Πανδημία, ενεργειακή κρίση, πόλεμος… Η Ευρώπη βρίσκεται στη δίνη μίας νέας πραγματικότητας, η οποία κινείται σε τρία μέτωπα, την ίδια στιγμή που ένας μεγάλος και ύπουλος «εχθρός» έχει αρχίσει ήδη να δείχνει τα «δόντια» του. Στις τρεις μεγάλες κρίσεις που αντιμετωπίζει η Γηραιά Ήπειρος, αναμένεται να προστεθεί σύντομα -σε πραγματικό χρόνο- και η κλιματική κρίση.
Σύμφωνα με νέα έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού, οι θερμοκρασίες στην Ευρώπη έχουν αυξηθεί πάνω από το διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου τα τελευταία 30 χρόνια.
Τα αποτελέσματα αυτής της θέρμανσης είναι ήδη ορατά, με ξηρασίες, πυρκαγιές και λιώσιμο των πάγων σε όλη την ήπειρο. Η έκθεση για την ευρωπαϊκή κατάσταση του κλίματος, που συντάχθηκε με την υπηρεσία Copernicus της ΕΕ, προειδοποιεί ότι καθώς η τάση της θέρμανσης συνεχίζεται, η εξαιρετική ζέστη, οι πυρκαγιές, οι πλημμύρες και άλλα αποτελέσματα κλιματικής κατάρρευσης θα επηρεάσουν την κοινωνία, τις οικονομίες και τα οικοσυστήματα.
Από το 1991 έως το 2021, οι θερμοκρασίες στην Ευρώπη αυξάνονται κατά μέσο όρο περίπου 0,5 C τη δεκαετία. Αυτό είχε φυσικά αποτελέσματα: Οι παγετώνες των Άλπεων έχασαν 30 μέτρα σε πάχος πάγου μεταξύ 1997 και 2021, ενώ το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας έλιωσε επίσης, συμβάλλοντας στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Το καλοκαίρι του 2021, η Γροιλανδία είχε την πρώτη καταγεγραμμένη βροχόπτωση στο υψηλότερο σημείο της, τον σταθμό Summit.
Ανθρώπινες ζωές έχουν χαθεί ως αποτέλεσμα των ακραίων καιρικών φαινομένων: Η έκθεση αναφέρει ότι το 2021, τα καιρικά και κλιματικά φαινόμενα υψηλών επιπτώσεων – το 84% των οποίων ήταν πλημμύρες και καταιγίδες – οδήγησαν σε εκατοντάδες θανάτους, επηρέασαν άμεσα περισσότερους από 500.000 ανθρώπους και προκάλεσαν οικονομικές ζημιές που ξεπέρασαν τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια.
«Η Ευρώπη παρουσιάζει μια ζωντανή εικόνα ενός κόσμου που θερμαίνεται και μας υπενθυμίζει ότι ακόμη και οι καλά προετοιμασμένες κοινωνίες δεν είναι ασφαλείς από τις επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων», δήλωσε ο γενικός γραμματέας του WMO, καθηγητής Petteri Taalas. «Φέτος, όπως και το 2021, μεγάλα τμήματα της Ευρώπης έχουν πληγεί από εκτεταμένους καύσωνες και ξηρασία, τροφοδοτώντας τις πυρκαγιές. Το 2021, εξαιρετικές πλημμύρες προκάλεσαν θάνατο και καταστροφές».
Διαπίστωσε επίσης ότι αυτή η τάση ήταν πολύ πιθανό να συνεχιστεί, με περισσότερες καιρικές καταστροφές να προβλέπονται στο μέλλον. Προβλέπει ότι οι θερμοκρασίες θα αυξηθούν σε όλες τις ευρωπαϊκές περιοχές με ρυθμό που θα υπερβαίνει τις παγκόσμιες μέσες μεταβολές της θερμοκρασίας, παρόμοιο με παλαιότερες παρατηρήσεις. Καθώς το κλίμα θερμαίνεται στους 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, τα καιρικά φαινόμενα θα επιταχυνθούν, με τις ολοένα μειούμενες καλοκαιρινές βροχοπτώσεις που ενδέχεται να προκαλέσουν καταστροφικές ξηρασίες. Ακραίες βροχές και πλημμύρες είναι πιθανό να ακολουθήσουν τους επόμενους μήνες σε όλες τις περιοχές εκτός από τη Μεσόγειο.
Τα καλά νέα: Η έκθεση σημειώνει ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες παρουσίασαν πρόοδο στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και οι εκπομπές της ΕΕ μειώθηκαν κατά 31% μεταξύ 1990 και 2020. Η Ευρώπη έχει επίσης ενεργήσει για να προστατεύσει τους ανθρώπους από τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής έκτακτης ανάγκης, με συστήματα προειδοποίησης ακραίων καιρικών συνθηκών που προστατεύουν περίπου το 75% των ανθρώπων, ενώ τα σχέδια δράσης για τη θερμότητα-υγεία έχουν σώσει πολλές ζωές.
«Από την πλευρά του μετριασμού, ο καλός ρυθμός στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην περιοχή θα πρέπει να συνεχιστεί και οι φιλοδοξίες θα πρέπει να αυξηθούν περαιτέρω. Η Ευρώπη μπορεί να διαδραματίσει βασικό ρόλο για την επίτευξη μιας κοινωνίας ουδέτερης από εκπομπές άνθρακα μέχρι τα μέσα του αιώνα για την εκπλήρωση της συμφωνίας του Παρισιού [για το κλίμα]», δήλωσε ο Taalas.
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους η Ευρώπη έχει θερμανθεί πιο γρήγορα από άλλα μέρη του κόσμου. Έχει υψηλό ποσοστό χερσαίας μάζας, η οποία θερμαίνεται πιο γρήγορα από τη θάλασσα. Η Αρκτική και γενικά τα υψηλά βόρεια γεωγραφικά πλάτη είναι επίσης οι ταχύτερα θερμαινόμενες περιοχές παγκοσμίως και ένα σχετικά μεγάλο μέρος της Ευρώπης βρίσκεται στα βόρεια γεωγραφικά πλάτη.
Τα συστήματα ανάδρασης θα μπορούσαν επίσης να συμβάλλουν, όπως η υγρασία του ξηρού εδάφους που σημαίνει ότι οι θερμοκρασίες αυξάνονται πιο γρήγορα, με αποτέλεσμα να στεγνώνει περισσότερο το έδαφος. Ένα άλλο παράδειγμα βρόχων ανάδρασης είναι η ευπάθεια της Ευρώπης σε διπλά αεριωθούμενα ρεύματα.
