάο, του καφέ, της σόγιας, του ρυζιού, του σιταριού και του καλαμποκιού που εισάγονται στην ΕΕ το 2023 προέρχονται από χώρες που δεν είναι καλά προετοιμασμένες για την κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με τους Βρετανούς συμβούλους Foresight Transitions.
Για τρία από τα προϊόντα – κακάο, σιτάρι και καλαμπόκι – τα δύο τρίτα των εισαγωγών προέρχονται από χώρες των οποίων η βιοποικιλότητα θεωρείται ότι δεν είναι ακεραία, σύμφωνα με την ανάλυση.
Οι ερευνητές ανέφεραν ότι η ζημιά στην παραγωγή τροφίμων λόγω της καταστροφής του κλίματος επιδεινώνεται από την παρακμή της βιοποικιλότητας, η οποία έχει αφήσει τα αγροκτήματα λιγότερο ανθεκτικά.
«Αυτές δεν είναι απλώς αόριστες απειλές», δήλωσε η επικεφαλής συγγραφέας της έκθεσης, Καμίλα Χάισλοπ. «Ήδη εκτυλίσσονται με τρόπους που επηρεάζουν αρνητικά τις επιχειρήσεις και τις θέσεις εργασίας, καθώς και τη διαθεσιμότητα και την τιμή των τροφίμων για τους καταναλωτές, και μόνο χειροτερεύουν.»
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα εμπορίου από την Eurostat και τα τοποθέτησαν σε δύο κατατάξεις περιβαλλοντικής ασφάλειας για να αξιολογήσουν το επίπεδο έκθεσης για τρία βασικά τρόφιμα και τρεις κρίσιμες εισροές στο σύστημα τροφίμων της ΕΕ.
Χρησιμοποίησαν μια κατάταξη της ετοιμότητας του κλίματος από το Notre Dame Global Adaptation Index, η οποία συνδυάζει την ευαλωτότητα μιας χώρας σε κλιματικές ζημιές με την πρόσβασή της σε χρηματοδοτική και θεσμική στήριξη, και μια κατάταξη της ακεραιότητας της βιοποικιλότητας από το Βρετανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, που συγκρίνει την τρέχουσα αφθονία των άγριων ειδών με τα προ-μοντέρνα επίπεδα.
Βρήκαν ότι η πλειονότητα των εισαγωγών προέρχονταν από χώρες που κατατάσσονται «χαμηλού-μεσαίου» επιπέδου στην κλίμακα του κλίματος και «χαμηλού-μεσαίου» ή «μεσαίου» στην κλίμακα της βιοποικιλότητας.
Ορισμένα προϊόντα τροφίμων ήταν ιδιαίτερα εκτεθειμένα. Η ΕΕ εισήγαγε το 90% του καλαμποκιού της από χώρες με χαμηλή-μεσαία ετοιμότητα για το κλίμα και το 67% από χώρες με μεσαία ή χαμηλότερη ακεραιότητα βιοποικιλότητας, σύμφωνα με την έκθεση.
Για το κακάο, ένα βασικό συστατικό της βιομηχανίας σοκολάτας που η Ευρώπη δεν καλλιεργεί η ίδια, η έκθεση έδειξε ότι η έκθεση στις εισαγωγές ήταν 96,5% για την ετοιμότητα για το κλίμα και 77% στην κλίμακα της βιοποικιλότητας.
Η βιομηχανία ήδη αντιμετωπίζει αυξήσεις στην τιμή της ζάχαρης, που εν μέρει οφείλονται σε ακραία καιρικά φαινόμενα, και ελλείψεις στην προσφορά κακάο. Το μεγαλύτερο μέρος του κακάο προέρχεται από χώρες της Δυτικής Αφρικής που αντιμετωπίζουν επικαλυπτόμενους κινδύνους κλίματος και βιοποικιλότητας.
Η έκθεση, που ανατέθηκε από το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Κλίματος, υποστηρίζει ότι οι μεγάλες εταιρείες σοκολάτας θα πρέπει να επενδύσουν στην προσαρμογή στο κλίμα και στην προστασία της βιοποικιλότητας στις χώρες παραγωγής κακάο.
«Αυτό δεν είναι πράξη αλτρουισμού ή ESG [βιώσιμες χρηματοδοτήσεις], αλλά μάλλον μια ζωτική άσκηση αποδέσμευσης κινδύνου για τις αλυσίδες εφοδιασμού», έγραψαν οι συγγραφείς. «Η διασφάλιση ότι οι αγρότες που συμμετέχουν στις αλυσίδες εφοδιασμού τους πληρώνονται μια δίκαιη τιμή για την παραγωγή τους θα τους επιτρέψει να επενδύσουν στην ανθεκτικότητα των δικών τους αγροκτημάτων.»
Ο Πολ Μπέρενς, περιβαλλοντικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και συγγραφέας βιβλίου για τα τρόφιμα και τη βιωσιμότητα, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα, δήλωσε ότι τα ευρήματα δίνουν μια «εξαιρετικά ανησυχητική εικόνα» για την ανθεκτικότητα των τροφίμων.
«Οι πολιτικοί αγαπούν να σκέφτονται την ΕΕ ως ασφαλή σε θέματα τροφίμων επειδή παράγει αρκετά από τα τρόφιμα της», είπε. «Αλλά αυτό που δείχνει αυτή η έκθεση είναι ότι η ΕΕ είναι ευάλωτη σε κινδύνους από το κλίμα και τη βιοποικιλότητα σε κάποιες ζωτικές αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων.»
Η έκθεση διαπίστωσε ότι ο καφές, το ρύζι και η σόγια είχαν λιγότερους κινδύνους συνολικά, αλλά σημειώθηκαν περιοχές ανησυχίας. Η Ουγκάντα, η οποία παρείχε το 10% του καφέ της ΕΕ το 2023, είχε χαμηλή ετοιμότητα για το κλίμα και χαμηλή-μεσαία ακεραιότητα βιοποικιλότητας, διαπίστωσε η έκθεση.
Ο Τζόζεφ Νκάντου, ιδρυτής της Εθνικής Ένωσης Επιχειρήσεων και Αγροτικών Επιχειρήσεων Καφέ στην Ουγκάντα, ζήτησε περισσότερη πρόσβαση σε διεθνή χρηματοδότηση για το κλίμα, προκειμένου να βοηθηθούν οι αγρότες να γίνουν πιο ανθεκτικοί απέναντι στις επιδεινούμενες καιρικές συνθήκες.
«Ο καιρός στην Ουγκάντα πλέον δεν είναι προβλέψιμος», είπε. «Τα κύματα καύσωνα, οι παρατεταμένες ξηρασίες και οι ακανόνιστες βροχές καταστρέφουν τις φυτείες καφέ μας και ζημιώνουν την παραγωγή.»
Ο Μάρκο Σπρίνγκμαν, ερευνητής τροφίμων στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα, δήλωσε ότι μια αλλαγή σε υγιεινότερες και πιο βιώσιμες διατροφές θα ήταν αναγκαία για να αντέξουν τα συστήματα τροφίμων στις κλιματικές αναταράξεις.
«Περίπου το ένα τρίτο των δημητριακών και σχεδόν όλα τα εισαγόμενα προϊόντα σόγιας χρησιμοποιούνται για τη σίτιση ζώων», είπε. «Η προσπάθεια να γίνουν αυτές οι αλυσίδες εφοδιασμού πιο ανθεκτικές παραβλέπει το γεγονός ότι στηρίζουν τα προϊόντα που είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνα για αυτό που προσπαθούμε να προστατεύσουμε.»
