Η κλιματική αλλαγή διαταράσσει τις ανθρώπινες κοινωνίες και δη τον κόσμο της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, στον οποίο απειλεί να φέρει τα πάνω κάτω. Το κρασί είναι ένα από τα πολύ ευαίσθητα και ευάλωτα αγροτικά προϊόντα, καθώς και πάμπολλες είναι οι ποικιλίες του και, κυρίως, είναι τεράστιες οι διαφορές στην ποιότητά του. Το φαινόμενο που ήδη έχει κάνει την εμφανισή του και θα κυριαρχήσει τις αμέσως επόμενες δεκαετίες είναι η γεωγραφική «μετακίνηση» της οινοπαραγωγής προς το Βορρά.
«Κάποιες εικόνες, όπως αυτές του παγετού του Απριλίου 2021 στο Σαμπλίς της Βουργουνδίας ή εκείνες των αμπελώνων στην Αυστραλία και την Καλιφόρνια που καταστράφηκαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές το 2020, μας έχουν σημαδέψει. Τα ακραία και απρόβλεπτα καιρικά φαινόμενα αυξάνονται και οι κατεστραμμένοι αμπελώνες από τα κύματα του καύσωνα, από τις καταρρακτώδεις βροχές ή τους τυφώνες πολλαπλασιάζονται», γράφει η Εμί Μπλανσάρ στον «Figaro».
Είναι προφανές ότι ολόκληρη η λεγόμενη «εύκρατη ζώνη» του πλανήτη τίθεται εν αμφιβόλω ως έννοια αναφορική στις επικρατούσες κλιματολογικές συνθήκες. Την Πέμπτη 15 Ιουνίου η γαλλική εφημερίδα διοργανώνει συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα «θα υπάρχει ακόμα κρασί το 2050;» που θα καλυφθεί σε απευθείας μετάδοση από την ιστοσελίδα της, LeFigaro.fr. Αμπελουργοί, οινοπαραγωγοί, κλιματολόγοι, γεωπόνοι και άλλοι ειδικοί θα προσπαθήσουν να απαντήσουν στο υπαρξιακό αυτό ερώτημα.
+4,7°C από το 1750
Πιθανόν η απάντηση που θα δώσουν να είναι θετική. Το βέβαιο είναι ότι, ακόμα κι αν υπάρχει κρασί σε 25 ή 30 χρόνια, αυτό δεν θα παράγεται στους γεωγραφικούς παραλλήλους που ευδοκιμούν σήμερα οι αμπελώνες, αλλά αρκετά βορειότερα. Ο αμερικανός ερευνητής Λι Χάνα της ΜΚΟ Conservation International και οι ομάδα του έχουν αποφανθεί ανεπιφύλακτα ότι η παγκόσμια άνοδος της θερμοκρασίας κατά 4,7°C κατά τη διάρκεια των 300 χρόνων που μεσολαβούν από 1750 έως το 2050, οι «προγονικές» εκτάσεις παραγωγής κρασιού θα έχουν καταστεί ακατάλληλες για τον σκοπό αυτό.
Τα καταστροφικά σενάρια έχουν κι αυτά διαβαθμίσεις. «Δίχως να ανατρέξουμε στα πλέον καταστροφικά, θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι εκείνη που ανεβάζει ήδη κάθε χρόνο θερμοκρασίες 45°C στο Châteauneuf-du-Pape και στην οινοπαραγωγική κοιλάδα του Ροδανού ποταμού στην Προβηγκία, όπως επίσης και στις κοιλάδες Μπαρόσα και Χάντερ στην Αυστραλία», σημειώνει η ρεπόρτερ του «Figaro».
Η Εμί Μπλανσάρ αναφέρει επιστημονικά πορίσματα που δείχνουν ότι η άνοδος των θερμοκρασιών κατά 1,7°C κατά μέσο όρο στη Γαλλία από τις αρχές του 20ου αιώνα προκαλεί πρώιμη ωρίμανση των αμπελιών, κάτι το οποίο τα έχει ήδη αποδυναμώσει πολύ. Επιπλέον, «οι ξαφνικές, ισχυρές και εκτός εποχής βροχοπτώσεις και η μικροβιακή αστάθεια έχουν ως αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό των παρασίτων που καταστρέφουν την παραγωγή», υπογραμμίζει.
Επιτακτικά ερωτήματα
Πώς αντιδρά κανείς σε μια τόσο δυστοπική πραγματικότητα; Οι επιστήμονες κινητοποιούνται και αναπτύσσουν νέες ποικιλίες σταφυλιών που είναι πιο ανθεκτικές στις κλιματικές μεταπτώσεις. Κάποιοι γεωπόνοι εξετάζουν το ενδεχόμενο να φυτέψουν στο Μπορντό ισπανικές ή πορτογαλικές ποικιλίες κλημάτων που προσαρμόζονται καλύτερα στις υψηλές θερμοκρασίες. Θα είναι όμως η γεύση του κρασικού από τη γεωγραφική αυτή περιοχή εκείνη που γνωρίζει ο κόσμος;
Άλλα ερωτήματα που ανακύπτουν έχουν να κάνουν με την ξηρασία των εδαφών και την αυξανόμενη «υδατική καταπόνηση» που δέχονται. Πώς θα οργανωθεί καλύτερα και αποδοτικότερα μια συλλογική διαχείριση των υδάτινων πόρων;
Η πορεία προς Βορρά
Είναι ουκ ολίγα τα ερωτήματα που θα τεθούν τον Ιούνιο στη στρογγυλή τράπεζα του «Figaro». Για την ώρα το σίγουρο είναι ότι η Βρετανία από κατεξοχήν χώρα παραγωγής ζύθου τείνει να μετατραπεί σε οινοπαραγωγική χώρα.
Αν προλάβει θα παρατηρούσε κανείς… Διότι και στα παραδοσιακά «μουσκεμένα» από τις βροχές και την υγρασία βρετανικά νησιά έχουν αρχίσει να εμφανίζονται περίοδοι ανομβρίας και κάποια εδάφη έχουν αρχίσει περιστασιακά να «στεγνώνουν». Η Σουηδία, η Νορβηγία και η Δανία μοιάζουν να έχουν πιο μακροπρόθεσμες προοπτικές για οινοπαραγωγή από όσες έχει η Βρετανία.
Στο πέρασμα των αιώνων, πάντως, το αμπέλι έχει δείξει μεγάλη προσαρμοστικότητα, υπενθυμίζουν οι ειδικοί. Και αναφέρουν ως κλασικό παράδειγμα την κρίση της φυλλοξήρας που είχε δοκιμάσει τον κλάδο της αμπελουργίας και την οινοποιία εν γένει στα τέλη του 19ου αιώνα.
Τι, πόσο, ποιο
Η Ιστορία και βεβαίως η εξέλιξη της επιστήμης δίνουν ελπίδες ότι οι δημοφιλείς ποικιλίες των κρασιών της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας, αλλά και της Καλιφόρνιας στις ΗΠΑ, και της Αυστραλίας και της Χιλής με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα προσαρμοστούν και θα επιβιώσουν.
«Ας καεί ο πλανήτης, ας παγώσει ο πλανήτης, οι Γάλλοι θα πιουν κρασί, αλλά ποιο;», γράφει η ρεπόρτερ της παριζιάνικης εφημερίδας. Θα προσθέταμε και ένα ακόμα οικονομικής φύσεως ερωτηματάκι: πόσο θα το πληρώνουν οι Γάλλοι και οι άλλοι καταναλωτές το κρασί που θα πίνουν;
