Στην τρίτη μεγαλύτερη Διεθνή έκθεση βιβλίου παγκοσμίως συμμετείχε για πρώτη φορά η Ελλάδα, στην Σάρτζα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Με περισσότερες από δύο χιλιάδες τριάντα τρεις εκδότες από 108 χώρες πραγματοιήθηκε από την Τετάρτη 1 Νοεμβρίου μέχρι και την Κυριακή 12 Νοεμβρίου, η 42η Διεθνής έκθεση Βιβλίου η οποία θεωρείται και η σημαντικότερη στον αραβικό κόσμο, η Ελλάδα παρουσίασε περισσότερους από 1,5 εκατομμύριο τίτλους.
Στο Εθνικό Περίπτερο της Ελλάδας, που είχε μεγάλη επισκεψιμότητα και απέσπασε θετικά σχόλια, συνολικά εκπροσωπήθηκαν 24 εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς, αρκετοί από τους οποίους παραβρέθηκαν με φυσική παρουσία και στο 13ο διεθνές Συνέδριο Εκδοτών της Σάρτζα.
Προβλήθηκαν περίπου 350 εκδόσεις στα ελληνικά και άλλες γλώσσες, εκδόσεις του υπουργείου Πολιτισμού (οι Ανθολογίες των Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων, οι αφιερωματικοί τόμοι στο πλαίσιο του εορτασμού των λογοτεχνικών ετών) και εποπτευόμενων φορέων του, πολιτιστικών ιδρυμάτων και ελληνικών και ξένων εκδοτικών οίκων, τα μεταφρασμένα στην αραβική γλώσσα βιβλία, καθώς και το μεταφραστικό πρόγραμμα GreekLit.
Το εκπαιδευτικό-πολιτιστικό πρόγραμμα εκδηλώσεων, σχεδιασμένο ειδικά για την έκθεση από τη Διεύθυνση Γραμμάτων του υπουργείου Πολιτισμού (ΥΠΠΟ), πραγματοποιήθηκε εντός κι εκτός του εκθεσιακού χώρου κατά την πρώτη εβδομάδα, σε συνεργασία με τους Έλληνες εκδότες, την πρεσβεία της Ελλάδας στο Άμπου Ντάμπι, το Τμήμα Γλώσσας του Πανεπιστημίου Zayed στο Ντουμπάι και φορείς ελληνικών συμφερόντων στα ΗΑΕ.
Για την υποστήριξη της εθνικής συμμετοχής εκδόθηκε επικοινωνιακό υλικό για τους επισκέπτες (έντυπος κατάλογος συμμετεχόντων, τετράδια, τσάντα, στυλό, κ.ά.) και σχεδιάστηκαν δίγλωσσες (αγγλικά-αραβικά) ψηφιακές προσκλήσεις, που στάλθηκαν σε μεγάλο αριθμό αποδεκτών και δημοσιεύτηκαν σε ηλεκτρονικά έντυπα των ΗΑΕ. Επιπλέον, έγινε παραγωγή βίντεο με τους συμμετέχοντες συγγραφείς και μεταφραστές, το οποίο προβαλλόταν με αγγλικούς υπότιτλους σε οθόνη στο Ελληνικό Περίπτερο.
Στην 42η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Σάρτζα προσκλήθηκαν και παραβρέθηκαν ο Μίνως Ευσταθιάδης (προσφάτως εκδόθηκε βιβλίο του στα αραβικά), ο βραβευμένος με ευρωπαϊκά βραβεία λογοτεχνίας Χρήστος Χρυσόπουλος, η συγγραφέας και μεταφράστρια από τα αραβικά στα ελληνικά Πέρσα Κουμούτση και ο μεταφραστής από τα ελληνικά στα αραβικά Δρ. Χάλεντ Ραούφ.
Αξίζει να τονιστεί ο μεγάλος αριθμός συναντήσεων με διευθυντές λογοτεχνικών εκθέσεων και φεστιβάλ βιβλίου σε νέες ανερχόμενες αγορές, όπου η Ελλάδα δεν έχει έως τώρα παρουσία, με στόχο τη διερεύνηση της πιθανότητας για εθνική συμμετοχή, την πρόσκληση Ελλήνων συγγραφέων, την εκπόνηση προγραμμάτων residencies δημιουργών, όπως τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στο Νέο Δελχί, το Mathrubhumi International Festival of Letters (MBIFL) της Κέραλα, τη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου του Τσενάι, καθώς και με άλλες αντίστοιχες διοργανώσεις του αραβόφωνου κόσμου, όπως τις εκθέσεις βιβλίου στο Αμπού Ντάμπι και το Ριάντ, αλλά και με φεστιβάλ στα Βαλκάνια, όπως το Διεθνές Φεστιβάλ Βιβλίου της Κωνσταντινούπολης και της Σερβίας.
Η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου στο Λονδίνο
Η συμμετοχή της Ελλάδας για πρώτη φορά στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου του Λονδίνου με εθνικό περίπτερο, τον Μάρτιο του 2024, αποτέλεσε θέμα συνάντησης της Διεύθυνσης Γραμμάτων του ΥΠΠΟ με τον διευθυντή της έκθεσης, Gareth Rapley, ενώ τέθηκαν οι βάσεις και για τη συμμετοχή της Ελλάδας ως «Τιμώμενης Αγοράς» στο 41ο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης του Παρισιού τον Ιούνιο του 2024, σε συνεργασία με τους εκπροσώπους του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου της Γαλλίας (Centre National du Livre).
Επιπροσθέτως, υπογράφηκαν εκδοτικές συμφωνίες με τη Διεύθυνση Γραμμάτων για τη μετάφραση στα αραβικά της «Ανθολογίας ΙΙ» των Κρατικών Βραβείων («Διήγημα-Νουβέλα») και των Εργογραφιών των αφιερωματικών λευκωμάτων «Ιάκωβος Καμπανέλλης 1921-2011.
Ο ανανεωτής της νεοελληνικής δραματουργίας» και «Αντώνης Σαμαράκης
Μια διαδρομή στον 20ό αιώνα» (Jusur Publishing), αλλά και επισφραγίστηκε η μετάφραση και προώθηση της «Αυλής των θαυμάτων» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, σε συνεργασία με το Arab Theatre Institute. Επιπλέον, στο 13ο διεθνές Συνέδριο Εκδοτών της Σάρτζα, αναπόσπαστο μέρος της έκθεσης, που προηγήθηκε της επίσημης έναρξης (Κυριακή 29-Τρίτη 31 Οκτωβρίου), η Σίσσυ Παπαθανασίου, ιστορικός, δραματουργός και μεταφράστρια, διευθύντρια της Διεύθυνσης Γραμμάτων του ΥΠΠΟ, εκπροσώπησε την Ελλάδα κατόπιν σχετικής πρόσκλησης των διοργανωτών της έκθεσης, λαμβάνοντας μέρος σε σεμινάρια για επίκαιρα θέματα του παγκόσμιου εκδοτικού κλάδου και θεματικές συζητήσεις, όπως ”Sailing to the Arab World, Buying from the Arab World, India Market Update”, αλλά και πραγματοποιώντας συναντήσεις με τους συμμετέχοντες εκδότες, λογοτεχνικούς πράκτορες κι εκπροσώπους του διεθνούς εκδοτικού κόσμου.
Χαιρετισμό στην κεντρική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Ελληνικό Περίπτερο την Τετάρτη 1 Νοεμβρίου («Πολιτισμικά σταυροδρόμια: Χαρτογραφώντας κοινούς λογοτεχνικούς τόπους ανάμεσα στην ελληνική και την αραβική λογοτεχνία») απηύθυνε ο πρέσβης της Ελλάδας στα ΗΑΕ, Αντώνιος Αλεξανδρίδης, σημειώνοντας ότι «όλοι γνωρίζουμε τη σημασία της ελληνικής γλώσσας στο πέρασμα των αιώνων, αλλά αυτό που πρέπει να υπογραμμίσουμε ιδιαίτερα είναι η σημασία της αδιάλειπτης συνέχειας της ελληνικής γλώσσας μέχρι και σήμερα».
Το ζήτημα της κατανόησης του κειμένου σε άλλο πολιτισμικό πλαίσιο, οι αντιστοιχίες της γλώσσας και του ιστορικού περιβάλλοντος κάθε λογοτεχνίας, η αντίληψη για την ξένη χώρα, την ιστορία της και τις σχέσεις της με τη χώρα πρόσληψης ήταν μερικά από τα θέματα που συζητήθηκαν στο Στρογγυλό Τραπέζι με συμμετέχοντες τους Μίνω Ευσταθιάδη, Πέρσα Κουμούτση, Δρ Χάλεντ Ραούφ και Χρήστο Χρυσόπουλο. Την εκδήλωση συντόνισε η Βασιλική Κοτίνη, επίκουρη καθηγήτρια, Τμήμα Γλώσσας, Πανεπιστήμιο Zayed.
Την εθνική συμμετοχή της Ελλάδας στις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου υλοποιεί για τα έτη 2023 έως και 2025 η Διεύθυνση Γραμμάτων της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού του ΥΠΠΟ, στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με γενικό τίτλο «GREECE: Greek Books & Writers. INTERNATIONAL BOOK FAIRS 2023-2025», και με στόχο την ενίσχυση της παρουσίας της χώρας στον διεθνή χώρο και την προώθηση της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής στις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου, η Διεύθυνση Γραμμάτων συνεργάζεται με τις τοπικές πρεσβευτικές και προξενικές αρχές και φορείς ελληνικών συμφερόντων, με τις ακαδημαϊκές δομές ελληνικών σπουδών ανά χώρα και τις ενώσεις τους ανά ήπειρο, καθώς και με ξένα μορφωτικά ιδρύματα, πολιτιστικούς φορείς και επαγγελματικές ενώσεις.
Τον εκδοτικό κόσμο της χώρας στο Εθνικό Περίπτερο εκπροσωπούν συνολικά και στις τέσσερις διεθνείς εκθέσεις βιβλίου του τελευταίου τριμήνου του 2023 (Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρτζα, Γουαδαλαχάρα) πάνω από 20 συγγραφείς και μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας και πανεπιστημιακοί ενώ θα συμμετέχουν περίπου 50 εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς, όπως το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, η Εταιρεία Συγγραφέων, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών Βιβλιοχαρτοπωλών και το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην προώθηση του προγράμματος επιδότησης μεταφράσεων τίτλων κάθε κατηγορίας της ελληνικής βιβλιοπαραγωγής σε άλλες γλώσσες, GreekLit ενώ σε όλες τις εκθέσεις θα δώσουν το «παρών» και οι δύο διεθνείς διοργανώσεις στον χώρο του βιβλίου στην Ελλάδα για όλα τα κειμενικά είδη, η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης και το Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων.
Με τιμώμενo το Εμιράτο τη Σάρτζα (Sharjah-UAE), που αποκαλείται πολιτιστική πρωτεύουσα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ), θα πραγματοποιηθεί η 20η επετειακή διοργάνωση της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης από 16 έως 19 Μαΐου 2024.
Η επίσημη ανακοίνωση και η υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ των δύο αρμόδιων φορέων, του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού (ΕΙΠ) και του Sharjah Book Authority (SBA), πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 4 Νοεμβρίου κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Σάρτζα. Τη συμφωνία συνεργασίας υπέγραψαν ο πρόεδρος του ΕΙΠ Νίκος Κούκης και η Khoula Al Mujaini, Director of Events and Marketing, SBA, με την παρουσία επίσημων εκπροσώπων. «Μας τιμά ιδιαίτερα η αποδοχή της πρόσκλησης μας να είναι η Σάρτζα τιμώμενη στην 20η επετειακή Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, τον Μάιο 2024. Με τον αγαπητό κύριο Ahmed Al Ameri μοιραστήκαμε την κοινή μας πεποίθηση ότι η συμφωνία αυτή αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία να δημιουργήσουμε νέες γέφυρες επικοινωνίας και να εμβαθύνουμε τους πολιτιστικούς δεσμούς της Ελλάδας με τη Σάρτζα, τα Εμιράτα και τον αραβικό κόσμο ευρύτερα», δήλωσε ο πρόεδρος του ΕΙΠ μετά το πέρας της εκδήλωσης.
Ο Ahmed Al Ameri, διευθύνων σύμβουλος του Sharjah Book Authority, δήλωσε μεταξύ άλλων: «Η συμμετοχή της Σάρζα στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης αποτελεί μια νέα ευκαιρία για τα Εμιράτα και τον αραβικό κόσμο να ανοίξουν έναν εις βάθος πολιτιστικό διάλογο με την Ευρώπη, ο πολιτισμός της οποίας γεννήθηκε στην Ελλάδα και επεκτείνεται σε όλη τη Μεσόγειο». Και συνέχισε: «Υπό την καθοδήγηση του Sheikha Bodour Al Qasimi, προέδρου της SBA, αναμένουμε με ανυπομονησία να παρουσιάσουμε μια ολοκληρωμένη ατζέντα που αντικατοπτρίζει τη θέση του εμιράτου ως κορυφαίας πολιτιστικής πόλης. Θα αφηγηθούμε το ταξίδι των επιτευγμάτων της ως Πρωτεύουσα των Αραβικών και Ισλαμικών Πολιτισμών, Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου και έδρα της μεγαλύτερης έκθεσης βιβλίου στον κόσμο από το 2020». Ήδη, έχει ξεκινήσει ο σχεδιασμός του προγράμματος «Σάρτζα, τιμώμενη στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης 2024», το οποίο θα αναπτυχθεί σε τρεις βασικές κατευθύνσεις: τη λογοτεχνική -με έμφαση στην ποίηση, το παιδικό βιβλίο και την πεζογραφία-, την επαγγελματική (με πρωτοβουλίες που διευκολύνουν τους εκδότες εκατέρωθεν να αγοράσουν δικαιώματα, να μεταφράσουν και να εκδώσουν βιβλία) και την ευρύτερα πολιτιστική (μέσα από καλλιτεχνικές δράσεις που ανοίγουν το διάλογο του βιβλίου με τις άλλες τέχνες).
