Την αλλαγή του τρόπου επιτήρησης για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου και την προσαρμογή των μέτρων ανάλογα με τον κίνδυνο ανά περιοχή επιτάσσει η κλιματική κρίση και η αναμενόμενη αύξηση των πληθυσμών των κουνουπιών.
Το Υπουργείο Υγείας και ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) εκπόνησαν ένα Σχέδιο Δράσης για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου το οποίο βασίζεται σε εκτίμηση κινδύνου, κάτι που έως σήμερα δεν υπήρχε. Με βάση την κατάταξη που λαμβάνει κάθε περιοχή σε σχέση με τον κίνδυνο που διατρέχει για κρούσματα της λοίμωξης θα λαμβάνονται και τα σχετικά μέτρα.
Πρόκειται για έναν σχεδιασμό που θα ξεκινήσει από εφέτος και είναι στο πλαίσιο ανταπόκρισης της χώρας μας στις υγειονομικές απειλές που μεταδίδονται από τα κουνούπια και οι οποίες αυξάνονται όσο η κλιματική αλλαγή προχωρά και οι θερμοκρασίες στη χώρα μας και γενικά στην Ευρώπη ανεβαίνουν.
Δεδομένης της τροποποίησης του κλίματος στη χώρα μας και της πιθανότητας έντονων καιρικών φαινομένων στο μέλλον, όπως είναι οι πλημμύρες, αλλά και των ήπιων θερμοκρασιών κατά τη διάρκεια του χειμώνα, η ολοκληρωμένη διαχείριση των κουνουπιών – διανομέων του ιού σε όλη την επικράτεια γίνεται ακόμη πιο επείγουσα. Η διαχείρισή τους, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας, πρέπει να βασίζεται σε συστηματική και λεπτομερή εντομολογική επιτήρηση, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης και αποτύπωσης των πληθυσμών των κουνουπιών και του ελέγχου της παρουσίας του ιού σε αυτά.
Κατά τη διάρκεια των ετών 2010-2014 και 2017-2022 καταγράφηκαν κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες, ενώ κυκλοφορία του ιού έχει καταγραφεί σε όλες τις Περιφέρειες. Αυτό υποδηλώνει ότι ο ιός του Δυτικού Νείλου έχει εγκατασταθεί και στη χώρα μας, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ως εκ τούτου, ο ΕΟΔΥ εκτιμά ως αναμενόμενη την επανεμφάνιση περιστατικών στη χώρα μας και σε άλλες ευρωπαϊκές και γειτονικές χώρες στις επόμενες περιόδους κυκλοφορίας των κουνουπιών.
Τα 4 επίπεδα κινδύνου
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το Σχέδιο Δράσης κατατάσσει όλες τις περιοχές της χώρας σε τέσσερις βαθμίδες. Προς το παρόν το σύστημα που επεξεργάζεται ο ΕΟΔΥ θα βγάλει τη διαβάθμιση για κάθε περιοχή βασιζόμενη σε ιστορικό πενταετίας. Στη συνέχεια και με βάση τα εφετινά επιδημιολογικά δεδομένα θα γίνεται επικαιροποίηση.
Το επίπεδο 1 αφορά σε περιοχές όπου δεν καταγράφηκε ποτέ κυκλοφορία του ιού του Δυτικού Νείλου στο παρελθόν, καταγράφηκε κυκλοφορία του ιού μόνο σε ζώα/κουνούπια ή καταγράφηκε μόνο ένα κρούσμα λοίμωξης σε άνθρωπο στο παρελθόν, αλλά όχι κατά την προηγούμενη περίοδο μετάδοσης.
Το επίπεδο 2α αφορά σε περιοχές όπου καταγράφηκε μόνο ένα κρούσμα σε άνθρωπο στο παρελθόν, κατά την προηγούμενη περίοδο μετάδοσης, ή καταγράφηκαν τουλάχιστον δύο κρούσματα λοίμωξης σε ανθρώπους στο παρελθόν.
Το 2β είναι για περιοχές όπου καταγράφηκαν τουλάχιστον 40 κρούσματα λοίμωξης σε ανθρώπους στο παρελθόν ή καταγράφηκαν τουλάχιστον 15 κρούσματα σε ανθρώπους κατά τα προηγούμενα πέντε έτη.
Σε ό,τι αφορά στο επίπεδο 3α, είναι για περιοχές όπου καταγράφηκε κυκλοφορία του ιού του Δυτικού Νείλου σε ζώα ή κουνούπια κατά την τρέχουσα περίοδο μετάδοσης, ενώ το επίπεδο 3β αφορά περιοχές με κρούσμα σε άνθρωπο σε όμορη/κοντινή περιοχή κατά την τρέχουσα περίοδο μετάδοσης και συνδυάζει παράγοντες κινδύνου για επικείμενη μετάδοση του ιού του Δυτικού Νείλου σε ανθρώπους.
Το 3γ επίπεδο είναι για περιοχές όπου καταγράφηκε τουλάχιστον ένα κρούσμα λοίμωξης σε άνθρωπο κατά την τρέχουσα περίοδο μετάδοσης, ενώ το τελευταίο επίπεδο, το 4, στο οποίο χαρακτηρίζεται μια περιοχή ως αυξημένου κινδύνου και επηρεαζόμενη, ισχύουν τα εξής: Καταγράφηκε συρροή κρουσμάτων κατά την τρέχουσα περίοδο μετάδοσης, δηλαδή τουλάχιστον δύο κρούσματα της λοίμωξης σε ανθρώπους σε περιοχή ακτίνας μικρότερης των 6 χιλιομέτρων ή καταγράφηκε έξαρση κρουσμάτων κατά την τρέχουσα περίοδο μετάδοσης, δηλαδή αριθμός κρουσμάτων της λοίμωξης σε ανθρώπους μεγαλύτερος του αναμενόμενου για τον συγκεκριμένο τόπο και χρόνο.
Τα μέτρα ανά επίπεδο
Ανάλογα τη ζώνη επικινδυνότητας για κάθε περιοχή, προσαρμόζονται και τα μέτρα από την πολιτεία. Και για τα τέσσερα επίπεδα προβλέπεται η λειτουργία συντονιστικού οργάνου και η εφαρμογή σχεδίου ετοιμότητας και απόκρισης σε τοπικό επίπεδο.
Σε ό,τι αφορά στις πιο επικίνδυνες περιοχές (επίπεδα 3γ και 4), η ενημέρωση του κοινού γίνεται με πιο τακτική συχνότητα συγκριτικά με τα λιγότερο επικίνδυνα επίπεδα. Το ίδιο και τα μέτρα διαχείρισης των κουνουπιών.
Ενδεικτικά, για το επίπεδο 3γ, προτείνεται η ενημέρωση των πολιτών τουλάχιστον σε 15νθημερη βάση, καθ’ όλη την περίοδο μετάδοσης (Δελτία Τύπου, διανομή ενημερωτικών φυλλαδίων, ενημέρωση μέσω των ΜΜΕ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης). Στο επίπεδο 4 προτείνεται ενημέρωση ανά εβδομάδα.
Το πρόγραμμα προνυμφοκτονίας θα εφαρμόζεται κάθε 14-21 ημέρες για τα επίπεδα 3γ και 4, ενώ προβλέπεται η χαρτογράφηση και διαχείριση εστιών αναπαραγωγής κουνουπιών και ο τακτικός επανέλεγχός τους. Πρόσθετα μέτρα για την ασφάλεια του αίματος προβλέπονται από το επίπεδο 3β και, επίσης, για τα επίπεδα 3γ και 4.
