Τα κουνούπια μονοπωλούν την επικαιρότητα. Χθες, οι υγειονομικές αρχές της πολιτείας Νιου Χάμσιρ στις βορειοανατολικές ΗΠΑ ανακοίνωσαν τον θάνατο ενός άνδρα από εγκεφαλίτιδα ιπποειδών της ανατολικής Αμερικής (Eastern Equine Encephalitis, EEE), μια σπάνια ασθένεια που μεταδίδεται από τα κουνούπια. δεν είναι απλώς ένα ενοχλητικό καλοκαιρινό φαινόμενο που διακόπτει το μπάρμπεκιου σας
«Πραγματικά ένιωσα σαν να με χτύπησε φορτηγό […] Μακράν, αυτή είναι η χειρότερη ασθένεια που έχω περάσει ποτέ» δήλωσε ο επικεφαλής επί 38 έτη του αμερικανικού Εθνικού Ινστιτούτου για την Αλλεργία και τα Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΝΙΑΙD), γνωστός παγκοσμίως από τη διαχείριση της πανδημίας κορωνοϊού, Δρ Άντονι Φάουτσι, για τη λοίμωξή του με τον ιό του Δυτικού Νείλου.
Στη χώρα μας, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), οι θάνατοι από τον ιό του Δυτικού Νείλου από την αρχή του 2024 ανέρχονται σε 15, ενώ μέσα σε μια εβδομάδα καταγράφηκαν τρεις νέοι θάνατοι και άλλα 24 κρούσματα. Μέχρι χθες, 28 Αυγούστου, είχαν διαγνωστεί και διερευνηθεί συνολικά 124 εγχώρια κρούσματα λοίμωξης στην Ελλάδα. Από αυτά, τα 95 παρουσίασαν εκδηλώσεις από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ, εγκεφαλίτιδα ή/και μηνιγγίτιδα ή/και οξεία χαλαρή παράλυση) και 29 κρούσματα είχαν ήπιες εκδηλώσεις/ δεν είχαν εκδηλώσεις από το ΚΝΣ.
Τα κουνούπια ως διαβιβαστές μπορούν να μεταδώσουν σοβαρές ασθένειες, εκ των οποίων πολλές δυνητικά θανατηφόρες, που δεν γνωρίζουν σύνορα και επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο, προκαλώντας σημαντική επιβάρυνση στη δημόσια υγεία.
1. Ελονοσία
Η ελονοσία είναι μία από τις πιο διαδεδομένες ασθένειες που μεταδίδονται από κουνούπια, και συγκεκριμένα από τα θηλυκά κουνούπια του είδους Anopheles. Τα συμπτώματα της ελονοσίας περιλαμβάνουν πυρετό, κεφαλαλγία και ρίγη, που εμφανίζονται 10 έως 15 ημέρες μετά το τσίμπημα. Η ελονοσία μπορεί να είναι θανατηφόρα, και κάθε χρόνο καταγράφονται περισσότερα από 247 εκατομμύρια κρούσματα παγκοσμίως. Αν και υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες και ένα εμβόλιο πολλαπλών δόσεων, τα παράσιτα της ελονοσίας (πλασμώδιο) μπορούν να αναπτύξουν ανθεκτικότητα σε ανθελονοσιακά φάρμακα, καθιστώντας τη νόσο δύσκολη στην αντιμετώπιση.
2. Ιός του Δυτικού Νείλου
Ο ιός του Δυτικού Νείλου μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως πυρετό, κεφαλαλγία, δυσκαμψία του αυχένα, τρόμος (τρέμουλο) και μυϊκή αδυναμία. Ωστόσο, περίπου το 80% των ανθρώπων που μολύνονται με τον ιό δεν εμφανίζουν συμπτώματα. Οι σοβαρότερες μορφές της νόσου, όπως η εγκεφαλίτιδα ή η μηνιγγίτιδα, εμφανίζονται σε περίπου 1 στους 150 περιστατικά και είναι πιο συχνές σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ή σε άτομα άνω των 60 ετών.
3. Δάγκειος πυρετός
Ο δάγκειος πυρετός είναι μια ιογενής λοίμωξη που ενδημεί σε 100 χώρες και προκαλεί 390 εκατομμύρια μολύνσεις ετησίως. Αν και συνήθως προκαλεί ήπια νόσο, σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να συνοδεύεται από έντονους πονοκεφάλους, μυαλγίες και αρθραλγίες, υψηλό πυρετό, ναυτία, κόπωση, έντονους κοιλιακούς πόνους, έμετος και σπανιότερα να οδηγήσει σε θάνατο. Ο δάγκειος πυρετός μεταδίδεται με τα κουνούπια Aedes aegypti, είναι γνωστά για την προσαρμοστικότητα τους στο αστικό περιβάλλον.
4. Ιός Ζίκα
Ο ιός Ζίκα συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα, αλλά μπορεί να προκαλέσει μυϊκούς και αρθρικούς πόνους, κεφαλαλγία, πυρετό, εξάνθημα και επιπεφυκίτιδα. Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος για τις εγκύους, καθώς μπορεί να προκαλέσει αποβολή, πρόωρο τοκετό ή συγγενείς ανωμαλίες, όπως μικροκεφαλία, στα νεογνά. Ο ιός Ζίκα μεταδίδεται κυρίως μέσω των κουνουπιών Aedes, αλλά μπορεί να μεταδοθεί και μέσω σεξουαλικής επαφής.
5. Κίτρινος πυρετός
Ο κίτρινος πυρετός προκαλείται από τα κουνούπια Aedes και Haemogogus. Μπορεί να προκαλέσει κεφαλαλγία, πυρετό, μυαλγία και ναυτία. Η διάγνωσή του είναι δύσκολη και συχνά συγχέεται με άλλες ασθένειες, όπως η ελονοσία και η ιογενής ηπατίτιδα. Υπάρχει ένα αποτελεσματικό εμβόλιο και υποστηρικτικές θεραπείες, αλλά η ασθένεια παραμένει σημαντική απειλή στις τροπικές περιοχές της Αφρικής και της Νότιας Αμερικής.
6. Ιός Τσικουνγκούνια
Η λοίμωξη από τον ιό Τσικουνγκούνια είναι μια νόσος που, πριν από το 2013, ήταν κυρίως διαδεδομένη στην Αφρική, την Ασία, την Ευρώπη και τα Νησιά του Ειρηνικού. Από τότε έχει εξαπλωθεί στις ΗΠΑ μέσω του Καραϊβικού, και έχουν καταγραφεί πάνω από δύο εκατομμύρια κρούσματα παγκοσμίως. Οι κυριότεροι διαβιβαστές είναι τα κουνούπια Aedes albopictus και Aedes aegypti.
Ταυτόχρονη λοίμωξη από δύο ιούς
Μελέτη του 2017 έδειξε ότι τα κουνούπια μπορούν να μολύνουν ανθρώπους με περισσότερους από έναν ιούς σε ένα μόνο τσίμπημα. Συγκεκριμένα, έχει διαπιστωθεί ότι τα κουνούπια μπορούν να μεταδώσουν ταυτόχρονα τους ιούς Ζίκα τον ιό Τσικουνγκούνια.
Σύμφωνα με τον Δρα Pritish Tosh, ειδικό στις λοιμώδεις νόσους από τη Mayo Clinic, τα κουνούπια που μεταφέρουν τον ιό του κίτρινου πυρετού, όπως το Aedes aegypti, μπορούν επίσης να μεταδώσουν και άλλες ιογενείς ασθένειες, όπως Ζίκα και Τσικουνγκούνια. Η γεωγραφική εξάπλωση αυτού του είδους κουνουπιού, καθώς και το αν οι ιοί αυτοί είναι ενδημικοί σε μια συγκεκριμένη περιοχή, είναι κρίσιμοι παράγοντες για το αν το κουνούπι μπορεί να μεταφέρει έναν, δύο ή και τρεις διαφορετικούς ιούς.
Συνήθως, σημειώνει ο ειδικός, αν κάποιος πρόκειται να μολυνθεί από μια ασθένεια που μεταδίδεται από κουνούπια, θα οφείλεται το πιθανότερο σε έναν μόνο ιό. Ωστόσο, δεν αναιρείται η δυνατότητα συλλοίμωξης, δηλαδή ταυτόχρονη μόλυνση με περισσότερους από έναν ιούς.
Παρόμοια φαινόμενα συλλοίμωξης έχουν παρατηρηθεί και σε άλλες ασθένειες που μεταδίδονται από έντομα, όπως με τα τσιμπούρια (κρότωνες) που μπορούν να μεταδώσουν ταυτόχρονα νόσο Lyme, αναπλάσμωση και μπαμπεσίωση. Συνήθως, η μόλυνση γίνεται από έναν ιό ή μικροοργανισμό, αλλά δεν αποκλείεται η συλλοίμωξη από έναν μόνο φορέα, είτε πρόκειται για τσιμπούρι είτε για κουνούπι.
