Στις κρίσιμες -για την παγκόσμια ειρήνη και οικονομία- ημέρες που ζούμε, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως κάθε χρόνο στις 9 Μαΐου γιορτάζουμε την ημέρα της Ευρώπης.
Συμπληρώνονται ήδη 41 χρόνια συμμετοχής της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, ο ρόλος του οποίου υπήρξε καθοριστικός για τη χώρα, ιδιαίτερα σε σχέση με τους κινδύνους που έχουμε στα σύνορά μας αλλά και τις περιπέτειες της δημοκρατίας και της οικονομίας μας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκίνησε κυριολεκτικά, μέσα από τις στάχτες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και αποδείχθηκε ένας σταθερά μετεξελισσόμενος οργανισμός. Κι αυτό παρά το ότι δίνει συχνά την εντύπωση ότι όσα κάνει για να αντιμετωπίσει μία νέα πρόκληση, ένα καινούργιο πρόβλημα, δεν επαρκούν. Στην πραγματικότητα, συμβαίνει το αντίθετο: η Ε.Ε. αξιοποιεί τις εκάστοτε κρίσεις και μέσα από αυτές εξελίσσεται.
Είναι γεγονός ότι τα πακέτα διάσωσης μετά το 2010 στην ελληνική κρίση χρέους ήταν κάτι που δεν προβλεπόταν. Το ίδιο ισχύει και με το εμβολιαστικό πρόγραμμα, τον κοινό δανεισμό, το Ταμείο Ανάκαμψης και την έκδοση ομολόγου κοινού ευρωπαϊκού χρέους, που επίσης δεν προβλέπονταν, αλλά έγιναν. Άρα η Ε.Ε. διαθέτει μία προσαρμοστικότητα πολύ μεγαλύτερη από ό,τι θα περίμενε κανείς από μία ένωση με ατελές θεσμικό πλαίσιο.
Στις 24 Φεβρουαρίου, σήμανε συναγερμός στην Ευρώπη. Ήταν η μαύρη μέρα που ο Πούτιν επέλεξε τον δρόμο μιας ολομέτωπης εισβολής στην Ουκρανία. Στην κλιμάκωση της κρίσης, οι Ευρωπαίοι είχαν προετοιμαστεί για ένα πακέτο κυρώσεων, το οποίο έδωσε στην Ε.Ε. την δυνατότητα να απαντήσει με ταχύτητα που κανείς δεν ανέμενε.
Όποτε η Ευρώπη αισθάνεται πίεση, είτε στη δημόσια υγεία, είτε σε θέματα της προστασίας των συνόρων, είτε στα θέματα της ασφάλειας, είτε στην οικονομία, όλα αυτά (στο εσωτερικό της) σχεδόν πάντα μεταφράζονται -σε πολιτικό επίπεδο- σε αιτήματα για περισσότερη και βαθύτερη συνεργασία. Τα βήματα γίνονται αργά, αλλά γίνονται.
Απ’ την άλλη πλευρά, πιστεύω, ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για κανέναν εφησυχασμό. Η ακροδεξιά και ο λαϊκισμός καιροφυλακτούν, η Λεπέν έχασε από τον Μακρόν αλλά ανέβασε τα ποσοστά της, για να μην πούμε για την περίπτωση Όρμπαν. Η Ε.Ε. χρειάζεται -και λόγω του πολέμου στην Ουκρανία- μία φυγή προς τα εμπρός. Τίποτα δεν είναι αυτονόητο, τίποτα δεν είναι δεδομένο.
Η Ελλάδα, ευτυχώς, έμεινε το 2015 στην Ευρωζώνη, στον σκληρό πυρήνα της Ε.Ε.. Έτσι δεν έχασε ποτέ την δυνατότητα να είναι παρούσα, να συνδιαμορφώνει την επόμενη μέρα. Είναι απολύτως αναγκαίο να ασκούμε κριτική, να θέλουμε τα πράγματα να αλλάξουν προς το καλύτερο, αλλά πάντα μέσα στα πλαίσια της Ένωσης. Γιατί παρά τα λάθη (τα ζήσαμε με τα πακέτα διάσωσης και τα μνημόνια), παρά τις ολιγωρίες (και στο προσφυγικό και στο Κυπριακό) εξακολουθεί να παραμένει ένα θαυμαστό πολιτικό εγχείρημα, ένας πυλώνας ειρήνης και δημοκρατίας στην παγκόσμια σκηνή.