Στις ΗΠΑ εξελίσσεται σε ιδιαίτερα δημοφιλές ένα τετραήμερο πείραμα απόδοσης, που δεν έχει να κάνει με την εργασία, αλλά με τα σχολεία.
Το ένα μετά το άλλο δημοτικά και γυμνάσια -εν προκειμένω έως την δωδέκατη τάξη- υιοθετούν αυτή την εκπαιδευτική πρακτική σε αρκετές περιφέρειες των ΗΠΑ, κυρίως σε μικρές αγροτικές περιοχές.
Κάπως έτσι λοιπόν τα Σαββατοκύριακα γίνονται για μαθητές και δασκάλους θεωρητικά μακρύτερα σε διάρκεια, «κολλώντας» αλλού την Παρασκευή, αλλού τη Δευτέρα.
Ανάλογα με την πολιτεία, οι χαμένες ώρες διδασκαλίας αναπληρώνονται πλήρως ή μερικώς με επιμήκυνση του ημερήσιου προγράμματος στη διάρκεια του σχολικού τετραημέρου.
Για τους μαθητές, η πρόσθετη ελεύθερη ημέρα σημαίνει περισσότερος χρόνος για σχολικές εργασίες ή εξωσχολικές δραστηριότητες.
Για τους δασκάλους, υπάρχει μεγαλύτερη ευχέρεια για την εξέταση γραπτών για την προετοιμασία των μαθημάτων της εβδομάδας. Ενίοτε προβλέπεται υποχρεωτική παρακολούθηση επαγγελματικών σεμιναρίων.
Η πρακτική εφαρμόζεται σε μικρή κλίμακα σε σχολικές περιφέρειες των ΗΠΑ εδώ και δεκαετίες, αρχής γενομένης μάλιστα από τη Μεγάλη Ύφεση του ‘30.
Το βασικό κίνητρο ήταν και παραμένει οικονομικό.
Από την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του ‘70 έως την οικονομική κρίση του 2008, μια σειρά εκπαιδευτικών ιδρυμάτων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης υιοθέτησαν το τετραήμερο μοντέλο εκπαίδευσης.
Γνώμονας ήταν ο περιορισμός εξόδων και του κόστους λειτουργίας.
Όμως η πανδημία της COVID-19 ανέδειξε, στον απόηχο της τηλεκπαίδευσης, μια νέα ανοιχτή «πληγή»: την έλλειψη δασκάλων.
Εν μέσω κοροναϊού, πολλά μέλη του διδακτικού προσωπικού επέλεξαν τη συνταξιοδότηση ή την παραίτηση, με ρυθμούς μεγαλύτερους από αυτούς αναπλήρωσής τους.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, σχεδόν τα μισά (45%) δημόσια σχολεία τις ΗΠΑ έχουν τουλάχιστον μία κενή θέση εκπαιδευτικού.
Τα νέα δεδομένα έκαναν ακόμη πιο πολλές περιοχές δεκτικές στην ιδέα του τετραήμερου σχολείου.
Με τον πληθωρισμό πλέον να «ροκανίζει» τους μισθούς, για αρκετούς εκπαιδευτικούς αυτή η προοπτική δείχνει να αποτελεί ένα νέο δέλεαρ.
Ένα επεκτεινόμενο μοντέλο
Από την επόμενη σχολική χρονιά, η σχολική περιφέρεια στο Ιντιπέντενς με 14.000 μαθητές -από τις μεγαλύτερες στην μητροπολιτική περιοχή του Κάνσας Σίτι- θα γίνει η πολυπληθέστερη που θα εφαρμόσει την τετραήμερη εκπαιδευτική εβδομάδα στο Μιζούρι.
Συνολικά η μεσοδυτική αυτή πολιτεία είναι από τις πρωτοπόρους του εγχειρήματος: καλύπτει περίπου το ένα τέταρτο των σχολικών περιφερειών της.
Ωστόσο η εικόνα δεν είναι ενιαία στις ΗΠΑ.
Από τις 50 πολιτείες, στις 31 προβλέπεται η λειτουργία των δημόσιων σχολείων τουλάχιστον 180 ημέρες κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους, αν και οι 9 είναι ευέλικτες στον τρόπο υπολογισμού.
Επτά ορίζουν ως πλαφόν τις 170 έως 178 ημέρες. Δύο κυμαίνονται μεταξύ 160 και 165 ημερών.
Άλλες πολιτείες έχουν έναν προαπαιτούμενο αριθμό ωρών διδασκαλίας, αντί για ημέρες.
Μόνο τρεις -το Οχάιο, το Άινταχο και η Νότια Ντακότα- δεν έχουν θέσει σαφείς περιορισμούς.
Όπου υπάρχει πρόσφορο έδαφος, η ιδέα του τετραήμερου σχολείου δείχνει να αποκτά όλο και μεγαλύτερη απήχηση, ως μέρος της απάντησης στις βασικές ελλείψεις εκπαιδευτικών και βοηθητικού προσωπικού.
Έτσι, από 257 αμερικανικά σχολεία τετραήμερης λειτουργίας που υπήρχαν το 1999, το 2021 ξεπέρασαν τα 1.600 σε 24 αμερικανικές πολιτείες, σύμφωνα με μελέτη του 2021.
Η τάση αυτή ενισχύεται έκτοτε διαρκώς.
Η μεγαλύτερη επέκταση του μοντέλου εντοπίζεται κυρίως στα δυτικά και νότια των ΗΠΑ.
Το 90% των σχολείων είναι σε αγροτικές περιοχές και το 10% σε προαστιακές ή αστικές γειτονιές, σύμφωνα με εκτενή έρευνα με επικεφαλής τον Πολ Τόμασον, αναπληρωτή καθηγητή Οικονομικών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Όρεγκον.
Αξιοπρόσεκτη θεωρείται η περίπτωση του Τέξας: από μηδέν σχολικές περιφέρειες σε τετραήμερο πρόγραμμα το 2020, σήμερα ξεπερνά τις 40.
Υπέρ και κατά
Ενόσω ολοένα και περισσότερες περιοχές βλέπουν με καλό «μάτι» το νέο αυτό μοντέλο λειτουργίας των σχολείων, με θετική ανταπόκριση -όπως καταγράφεται- και από εκπαιδευτικούς, το ερώτημα για τον πραγματικό αντίκτυπο που έχει στους μαθητές παραμένει.
Θεωρητικά, για τους μικρούς υπάρχει περισσότερος χρόνος για εξωσχολικές δραστηριότητες. Για τους μεγαλύτερους, πιο ευέλικτα περιθώρια για μελέτη και εργασίες.
Καθώς όμως η ιδέα εξαπλώνεται, αυξάνεται και ο προβληματισμός, ιδίως των γονέων.
Πολλές οικογένειες χαμηλού εισοδήματος, για παράδειγμα, βασίζονται στα σχολικά γεύματα για το πρωινό και το μεσημεριανό γεύμα των παιδιών τους.
Η έλλειψη επιλογών παιδικής φροντίδας στις μικρές πόλεις και σε αγροτικές περιοχές αποτελεί έτερο ζήτημα μέσα στην εργάσιμη εβδομάδα για πολλούς γονείς.
Και δη όσους έχουν μικρά παιδιά ή/και στενά οικονομικά περιθώρια για περαιτέρω έξοδα μέσα στο μήνα.
Σε ορισμένες περιοχές στο Μιζούρι, ο σχεδιασμός προβλέπει την προσφορά παιδικής μέριμνας με έκπτωση, καθώς και οργάνωση φροντιστηρίων και μαθητικών εκδρομών την ημέρα που δεν γίνονται μαθήματα (συνήθως τη Δευτέρα).
Εκφράζονται ανησυχίες για το κατά πόσο οι μαθητές -πρωτίστως οι μικρότεροι ή όσοι αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες – θα μπορούν να παραμένουν συγκεντρωμένοι κατά τη διάρκεια των μεγαλύτερων σε διάρκεια σχολικών ημερών.
Υπάρχουν επίσης ερωτήματα για την απόδοσή τους.
Θολό τοπίο
Έκθεση της RAND Corporation του 2021 φερ’ επείν διαπίστωσε ότι, ενώ οι βαθμολογίες στα τεστ βελτιώθηκαν σε όλα τα τετραήμερα σχολεία, οι ρυθμοί ήταν πιο αργοί συγκριτικά με τα σχολεία πλήρους λειτουργίας.
Μελέτη του 2022 από την άλλη έδειξε ότι η απόδοση των μαθητών συνδέεται με το συνολικό χρόνο που περνούν στο σχολείο και όχι με τον τρόπο οργάνωσης της εβδομάδας.
Πολλοί εκφράζουν επιφυλάξεις για το εάν αυτό το μοντέλο μπορεί να λειτουργήσει μακροπρόθεσμα.
«Θα υπάρχει η ίδια εξάντληση», εκτιμά η Μπράντι Προύεντε, μητέρα τριών παιδιών στην σχολική περιφέρεια του Ιντιπέντενς και δασκάλα σε άλλη περιοχή.
«Μια λιγότερη ημέρα στο σχολείο», εκτιμά, «για τέσσερις βαρύτερες σε πρόγραμμα ημέρες την εβδομάδα δεν πρόκειται να βελτιώσει την κατάσταση».
Ανάλογος είναι ο προβληματικός και για την τετραήμερη εργασία. Συνδυαστικά ή μη, είναι κάτι που φαίνεται ότι θα δείξει ο χρόνος.
