Η ψυχική υγεία, αποτελούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα ένα ζήτημα ταμπού για τους περισσότερους ανθρώπους. Ο στιγματισμός, γύρω από τα θέματα της ψυχικής νόσου, αλλά και τις επισκέψεις σε επαγγελματίες ψυχικής υγείας, έχει αρχίσει να εκλείπει το τελευταίο χρονικό διάστημα, έπειτα από την αύξηση της προβολής των θεμάτων αυτών, σε μέσα μαζικής ενημέρωσης και social media. Ωστόσο, περιθώρια για βελτίωση και αύξηση της ευαισθητοποίησης πάντα θα υπάρχουν.
Με αφορμή την αυριανή Παγκόσμια Ημέρα της Ψυχικής Υγείας λοιπόν, ο Ψυχολόγος Τσαγκαράκης Μιχάλης, ο οποίος δραστηριοποιείται στον Ψυχιατρικό Τομέα του Γενικού Νοσοκομείου Ρεθύμνου, μίλησε στο Creta24, προκειμένου να ξεκαθαρίσει το τοπίο σχετικά με τα ζητήματα ψυχικής υγείας.
Για αρχή, κρίνεται απαραίτητο να δοθεί ένας ακριβής ορισμός, αναφορικά με τον, υπό συζήτηση, όρο. Έτσι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η Ψυχική Υγεία ορίζεται ως μια κατάσταση ψυχικής ευεξίας (well-being) όπου το άτομο μπορεί να αναγνωρίζει τις ικανότητές του, να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις δυσκολίες της ζωής, να εργαστεί παραγωγικά και να συνεισφέρει στην κοινότητά του. Προκύπτει λοιπόν, ότι αφενός η ψυχική υγεία δεν είναι απλά η απουσία κάποιας ψυχικής διαταραχής και ότι αφετέρου η επίτευξή της είναι μια διαδικασία συνεχιζόμενη και δυναμική.
Το ερωτήμα που γεννάται σε αυτό το σημείο είναι από ποίους παράγοντες εξαρτάται μια καλή ψυχική υγεία. Σύμφωνα με τον κ. Τσαγκαράκη:
«Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που σχετίζονται με την ψυχική υγεία. Μερικοί είναι περίπου αυτονόητοι όπως για παράδειγμα η αυτοεκτίμηση ή η ανθεκτικότητα. Εγώ θα ήθελα να τονίσω τη σπουδαιότητα παραγόντων που αφορούν το επίπεδο των αλληλεπιδράσεων όπως η ύπαρξη θετικών σχέσεων με άλλους, η ύπαρξη ενός δικτύου κοινωνικής υποστήριξης και η συμμετοχή στα τεκταινόμενα της κοινότητας. Επίσης, η ψυχαγωγία είναι πολύ σπουδαία για την καλή ψυχική υγεία, δηλαδή ο χρόνος για διασκέδαση αλλά και η συμμετοχή σε δραστηριότητες (χόμπυ) που να αποτελούν και μια μικρή πρόκληση για το άτομο».
Είναι αυτονόητο, ότι υπάρχουν στιγμές που μπορούν να εμφανίστουν δυσκολίες και προβλήματα στη καθημερινότητα των ανθρώπων. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές, επιτυγχάνεται μια αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών, χωρίς ιδιαίτερες συνέπειες στη ψυχολογία τους. Βέβαια, υπάρχουν καταστάσεις που εντείνουν την ψυχολογική πίεση, που απορροφούν τις σκέψεις, που δημιουργούν επίμονα αρνητικά συναισθήματα ή/και που δημιουργούν δυσκολίες στην προσωπική/κοινωνική ή επαγγελματική ζωή. Προς αντιμετώπιση αυτών των περιπτώσεων, συνίσταται η συζήτηση με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, ο οποίος θα κατευθύνει το άτομο καλύτερο, προκειμένου να ξεπεράσει τα όποια ζητήματα τον απασχολούν.
Μια τέτοια περίπτωση, συνεχούς άγχους και πίεσης, αποτέλεσε φυσικά και η περίοδος του lockdown, καθώς ήταν μια κατάσταση πρωτόγνωρη για τους περισσότερους ανθρώπους. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι τα περιστατικά ψυχικών διαταραχών διπλασιάζονται έπειτα από καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης. Όπως εξηγεί ο κ. Τσαγκαράκης:
«Ο φόβος γύρω από τον ιό, σε συνδυασμό με την προβολή του θέματος από τα μέσα και τα πρωτοφανή μέτρα που είχαν και έχουν ληφθεί για τον περιορισμό του, μπορεί να αποτελέσουν ιδιαίτερα πιεστικές καταστάσεις για αρκετούς ανθρώπους. Όλοι μας χειριζόμαστε τις καταστάσεις αυτές διαφορετικά. Ωστόσο, ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να είναι περισσότερο ευάλωτοι στο στρες που προκαλείται, όπως άτομα που ανήκουν στις λεγόμενες ευπαθείς ομάδες, επαγγελματίες υγείας, μικρά παιδιά, ή/και άτομα με ψυχικά νοσήματα. Σε κάθε περίπτωση, το στρες αυτό, σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα και ρευστότητα της κατάστασης, είναι εύκολο να οδηγήσει σε έναν φαύλο κύκλο όπου οι αρνητικές σκέψεις τροφοδοτούν το φόβο, ο οποίος με τη σειρά του τροφοδοτεί ακόμα περισσότερες αρνητικές σκέψεις κ.ο.κ. Μερικά πράγματα που βοηθάει να έχουμε στο μυαλό μας είναι: α) Ο φόβος αποδυναμώνεται από την ορθή πληροφόρηση, β) Ο φόβος ενισχύεται από τη διαρκή ανησυχία για πράγματα που δεν περνάνε από το χέρι μας και γ) ο περιορισμός στις κοινωνικές επαφές δε σημαίνει ταυτόχρονα και απομόνωση».
Οι πιο συχνές ψυχικές διαταραχές από τις οποίες υποφέρει ο σύγχρονος άνθρωπος, περιλαμβάνουν τις αγχώδεις διαταραχές, τις διαταραχές της διάθεσης και τις ψυχωτικές διαταραχές. Ωστόσο, το στίγμα και οι διακρίσεις εις βάρος ασθενών και των οικογενειών τους, αποτρέπουν τους ανθρώπους από το να ζητήσουν βοήθεια και να φροντίσουν τη ψυχική τους υγεία. Για τον λόγο αυτό, κρίνεται άκρως απαραίτητη η ευαισθητοποίηση του κοινού και η εξάλειψη των στερεοτυπικών συμπεριφορών απέναντι σε περιστατικά ψυχικών διαταραχών.
Στο Ρέθυμνο υπάρχει το Κέντρο Ψυχικής Υγείας, όπως και το Κοινοτικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων.
Εμμανουέλα Φωτάκη/Creta24
