Συνηθισμένοι να βλέπουν χιόνι στα βουνά τους τους χειμώνες και εντελβάις τα καλοκαίρια, πλέον, και καθώς η υπερθέρμανση τού πλανήτη εντείνεται, οι κάτοικοι στο ελβετικό καντόνι του Βαλαί αντικρίζουν ένα αναπάντεχο θέαμα στις πλαγιές τους: Κάκτους!
Σύμφωνα με τις τοπικές αρχές, το χωροκατακτιτικό είδος του κάκτου που ανήκει στο γένος Opuntia, κοινώς φραγκοσυκιά, έχει κατακλύσει περιοχές του Βαλαί, απειλώντας τη βιοποικιλότητα.
«Λάτρης των ξηρών και θερμών κλιμάτων, το χωροκατακτητικό ξενικό φυτό δεν είναι καλοδεχούμενο στην επικράτεια των λιβαδιών και των βοσκοτόπων εθνικής σπουδαιότητας» αναφέρει το δελτίο Τύπου του δήμου Φιλί, στην Κοιλάδα του Ροδανού, ανακοινώνοντας στα τέλη του 2022 εκστρατεία εκρίζωσης.
Το είδος Opuntia και ανάλογα κακτοειδή έχουν πολλαπλασιαστεί σε κάποιους λόφους γύρω από την πρωτεύουσα του Βαλαί, όπου εκτιμάται πως οι φραγκοσυκιές αντιστοιχούν πλέον στο 23-30% της κάλυψης χαμηλής βλάστησης. Η παρουσία τους έχει ακόμη καταγραφεί και σε παρακείμενες αλπικές περιοχές – μεταξύ αυτών σε Τισίνο και Γρισόν στην Ελβετία και σε Κοιλάδα της Αόστης και της Βαλτελίνας στην Ιταλία.
«Σε μερικές περιοχές του Βαλαί, εκτιμούμε πως οι κάκτοι καταλαμβάνουν το ένα τρίτο της διαθέσιμης επιφάνειας» εξηγεί ο Γιαν Τριπονέ, βιολόγος στην υπηρεσία προστασίας της φύσης της περιοχής. Όπως λέει, η Οπουντία υπάρχει στο Βαλαί τουλάχιστον από τα τέλη του 18ου αιώνα οπότε και εισήχθη από τη Βόρεια Αμερική.
Ωστόσο, οι αρχές εκφράζουν φόβους πως το θερμότερο κλίμα στις Άλπεις δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για παρατεταμένες περιόδους βλάστησης, ενώ παράλληλα ο περιορισμός χιονοκάλυψης τούς αφήνει χώρο να εξαπλώνονται.
«Τα είδη αυτά αντέχουν χωρίς πρόβλημα έως τους -10, 15 βαθμούς Κελσίου. Ωστόσο, χρειάζονται ξηρό έδαφος, όχι χιονοκάλυψη» σημειώνει ο Πέτερ Όλιβερ Μπαουμγκάρτνερ, συνταξιούχος καθηγητής γεωλογίας στον οποίο ανατέθηκε από τις αρχές του καντονιού να μελετήσει τα φυτά και να παραθέσει τα συμπεράσματά του σε έκθεση.
Σύμφωνα με τον Τριπονέ, το Βαλαί είναι ένα από τα hotspots βιοποικιλότητας της Ελβετίας. «Έχουμε περί τα 3.000 είδη χλωρίδας στην Ελβετία, εκ των οποίων τα 2.200 φύονται στο Βαλαί» λέει, εκφράζοντας τον φόβο πως η εξάπλωση των κακτοειδών σε φυσικά καταφύγια και προστατευμένες ζώνες, θα προκαλέσει περιβαλλοντικό όλεθρο. «Όταν υπάρχουν αυτοί οι κάκτοι, τίποτα άλλο δε μεγαλώνει. Κάθε μονάδα καλύπτει το έδαφος και εμποδίζει τα άλλα φυτά να αναπτυχθούν» προειδοποιεί.
Σπανιότερο το χιόνι στα χαμηλά υψόμετρα, ακόμη και των Άλπεων
Το χιόνι έχει γίνει σπανιότερο στα χαμηλότερα υψόμετρα, ακόμη και στις Άλπεις. Σύμφωνα με την ελβετική μετεωρολογική υπηρεσία, ο αριθμός των ημερών χιονόπτωσης κάτω των 800 μέτρων στην Ελβετία, έχει μειωθεί στο μισό από το 1970.
Μάλιστα, πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Nature Climate Change, καταδεικνύει πως η χιονοκάλυψη στις Άλπεις διαρκεί περίπου ένα μήνα λιγότερο από τους ιστορικούς μέσους όρους, χαρακτηρίζοντας στην κατάσταση «πρωτοφανή σε διάστημα τουλάχιστον έξι αιώνων».
Οι μέσες τιμές θερμοκρασίες στην Ελβετία έχουν αυξηθεί κατά 2,4 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τις αντίστοιχες των ετών 1871-1900.
