λήθος ταινιών, κινουμένων σχεδίων και μύθων έχουν φροντίσει να σας πείσουν ότι η ύπνωση είναι ένα κρεμαστό ρολόι που πηγαίνει πέρα – δώθε μπροστά στο πρόσωπό σας κι ένας ψίθυρος που επαναλαμβάνει «κοιμήσου» και «πήγαινε πίσω». Η κλινική υπνοθεραπεία, όμως, δεν είναι ένα ανατριχιαστικό μαγικό κόλπο, αλλά μια τεκμηριωμένη θεραπευτική τεχνική που αξιοποιούν οι ψυχολόγοι προκειμένου να προκαλέσουν βαθιά συγκέντρωση και χαλάρωση. Σε αυτή την κατάσταση, οι άνθρωποι είναι συνήθως πιο ανοιχτοί στο να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται, αισθάνονται και συμπεριφέρονται.
Ταυτόχρονα, όμως, μπορεί να συμβάλλει στην επίλυση πιο σοβαρών ζητημάτων, αντιμετωπίζοντας προκλήσεις όπως ο πόνος, ο εθισμός και οι φοβίες.
Τι είναι η υπνοθεραπεία;
Όπως αναφέρει σε άρθρο της στο The Conversation η Peta Stapleton, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Bond, η πρακτική της υπνοθεραπείας χρονολογείται από τον 18ο αιώνα όταν ο Γερμανός γιατρός Franz Mesmer εισήγαγε τον μεσμερισμό. Ο Σκωτσέζος χειρουργός James Braid επινόησε αργότερα τον όρο «ύπνωση», διαμορφώνοντας τη σύγχρονη χρήση του. Η υπνοθεραπεία προκαλεί σκόπιμα μια κατάσταση αυξημένης χαλάρωσης και εστιασμένης προσοχής. Η κατάσταση αυτή μοιράζεται ομοιότητες με άλλες πρακτικές, όπως ο διαλογισμός, η βαθιά συγκέντρωση κατά τη διάρκεια δημιουργικών δραστηριοτήτων και η κατάσταση «ροής» που βιώνουν οι αθλητές.
Ενώ βρίσκεται σε κατάσταση ύπνωσης, το μυαλό είναι βαθιά συγκεντρωμένο, απαλλαγμένο από εξωτερικούς περισπασμούς και ανοιχτό σε υποδείξεις. Ωστόσο, η ύπνωση δεν είναι ύπνος ή ασυνειδησία. Αντίθετα, παρέχει πρόσβαση στο υποσυνείδητο, όπου «κατοικούν» οι αναμνήσεις, τα συναισθήματα και οι συνήθειες – προσφέροντας ευκαιρίες για την αλλαγή των βαθιά ριζωμένων προτύπων.
Πώς λειτουργεί πραγματικά;
Ο θεραπευτής σας κατευθύνει προς τη χαλάρωση, προσφέροντάς σας προτάσεις που θα σας βοηθήσουν να σκεφτείτε και να νιώσετε διαφορετικά για θέματα που έχετε εντοπίσει εκ των προτέρων, όπως το να ξεπεράσετε τους φόβους ή να διαχειριστείτε το άγχος σας. Οι συνεδρίες υπνοθεραπείας περιλαμβάνουν μια δομημένη διαδικασία, διαφορετικών σταδίων:
Στο εισαγωγικό στάδιο, ο θεραπευτής βοηθά τον ασθενή να φτάσει σε μια χαλαρή κατάσταση, συχνά καθοδηγώντας τον να οραματιστεί εικόνες και σενάρια που του προκαλούν ηρεμία.
Στο στάδιο της εμβάθυνσης, ο θεραπευτής χρησιμοποιεί τεχνικές όπως η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση ή επαναλαμβανόμενες τεχνικές, όπως η καταμέτρηση ή ήπιοι, ρυθμικοί ήχοι.
Στο στάδιο της υπόδειξης, εισάγονται θετικές επιβεβαιώσεις ή οραματισμοί για να αναδιαμορφωθούν αρνητικά μοτίβα σκέψης ή να καλλιεργηθούν υγιέστερες αντιδράσεις στα διάφορα ερεθίσματα
Στο στάδιο της αφύπνισης, ο ασθενής οδηγείται απαλά πίσω στην πλήρη επίγνωση, συχνά εστιάζοντας σε σωματικές αισθήσεις.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι θεραπευτές που καθοδηγούν τη διαδικασία παρέχουν μόνο υποδείξεις, δεν «ελέγχουν» τι κάνει το άτομο κατά τη διάρκεια της ύπνωσης – ο ασθενής είναι εκείνος που επιλέγει αν θα ενεργήσει σύμφωνα με τις υποδείξεις του θεραπευτή.
Εφαρμογές της υπνοθεραπείας
Σύμφωνα με έρευνες, το 10-20% των ανθρώπων δεν μπορούν να υπνωτιστούν εύκολα, ενώ ένα παρόμοιο ποσοστό ανθρώπων δεν είναι δεκτικό στην υπνοθεραπεία. Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότεροι μπορούν να επωφεληθούν, αρκεί να εξασκηθούν στη χαλάρωση.
Η υπνοθεραπεία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε καταστάσεις όπου συναισθηματικοί ή συμπεριφορικοί παράγοντες παίζουν ρόλο, όπως:
Στρες και άγχος: Οι τεχνικές χαλάρωσης στην υπνοθεραπεία μειώνουν το άγχος και προάγουν την ηρεμία.
Διαχείριση του πόνου: Η ύπνωση έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον χρόνιο πόνο και τη δυσφορία.
Ανακούφιση από τη φοβία: Η υπνοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να ξεπεράσουν τις φοβίες τους, μέσω της αναπλαισίωσης των φόβων
Διακοπή του καπνίσματος: Μελέτες δείχνουν ότι η ύπνωση βελτιώνει τις πιθανότητες διακοπής του καπνίσματος, μειώνοντας την επιθυμία και ενισχύοντας την αποφασιστικότητα.
Βελτίωση του ύπνου: Η ύπνωση προάγει τον καλύτερο ύπνο, ενώ είναι απαλλαγμένη από τις παρενέργειες που σχετίζονται με τη φαρμακευτική αγωγή.
Διαχείριση βάρους: Βοηθά στην αντιμετώπιση του συναισθηματικού φαγητού και προωθεί πιο υγιεινές συνήθειες.
Ψυχολογικοί παράγοντες, όπως το άγχος, ο φόβος και η αγωνία, μπορούν να ενισχύσουν τις σωματικές αισθήσεις, συμπεριλαμβανομένου του πόνου, ενώ οι θετικές ψυχικές εκφάνσεις μπορούν να ενισχύσουν την επούλωση και την αποκατάσταση.
Πόσο αποτελεσματική είναι η υπνοθεραπεία;
Πολυάριθμες μελέτες υπογραμμίζουν την αποτελεσματικότητα της υπνοθεραπείας σε πολλές διαφορετικές καταστάσεις. Μια ανάλυση περισσότερων από 20 ετών έρευνας διαπίστωσε ότι σχεδόν όλες οι μελέτες (99,2%) ανέφεραν θετικά αποτελέσματα, με τα πιο σημαντικά αποτελέσματα να παρατηρούνται σε παιδιά και ασθενείς που υποβάλλονται σε ιατρικές διαδικασίες.
Αρκετές μελέτες εξέτασαν την επίδραση της ύπνωσης στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και διαπίστωσαν ότι βοηθά στη μείωση συμπτωμάτων όπως ο πόνος, η διάρροια και η δυσκοιλιότητα, οφέλη που διαρκούσαν έως και 5 χρόνια αργότερα. Μια ανασκόπηση 17 μελετών διαπίστωσε ότι η ύπνωση είναι επίσης εξαιρετικά αποτελεσματική για τη μείωση του άγχους, κάτι εξαιρετικά σημαντικό για όσους υποβάλλονται σε ιατρικές διαδικασίες. Μελέτες δείχνουν ότι η ύπνωση μπορεί να μειώσει το άγχος και την αγωνία τους πριν από την επέμβαση, καθώς και τον επακόλουθο πόνο, συμπεριλαμβανομένων των οδοντιατρικών επεμβάσεων.
Η ύπνωση μπορεί επίσης να λειτουργήσει ως εναλλακτική λύση στη φαρμακευτική αγωγή για την ανακούφιση από τον πόνο. Για παράδειγμα, οι κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση του χρόνιου πόνου μετά από καρκίνο στις Ηνωμένες Πολιτείες συνιστούν πλέον στους ενήλικες να χρησιμοποιούν τόσο ιατρικές, όσο και μη ιατρικές τεχνικές, συμπεριλαμβανομένων των ψυχοσωματικών θεραπειών, όπως η ύπνωση.
Ορισμένες μελέτες δείχνουν, επιπλέον, ότι η υπνοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση του ύπνου και, σε αντίθεση με τα φάρμακα, δεν έχει παρενέργειες.
Η υπνοθεραπεία έχει επίσης αποδειχθεί ότι βοηθά τους ανθρώπους να κόψουν το κάπνισμα. Σε μια μελέτη σε καπνιστές, το 86% των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι δεν κάπνιζαν 6 μήνες μετά την ύπνωση.
Είναι ασφαλής;
Όταν ασκείται από εξειδικευμένο επαγγελματία, η υπνοθεραπεία είναι γενικά ασφαλής. Κατά τη διάρκεια της κλινικής υπνοθεραπείας, παραμένετε ενήμεροι και έχετε τον έλεγχο καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Οι περισσότεροι θυμούνται την εμπειρία με σαφήνεια και κανείς δεν σας αναγκάζει να κάνετε κάτι ενάντια στη θέλησή σας.
Είναι, λοιπόν, σημαντικό να απευθύνεστε σε αδειούχους και εκπαιδευμένους επαγγελματίες.
Ο αυξανόμενος ρόλος της υπνοθεραπείας στην υγειονομική περίθαλψη
Καθώς η έρευνα επεκτείνεται, η υπνοθεραπεία συνεχίζει να κερδίζει την αναγνώριση ως πολύτιμο εργαλείο υγειονομικής περίθαλψης. Προσφέρει μια συμπληρωματική προσέγγιση για τη διαχείριση των προκλήσεων ψυχικής και σωματικής υγείας, ενδυναμώνοντας τα άτομα να ξεκλειδώσουν τις δυνατότητές τους για μόνιμη αλλαγή.
Είτε πρόκειται για την ανακούφιση του χρόνιου πόνου, τον περιορισμό του άγχους ή την υπέρβαση βαθιά ριζωμένων φόβων, η ύπνωση παρέχει ένα μονοπάτι προς τη θεραπεία.
