Βρισκόμαστε προ των πυλών για τη φετινή χειμερινή περίοδο, η οποία συνοδεύεται πάντοτε από αυξημένη κινητικότητα των ιών και ενίσχυση των λοιμώξεων. Πολλοί είναι εκείνοι που ανησυχούν και παίρνουν κάθε διαθέσιμο προληπτικό μέτρο προκειμένου να προστατευθούν. Γεγονός είναι ότι η εμπειρία της πανδημίας άφησε σε όλους μας έναν φόβο για τους απειλητικούς για τη ζωή ιούς που κυκλοφορούν εκεί έξω, όπως ο κορωνοϊός, ο HIV και άλλα. Μοναδική παρηγοριά απέναντι σε αυτό τον κίνδυνο αποτελεί η ύπαρξη των διαθέσιμων θεραπειών και εμβολίων για την πρόληψη των σοβαρών συμπτωμάτων και τον περιορισμό της εξάπλωσης αυτών των ιών. Δυστυχώς, όμως, αυτή η παρηγοριά δεν ισχύει για όλες τις περιπτώσεις ιών: Για τα 58 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως που ζουν με ηπατίτιδα C, μια χρόνια ιογενή λοίμωξη που προκαλεί φλεγμονή του ήπατος, η παρηγοριά της ύπαρξης του εμβολίου δεν υφίστατο – τουλάχιστον μέχρι τώρα.
Η ηπατίτιδα C παραμένει μια παγκόσμια κρίση υγείας, προκαλώντας περίπου 300.000 θανάτους κάθε χρόνο. Αποτελεί, επίσης, μία από τις κύριες αιτίες ανάπτυξης καρκίνου του ήπατος. Παρά τις προόδους στις αντιιικές θεραπείες, καμία θεραπεία ή εμβόλιο δεν έχει εξαλείψει επιτυχώς τον ιό, εκθέτοντας εκατομμύρια ανθρώπους σε κίνδυνο σοβαρής ηπατικής νόσου.
Μια ομάδα ερευνητών από τη Δανία έκανε μια σημαντική πρόοδο στην παγκόσμια προσπάθεια για την ανάπτυξη εμβολίου κατά της ηπατίτιδας C – για την οποία μέχρι σήμερα δεν υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο. Οι επιστήμονες εντόπισαν το κρίσιμο πρωτεϊνικό σύμπλεγμα που επιτρέπει στον ιό της ηπατίτιδας C να συνδέεται και να μολύνει τα ανθρώπινα κύτταρα. Η ανακάλυψη αυτή, που δημοσιεύεται στο Nature, αποτελούσε άπιαστο στόχο στην επιστημονική κούρσα για τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού εμβολίου. Τώρα, όμως, θα μπορούσε να αποτελέσει το κομμάτι του παζλ που έλειπε για την εξάλειψη της νόσου.
«Είμαστε οι πρώτοι που εντοπίζουμε στην επιφάνεια του ιού της ηπατίτιδας C το πρωτεϊνικό σύμπλεγμα που του επιτρέπει να προσκολλάται στα ανθρώπινα κύτταρα», αναφέρει ο Jannick Prentø, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και κύριος συντάκτης της μελέτης.
Η έρευνα περιγράφει πώς δύο πρωτεΐνες συνδυάζονται για να σχηματίσουν μια μοριακή δομή που επιτρέπει στον ιό να μολύνει τα κύτταρα. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι η ίδια αυτή δομή βοηθά τον ιό να αποφεύγει την ανίχνευση από τα εξουδετερωτικά αντισώματα. Αν και το πρωτεϊνικό σύμπλεγμα διαφέρει από την πρωτεΐνη αιχμής του κορωνοϊού, μοιράζεται μια παρόμοια λειτουργία, που επιτρέπει στον ιό να διεισδύει στα ανθρώπινα κύτταρα.
Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η ηπατίτιδα C συνδέεται και εισβάλλει στα κύτταρα θεωρείται το τελευταίο κρίσιμο βήμα για την ανάπτυξη εμβολίων. Με αυτές τις νέες πληροφορίες, οι επιστήμονες μπορούν να επικεντρωθούν στη δημιουργία ενός εμβολίου που εκπαιδεύει το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει το πρωτεϊνικό σύμπλεγμα του ιού. Ιδανικά, αυτό θα προκαλούσε την απελευθέρωση εξουδετερωτικών αντισωμάτων, εμποδίζοντας τον ιό να προσκολληθεί στα ανθρώπινα κύτταρα και να τα μολύνει.
«Η έκφραση και η απομόνωση του πρωτεϊνικού συμπλέγματος είναι εξαιρετικά δύσκολη, γι’ αυτό και κανείς δεν έχει καταφέρει να το κάνει στο παρελθόν. Η δομή αυτών των πρωτεϊνών τις καθιστά απίστευτα εύθραυστες», εξηγεί ο δρ. Prentø. «Οι ερευνητές δεν ήξεραν τι είχαν να αντιμετωπίσουν και κάθε προσπάθεια αναπαραγωγής αυτών των δομών στο εργαστήριο οδηγούσε σε αποτυχία, καθώς διαλύονταν πριν μπορέσουν να μελετηθούν».
Τώρα που οι επιστήμονες αναπαρήγαγαν και μελέτησαν με επιτυχία το πρωτεϊνικό σύμπλεγμα, έχουν μια σαφέστερη κατανόηση του τι κάνει την ηπατίτιδα C τόσο μολυσματική. Η ανακάλυψη αυτή φέρνει νέες ελπίδες ότι ένα εμβόλιο για την ηπατίτιδα C μπορεί τελικά να βρίσκεται στον ορίζοντα. Με αυτό το ζωτικής σημασίας βήμα προς τα εμπρός, η επιστημονική κοινότητα βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ στην επίτευξη μιας πολυπόθητης ιατρικής ανακάλυψης που θα μπορούσε να σώζει εκατοντάδες χιλιάδες ζωές κάθε χρόνο.
