Στο Ιράν τοπικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν οτι ολοένα και περισσότεροι Ιρανοί πουλάνε όργανα για να στηρίξουν τις οικογένειές τους και να πληρώσουν λογαριασμούς, καθώς η φτώχεια και η ανισότητα αυξάνονται τα τελευταία χρόνια λόγω των κυρώσεων.
Εν μέσω μιας βαθύτερης οικονομικής κρίσης, πολλοί Ιρανοί φέρεται να έχουν στραφεί στην πώληση οργάνων σε αγοραστές από το εξωτερικό. Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι άνθρωποι πουλάνε νεφρά, συκώτι, κερατοειδή, μυελό των οστών, σπέρμα και ωάρια για να συντηρήσουν τις οικογένειές τους ή να πληρώσουν ιατρικούς λογαριασμούς, κερδίζοντας από 7.000 έως 15.000 δολάρια ανά όργανο.
Το ειδησεογραφικό κανάλι Iran International με έδρα την Ουάσιγκτον επικαλέστηκε τοπικές ειδήσεις λέγοντας ότι μεσάζοντες εντός της βιομηχανίας εκατομμυρίων δολαρίων αγοράζουν τα όργανα για να τα στείλουν σε χώρες όπως τα ΗΑΕ, η Τουρκία και το Ιράκ.
Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι έχουν ληφθεί μέτρα για να σταματήσει η διαδικτυακή «μαύρη αγορά», συνήθως με αγοραστές που προμηθεύονται όργανα μέσω εξαναγκασμού ή εξαπάτησης. Το 2019, η αντιπολίτευση του Ιράν συνέχισε να ισχυρίζεται ότι η κυβέρνηση είχε υποστηρίξει την πρακτική των ανθρώπων που ζουν στη φτώχεια να πωλούν τα όργανά τους.
Ένα από τα θύματα είπε στο τοπικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Jahan-e-Sanat: «Ο τύπος αίματος μου είναι 0 αρνητικό και είμαι 22 ετών. Θα πουλήσω το νεφρό μου για 5 δισεκατομμύρια ριάλ (10.000 δολάρια). Λόγω των οικονομικών μου ζητημάτων, δεν έχω άλλη επιλογή από το να πουλήσω το νεφρό μου. Αν θέλετε το συκώτι μου, θα πουλήσω ένα μέρος του για 2 δισεκατομμύρια ριάλια (4.000 δολάρια).
«Πουλάω το νεφρό μου για να σώσω το γιο μου»
Οι αναφορές για εμπορία οργάνων στο Ιράν έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια καθώς το Ιράν αντιμετωπίζει τον αντίκτυπο των σκληρών κυρώσεων, τη συρρίκνωση των εξαγωγών πετρελαίου και τον υψηλό πληθωρισμό. Το 2018, εμφανίστηκαν αναφορές για ανθρώπους που περίμεναν δημόσια στους δρόμους του Karaj, στο βόρειο Ιράν, για αγοραστές. «Περιμένω έναν πελάτη», αναφέρθηκε ότι έγραψε μια γυναίκα σε μια χάρτινη ταμπέλα καθώς περίμενε με έναν χλωμό, άρρωστο έφηβο γύρω στα 15. «Θα πουλήσω το νεφρό μου για να σώσω τη ζωή του γιου μου»
Η έκθεση ισχυρίστηκε ότι οι μεσάζοντες χρησιμοποιούν συχνά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως εργαλείο μάρκετινγκ, στοχεύοντας άτομα που μπορεί να χρειάζονται απεγνωσμένα μετρητά. Υποστήριξε επίσης ότι οι άνθρωποι μπορεί να επιδιώξουν να αγοράσουν νεογέννητα μωρά στους ιστότοπους.
Το Iran Human Rights Monitor – μια ομάδα ακτιβιστών που εργάζεται σε συνεργασία με την αντιπολίτευση, το Εθνικό Συμβούλιο Αντίστασης (NCRI) – ανέφερε πριν από την πανδημία ότι υπάλληλοι του Νοσοκομείου Χομεϊνί στο Καράτζ πουλούσαν τα νεφρά τους για να επιβιώσουν.
Ένα μέλος του δημοτικού συμβουλίου, ο Ghadir Mahdavi, είπε τότε ότι όταν έφτασε στο κέντρο υγείας διαπίστωσε ότι «δεν μπορούσε να πληρώσει το ενοίκιο στέγασης ή τα δίδακτρα των παιδιών τους στο πανεπιστήμιο για μήνες και λόγω της οικονομικής πίεσης που προκλήθηκε από μήνες απληρωσιάς το προσωπικό πουλάει τα νεφρά του».
Δεν είναι αυστηρά παράνομο στο Ιράν να ανταλλάσσει κανείς ένα όργανο με χρήματα. Μια έκθεση του 2022 σημείωσε ότι η μόνη κρατική παρέμβαση μέχρι στιγμής στην αγορά νεφρών του Ιράν ήταν ο καθορισμός ελάχιστης τιμής για ολόκληρη τη χώρα. Η έκθεση σημειώνει ότι οι άντρες είναι πιο πιθανό να δωρίσουν τα νεφρά τους στο Ιράν.
«Μαύρα Σύννεφα» στην οικονομία του Ιράν
Με φόντο την πανδημία της Covid-19 και τον αντίκτυπο του πολέμου στην Ουκρανία, η οικονομική κατάσταση του Ιράν έχει επιδεινωθεί κάτω από τεράστιες πληθωριστικές πιέσεις. Το κλείσιμο επιχειρήσεων στις αρχές του 2020 ενέτεινε τις κυρώσεις που εφαρμόζονταν από τις αρχές της δεκαετίας του 2010 για μια διαμάχη γύρω από το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Το Ιράν μπόρεσε για λίγο να επωφεληθεί από μια συμφωνία με τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η οποία εφαρμόστηκε το 2016 για τον περιορισμό της πυρηνικής δραστηριότητας με αντάλλαγμα την πρόσβαση σε περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια σε παγωμένα περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό, ενισχύοντας τις εξαγωγές πετρελαίου.
Αλλά η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ το 2016 οδήγησε σύντομα τις ΗΠΑ να αποχωρήσουν από το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης – γνωστό και ως πυρηνική συμφωνία – τον Μάιο του 2018. Η επαναφορά των κυρώσεων οδήγησε σε απότομη πτώση του ΑΕΠ του Ιράν, ενώ ειδικοί προειδοποίησαν ότι το Ιράν σημειώνει πρόοδο στο πυρηνικό του πρόγραμμα.
Μόνο τα τελευταία δύο χρόνια η οικονομία του Ιράν άρχισε να ανακάμπτει με τη βοήθεια της ανάκαμψης των υπηρεσιών μετά την πανδημία και τις ευρύτερες εξαγωγές πετρελαίου – κυρίως προς την Κίνα. Προ της πανδημίας, η φτώχεια στο Ιράν ήταν 27%, καταγράφοντας αύξηση πέντε ποσοστιαίων μονάδων μεταξύ 2018 και 2019 λόγω των κυρώσεων.
Η φτώχεια στο Ιράν διογκώνεται από τη βαθιά ανισότητα, με το φτωχότερο 40% να βιώνει ισχυρότερη συρρίκνωση των δαπανών από τον μέσο όρο. Ο υψηλός πληθωρισμός πλήττει περισσότερο τους πιο φτωχούς. Μια έκθεση που δημοσιεύτηκε στο Ιράν φέτος μέσω του Iran International, έδειξε ότι το ένα τρίτο του πληθυσμού της χώρας ζει τώρα σε ακραία φτώχεια.
