Το 2023 χαρακτηρίστηκε η θερμότερη χρονιά εδώ και ενάμιση αιώνα, αλλά όπως όλα δείχνουν το 2024 πρόκειται να σπάσει αυτό το ρεκόρ και είναι πιθανό να ανακηρυχθεί το έτος με τις υψηλότερες θερμοκρασίες στα παγκόσμια χρονικά.
Παρατεταμένα κύματα καύσωνα και ακραία ζέστη ήταν μερικά από τα χαρακτηριστικά των περασμένων μηνών σε πολλές χώρες ανά τον πλανήτη, με τους ειδικούς να εκφράζουν ανησυχία για τη γρήγορη επιτάχυνση του φαινομένου της ξηρασίας και τις επιπτώσεις στην υγεία των πολιτών.
Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν οι επιστήμονες με την ανάλυση του «Lancet Countdown on Health and Climate Change», σύμφωνα με την οποία σχεδόν το 48% της επιφάνειας της ξηράς αντιμετώπισε τουλάχιστον έναν μήνα ξηρασίας, το ένα τρίτο του πλανήτη (30%) τρεις ή περισσότερους μήνες, ενώ τη δεκαετία του 1980 το ποσοστό ανερχόταν σε μόλις 5%.
Όπως αναφέρει το BBC το μεγάλο ποσοστό ξηρασίας επιδρά αρνητικά στην επάρκεια νερού, την επισιτιστική ασφάλεια, τη δημόσια υγεία, ενώ μπορεί να επηρεάσει τον ενεργειακό εφοδιασμό, τα δίκτυα μεταφορών και την οικονομία.
Βέβαια, τα αίτια δεν είναι απλό να αποσαφηνιστούν, καθώς είναι πολλοί οι παράγοντες που συνδέονται με το νερό, από τα καιρικά φαινόμενα, ως τη χρήση του από την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Εντούτοις, υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής και αυτός δεν είναι άλλος από την κλιματική αλλαγή, εξαιτίας της οποίας αλλάζουν τα παγκόσμια πρότυπα βροχοπτώσεων, καθιστώντας ορισμένες περιοχές πιο επιρρεπείς στην ξηρασία, με τη Νότια Αμερική, τη Μέση Ανατολή και το Κέρας της Αφρικής να πλήττονται περισσότερο.
Στον αντίποδα, παρατηρούνται συχνά καταστροφικές καταιγίδες, με πλημμυρικά φαινόμενα όπως αυτό που παρατηρήθηκε στη Βαλένθια της Ισπανίας και σκόρπισε το θάνατο σε δεκάδες ανθρώπους.
Τα τελευταία 10 χρόνια, όπως επισημαίνει το βρετανικό δίκτυο, στο 61% του πλανήτη σημειώθηκε αύξηση των ακραίων βροχοπτώσεων, σε σύγκριση με το μέσο όρο της περιόδου 1961-1990.
Πλημμύρες, ξηρασία και υπερθέρμανση συνδέονται, με την υψηλή θερμοκρασία να εντείνει την εξάτμιση του νερού από το έδαφος, γεγονός που καθιστά τις περιόδους χωρίς βροχή ακόμη πιο ξηρές. Όλα αυτά τη στιγμή που η κλιματική αλλαγή επιδρά, όπως στην περίπτωση της ξηρασίας, και στα πρότυπα των βροχοπτώσεων, αφού καθώς οι ωκεανοί θερμαίνονται, περισσότερο νερό εξατμίζεται στον αέρα, ο οποίος με τη σειρά του θερμαίνεται και επομένως μπορεί να συγκρατήσει περισσότερη υγρασία. Όταν αυτή η υγρασία κινείται πάνω από τη στεριά ή συγκλίνει σε μια καταιγίδα, οδηγεί σε πιο έντονες βροχοπτώσεις
Συνολικά από τους 15 δείκτες που παρατηρούν οι επιστήμονες, τα τελευταία οκτώ χρόνια οι 10 έχουν αγγίξει νέα ρεκόρ: Ακραία καιρικά φαινόμενα, πρόωροι θάνατοι από ακραία ζέστη, εξάπλωση μολυσματικών ασθενειών ιδίως από έντομα, επισιτιστική κρίση, ξηρασία και πλημμύρες που πλήττουν τις καλλιέργειες.
Η Μαρίνα Ρομανέλο, εκτελεστική διευθύντρια του Lancet Countdown, δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι η έκθεση αποκαλύπτει τις απειλές για την υγεία και την επιβίωση των ανθρώπων σε κάθε χώρα, «σε επίπεδα που δεν έχουμε ξαναδεί».
Όλα αυτά τη στιγμή που – σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1990 – τουλάχιστον 151 εκατ. περισσότεροι άνθρωποι βρέθηκαν σε κατάσταση επισιτιστικής ανασφάλειας το 2023, ενώ οι θάνατοι ανθρώπων άνω των 65 ετών από ακραία ζέστη αυξήθηκαν κατά 167%.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αν δεν περιοριστούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ώστε να μετριαστεί η αύξηση της θερμοκρασίας, τότε προβλέπονται ακόμα μεγαλύτερες περίοδοι ξηρασίας, αλλά και έντονων βροχοπτώσεων.
«Προς το παρόν, είμαστε ακόμα σε θέση να προσαρμοστούμε σχεδόν απόλυτα στις αλλαγές του κλίματος. Αλλά θα φτάσουμε σε ένα σημείο όπου θα αγγίξουμε τα όρια των δυνατοτήτων μας. Τότε θα δούμε πολλές αναπόφευκτες επιπτώσεις. Όσο πιο ψηλά αφήνουμε να ανέβει η παγκόσμια θερμοκρασία, τόσο χειρότερα θα είναι τα πράγματα», τόνισε η Ρομανέλο.
