Η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να προκαλέσει γιγαντιαία και θανατηφόρα τσουνάμι στον Νότιο Ωκεανό, προειδοποιεί μια νέα μελέτη. Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων διαπίστωσε πως η υπερθέρμανση του πλανήτη πριν από εκατομμύρια χρόνια, μπορεί να οδήγησε σε υποθαλάσσιες κατολισθήσεις οι οποίες προκάλεσαν τεράστια τσουνάμι που έφτασαν στις ακτές της Νότιας Αμερικής, της Νέας Ζηλανδίας και της Νοτιοανατολικής Ασίας. Καθώς οι ωκεανοί θερμαίνονται εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, υπάρχει πιθανότητα να προκληθούν και πάλι τσουνάμι, προειδοποιεί η διεθνής ερευνητική ομάδα.
«Οι υποθαλάσσιες κατολισθήσεις είναι επικίνδυνες και μπορούν να προκαλέσουν θανατηφόρα τσουνάμι», δήλωσε η Τζένι Γκέιλς, λέκτορας υδρογραφίας και εξερεύνησης των ωκεανών στο Πανεπιστήμιο του Πλίμουθ στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Οι γεωτρήσεις σε πυρήνες ιζημάτων εκατοντάδες μέτρα κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας στην Ανταρκτική, έδειξαν ότι πριν από εκατομμύρια χρόνια σημειώθηκαν κατολισθήσεις στην περιοχή οι οποίες οφείλονταν στην θέρμανση των ωκεανών. Οι ερευνητές ανακάλυψαν για πρώτη φορά στοιχεία αρχαίων κατολισθήσεων στα ανοικτά της Ανταρκτικής το 2017 στην ανατολική Θάλασσα Ρος. Παγιδευμένα κάτω από αυτές τις κατολισθήσεις βρίσκονται στρώματα ιζημάτων που είναι γεμάτα με απολιθωμένα θαλάσσια πλάσματα, γνωστά ως φυτοπλαγκτόν.
Οι επιστήμονες επέστρεψαν στην περιοχή το 2018 και έκαναν γεωτρήσεις βαθιά στον πυθμένα της θάλασσας για να εξάγουν πυρήνες ιζημάτων – μακριούς, λεπτούς κυλίνδρους του φλοιού της Γης που δείχνουν, στρώμα προς στρώμα, τη γεωλογική ιστορία της περιοχής.
Στη συνέχεια, η ομάδα ανέλυσε τους πυρήνες και διαπίστωσε πως τα στρώματα των ιζημάτων σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια δύο περιόδων, η μία πριν από περίπου 3 εκατομμύρια χρόνια κατά τη θερμή περίοδο του Πλειόκαινου και η άλλη πριν από περίπου 15 εκατομμύρια χρόνια κατά τη διάρκεια του βέλτιστου κλίματος του Μειόκαινου. Κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων, τα νερά γύρω από την Ανταρκτική ήταν κατά 3 βαθμούς Κελσίου θερμότερα από ό,τι σήμερα, γεγονός που οδήγησε σε εκρήξεις ανθίσεων φυκών. Όταν αυτά πέθαιναν, δημιουργούσαν ένα πλούσιο και ολισθηρό ίζημα – καθιστώντας την περιοχή επιρρεπή σε κατολισθήσεις.
Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη οριστική απάντηση για την αιτία των υποθαλάσσιων κατολισθήσεων στην περιοχή, αλλά εκτιμούν ότι μπορεί να οφείλονται στο λιώσιμο των πάγων. Το τέλος των παγετωδών περιόδων της Γης προκάλεσε τη συρρίκνωση και την υποχώρηση των παγετώνων.
Η κλίμακα και το μέγεθος των αρχαίων ωκεάνιων κυμάτων δεν είναι γνωστά, αλλά οι επιστήμονες σημειώνουν δύο σχετικά πρόσφατες υποθαλάσσιες κατολισθήσεις που δημιούργησαν τεράστια τσουνάμι και προκάλεσαν σημαντικές απώλειες ζωών: Το τσουνάμι Grand Banks του 1929 που δημιούργησε κύματα ύψους 13 μέτρων και σκότωσε περίπου 28 ανθρώπους στις ακτές της Νέας Γης του Καναδά- και το τσουνάμι της Παπούα Νέας Γουινέας του 1998 που προκάλεσε κύματα ύψους 15 μέτρων και στοίχισε τη ζωή σε 2.200 ανθρώπους.
Τα στρώματα ιζημάτων που βρίσκονται θαμμένα κάτω από τον πυθμένα της Ανταρκτικής και οι παγετώνες που λιώνουν, θα μπορούσαν να προκαλέσουν κατολισθήσεις και τσουνάμι στο μέλλον.
«Τα ίδια στρώματα εξακολουθούν να υπάρχουν στην εξωτερική ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα – άρα είναι ‘προετοιμασμένη’ για να συμβούν και άλλες τέτοιες κατολισθήσεις. αλλά το μεγάλο ερώτημα είναι αν το έναυσμα για τα γεγονότα εξακολουθεί να υπάρχει», δήλωσε στο Live Science ο Ρόμπερτ ΜακΚέι, διευθυντής του Κέντρου Ανταρκτικών Ερευνών στο Πανεπιστήμιο Victoria του Γουέλινγκτον και συν-επιστημονικός υπεύθυνος της αποστολής του Διεθνούς Προγράμματος Ανακάλυψης Ωκεανών – η οποία εξήγαγε τους πυρήνες ιζημάτων το 2018.
Τα ευρήματα της μελέτης έχουν ευρύτερες επιπτώσεις, καθώς επισημαίνουν τη σημασία των επιστημονικών ωκεάνιων γεωτρήσεων και της θαλάσσιας γεωλογίας για την κατανόηση της παρελθούσας κλιματικής αλλαγής και τον εντοπισμό περιοχών που κινδυνεύουν από φυσικούς κινδύνους. Οι ερευνητές υπογραμμίζουν επίσης την ανάγκη για ολοκληρωμένες μελέτες για την αξιολόγηση των κινδύνων που ενέχουν οι υποθαλάσσιες κατολισθήσεις κατά μήκος της Ανταρκτικής και την ενημέρωση του σχεδιασμού των υποδομών.
Τα ευρήματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications.
