Μια περίληψη από το προσεχές μέλλον. Έτσι χαρακτηρίζουν πολλοί τις καταστροφικές καταιγίδες και τις φονικές πλημμύρες που σαρώνουν εδώ και δύο εβδομάδες την Καλιφόρνια, που αποτελεί ταυτόχρονα μια από τις πιο άνυδρες πολιτείες, στις δυτικές ακτές των ΗΠΑ.
Από τα τέλη Δεκεμβρίου έχει βρέξει τόσο πολύ, που ποτάμια φούσκωσαν κατακλύζοντας οικισμούς, δρόμους και σπίτια, συμπαρασύροντας στο θάνατο τουλάχιστον 18 ανθρώπους και τρέποντας σε φυγή από τα σπίτια τους δεκάδες χιλιάδες Καλιφορνέζους.
Μαζί με την κατακλυσμιαία βροχή ήρθαν και θυελλώδεις άνεμοι, που έχουν ξεριζώσει αιωνόβια δέντρα από την ξεραμένη εδώ και μήνες γη, η οποία δεν μπορεί πλέον να απορροφήσει τον τεράστιο όγκο του νερού.
Το εφιαλτικό αυτό σκηνικό αποδίδεται στα λεγόμενα «ατμοσφαιρικά ποτάμια».
Πρόκειται ουσιαστικά για στήλες υδρατμών που εγκλωβίζονται σε θερμές αέριες μάζες λόγω υψηλών θερμοκρασιών και διασχίζουν την ατμόσφαιρα με αφετηρία τροπικές περιοχές.
Όταν φτάνουν εν προκειμένω πάνω από τον Ειρηνικό, δίπλα στην Καλιφόρνια, μπορεί να περιέχουν τόσο νερό, όσο ο Μισισιπής.
Φυσικό κι επόμενο λοιπόν όταν η υγρασία αυτή γίνεται βροχή να φέρνει κατακλυσμό.
Σχετικά πρόσφατο, καταγεγραμμένο μόλις τις τελευταίες δεκαετίες, το ακραίο καιρικό φαινόμενο -και κυρίως η ένταση, το εύρος και η συχνότητά του- θεωρείται ότι συνδέεται άμεσα με την επιδεινούμενη κλιματική αλλαγή.
Από τα τέλη Δεκεμβρίου η Καλιφόρνια έχει ήδη πληγεί από πέντε «ατμοσφαιρικά ποτάμια» και άλλα τρία αναμένονται τις επόμενες δύο εβδομάδες.
Θα μπορούσαν να αποθέσουν έως και 75 τρισεκατομμύρια λίτρα νερού -αρκετά για να καλύψουν ολόκληρη την πολιτεία, με τη στάθμη να φτάνει το μισό μέτρο.
«Ουδέν κακόν»;
Όταν βγει από αυτόν τον εφιάλτη, η Καλιφόρνια θα μπορούσε κατά μια έννοια να δει το… «ποτήρι μισογεμάτο» από αυτή τη θεομηνία.
Έπειτα από τόση βροχή και πλημμύρες, η προσδοκία θα ήταν λογικά το τέλος της παρατεταμένης ξηρασίας, που έχει στεγνώσει τους ταμιευτήρες και έχει ξεράνει τη γη, καταστρέφοντας σε μεγάλο βαθμό το τοπίο και τη γεωργική παραγωγή.
Όμως η επιστημονική κοινότητα κλιματολόγων, υδρολόγων και μετεωρολόγων στην Καλιφόρνια είναι πλέον διχασμένοι.
Πολλοί θεωρούν σχεδόν απίθανο να αρκεί περίπου ένας μήνας καταιγίδων για να «σβήσει» τα τρία χρόνια που πλέον μετρά η ξηρασία.
Η στάθμη των υδάτων στους κύριους ταμιευτήρες της πολιτείας συνεχίζει να είναι κάτω από το μέσο όρο για αυτή την εποχή.
Στον ποταμό Κολοράντο, που τροφοδοτεί την Καλιφόρνια και άλλες έξι δυτικές πολιτείες, είναι ακόμη πιο χαμηλά.
Το 64% των υπόγειων υδάτων της πολιτείας είναι επίσης κάτω από τα κανονικά επίπεδα.
Τα τελευταία επίσημα στοιχεία, που δόθηκαν στη δημοσιότητα την περασμένη Πέμπτη, έδειξαν ότι ολόκληρη η Καλιφόρνια παρέμεινε σε ασυνήθιστα ξηρές συνθήκες.
Παρ’ όλα αυτά, το σύνολο των εκτάσεων σε συνθήκες σοβαρής ή ακραίας ξηρασίας μειώθηκε από 71% σε 46% μέσα σε μόλις μια εβδομάδα.
Ο κλιματολόγος της πολιτείας, Μάικλ Άντερσον, κρατά πάντως «μικρό καλάθι».
Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να προβλέψει κανείς πώς θα εξελιχθεί το υπόλοιπο της υγρής περιόδου, η οποία διαρκεί στην πολιτεία μέχρι τον Απρίλιο, τονίζει.
Η περσινή εξελίχθηκε τελικά στην πιο ξηρή στα χρονικά. Για να επανέλθουν, δε, τα υπόγεια ύδατα σε φυσιολογικά επίπεδα, προειδοποιεί ο Άντερσον, εκτιμάται ότι θα χρειαστούν αρκετά χρόνια βροχοπτώσεων πάνω από το μέσο όρο…
«Είναι ένα προειδοποιητικό σήμα για το κλίμα», είπε σε συνέντευξη τύπου η Κάρλα Νέμεθ, διευθύντρια της πολιτειακής Υπηρεσίας Υδατικών Πόρων.
«Η Καλιφόρνια βιώνει ταυτόχρονα μια έκτακτη κατάσταση ξηρασίας, όσο και μια έκτακτη κατάσταση πλημμύρας».
Πολύ λίγα, πολύ αργά;
«Αν ρίξετε ένα γαλόνι νερού πάνω από ένα καλαμάκι, μόνο μια συγκεκριμένη ποσότητα νερού μπορεί να περάσει μέσα από αυτό», περιέγραψε γλαφυρά την κατάσταση ο υδρολόγος Ζάκαρι Χόιλμαν του Πανεπιστημίου της Μοντάνα.
Ο κλιματολόγος Νόα Ντίφενμπαου του Πανεπιστημίου Στάνφορντ το έκανε ακόμη πιο… λιανά. «Αν κάποιος δεν πληρώνεται για μήνες και στη συνέχεια πάρει έναν κανονικό μισθό, αυτό δεν πρόκειται να αναπληρώσει το έλλειμμα στο τραπεζικό του υπόλοιπο»…
Προσώρας, οι πληγείσες περιοχές στην Καλιφόρνια έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και ο Δημοκρατικός κυβερνήτης Γκάβιν Νιούσομ ζήτησε αύξηση των κονδυλίων κατά 202 εκατομμύρια δολάρια για την πρόληψη των πλημμυρών στον πολιτειακό προϋπολογισμό για το 2023.
Άλλα 738 έχουν εν τω μεταξύ επενδυθεί σε έργα αντιπλημμυρικής προστασίας τα δύο προηγούμενα χρόνια.
Όμως οι ζημιές από την εν εξελίξει θεομηνία ήδη υπολογίζονται σε 1 δισεκατομμύριο δολάρια. Και από την άνοιξη θα αρχίσει ξανά ο εφιάλτης της λειψυδρίας.
Κατά πολλούς, πρόκειται για φαύλο κύκλο.
Το 2014, η πολιτεία διέθεσε 2,7 δισεκατομμύρια δολάρια σε έργα για την αποθήκευση νερού, πέρα από τις 1.500 δεξαμενές που ήδη διαθέτει.
Μέχρι στιγμής, δεν έχουν ολοκληρωθεί όλα.
«Ακόμη όμως κι αν κατασκευαζόταν κάθε προτεινόμενη δεξαμενή του που προβλέπεται στο εν λόγω πρόγραμμα, θα αύξανε την αποθήκευση νερού μόνο κατά 10% και την παροχή νερού κατά 1%», υποστηρίζει ο Τζέι Λουντ, καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Davis.
Ως μείζον πρόβλημα εντοπίζει τη διαχείριση των υπόγειων υδάτων της πολιτείας, με το 80% της χρήσης να γίνεται στη γεωργία.
«Σε ορισμένα σημεία οι υδροφόροι ορίζοντες έχουν πέσει εκατοντάδες πόδια», ανέφερε, και η κάλυψη αυτού του ελλείμματος δεν είναι μπορεί να γίνει ακόμη και με εβδομάδες έντονης βροχόπτωσης.
Αλλάζοντας τον «χάρτη»
Κατά τον Λουντ, αλλά και άλλους αναλυτές, η μακροπρόθεσμη λύση του προβλήματος περιλαμβάνει και τη μόνιμη αγρανάπαυση αρδευόμενης γης, από την καλλιέργεια της οποίας ωστόσο εξαρτώνται εκατομμύρια νοικοκυριά και τρέφεται μεγάλο μέρος των ΗΠΑ.
Η γεωργία εξάλλου αποτελεί -μαζί με τη βιομηχανία θεάματος του Χόλιγουντ και τη «Μέκκα της τεχνολογίας», τη Σίλικον Βάλεϊ- μια από τις βασικές κινητήριες δυνάμεις της οικονομίας στην Καλιφόρνια, το ΑΕΠ της οποίας είναι περίπου 3,6 τρισεκατομμύρια δολάρια, το μεγαλύτερο στη χώρα.
Εκτιμάται μάλιστα ότι για το 2022 χάρη στα μεγέθη της θα μπορούσε επί της ουσίας ακόμη και να εκτοπίσει τη Γερμανία από τη θέση της τέταρτης μεγαλύτερης οικονομίας στον πλανήτη (προπορεύονται σε εθνικό επίπεδο οι ΗΠΑ, Κίνα και Ιαπωνία).
Για το μέρος του πληθυσμού ωστόσο που βασίζεται στη γεωργική παραγωγή, η ελλιπής αντιμετώπιση και οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής θα μπορούσαν να σημάνουν περαιτέρω έκρηξη των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων.
Και δη σε μια πολιτεία όπως η Καλιφόρνια, στα εδάφη της οποίας ζουν 186 δισεκατομμυριούχοι και το 30% του συνολικού αριθμού των Αμερικανών αστέγων, σε ένα φαινόμενο που πλέον προσλαμβάνει διαστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης.
