Μέσα στη δίνη της υγειονομικής κρίσης και στα «απόνερα» των σχολίων που προκάλεσε ο τελευταίος ανασχηματισμός της κυβέρνησης, δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητες οι επετειακές εκδηλώσεις από τη μεγαλύτερη συμφορά του ελληνισμού, τη Μικρασιατική καταστροφή και τη γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό κράτος.
Με τη συνθήκη της Λωζάνης και την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών, ο ελληνισμός της Μικράς Ασίας εξαφανίστηκε μετά από 3.000 χρόνια και το χρεωκοπημένο ελληνικό κράτος έπρεπε να στεγάσει και να περιθάλψει 1,5 εκατομμύριο περίπου πρόσφυγες.
Με τον τίτλο Μικρασιατική καταστροφή ονομάζεται περισσότερο η τελευταία περίοδος της Μικρασιατικής εκστρατείας, το τέλος του ελληνοτουρκικού πολέμου 1918-22 και το τέλος της μεγάλης ιδέας, που αποτελούσε τον κύριο στόχο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής για περίπου 100 χρόνια.
Μετά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο και την Ελλάδα με το μέρος των νικητών αναπτερώθηκαν οι ελπίδες ότι ήρθε η ώρα να απελευθερωθούν οι Έλληνες της Μικράς Ασίας, όπως τα προηγούμενα χρόνια είχαν απελευθερωθεί οι αδελφοί της Κρήτης, της Ηπείρου, της Μακεδονίας, της Θράκης και των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου.
Οι δυνάμεις της Αντάντ, Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία με τις οποίες ήταν η Ελλάδα σύμμαχοι εναντίον της Τουρκίας και της Γερμανίας είχαν δώσει το «πράσινο φως» για την πραγματοποίηση της Μικρασιατικής εκστρατείας. Στη συνέχεια αντί να βοηθήσουν την Ελλάδα και να συμβάλλουν στον πόλεμο εναντίον του κοινού αλλόθρησκου εχθρού, άλλαξαν σχέδια. Εγκατέλειψαν τους Έλληνες, εξοπλίζοντας τους Τούρκους προσφέροντας υπηρεσίες σε βάρος της Ελλάδας. Οι υποτιθέμενοι σύμμαχοι της Ελλάδας για μια ακόμη φορά από την ίδρυση του ελληνικού κράτους εκδήλωσαν την τουρκοφιλία τους υποστηρίζοντας τα συμφέροντα της Τουρκίας εγκαταλείποντας τους Έλληνες, οδηγώντας αναπόφευκτα στην καταστροφική υποχώρησή τους.
Ο απολογισμός της καταστροφής αυτής είναι απερίγραπτος. Οι αρπαγές και οι λεηλασίες σπιτιών και περιουσιών, γκρέμισμα ναών, σχολείων, ιδρυμάτων, βασανισμοί, βιασμοί, θανατώσεις και πλήρης ευτελισμός κάθε ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αποτελούν φαινόμενο απίστευτης τουρκικής βαρβαρότητας. Χιλιάδες Έλληνες βασανίστηκαν, ακρωτηριάστηκαν, λιντσαρίστηκαν από τον τουρκικό όχλο και ένας απ’ αυτούς ήταν ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, μεταξύ πολλών άλλων ιεραρχών και κληρικών της Μικράς Ασίας.
Για τη βαρβαρότητα των Τούρκων έχουν γραφτεί πολλά και έχουν περιγραφεί από ανθρώπους που τα έζησαν καθώς υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες της τουρκικής απάνθρωπης συμπεριφοράς, όπως ο πρόξενος των ΗΠΑ στην Σμύρνη Τζόρτζ Χόρτον ο οποίος έγραψε: «Μια από τις χειρότερες μνήμες που πήρα μαζί μου φεύγοντας από τη Σμύρνη ήταν το συναίσθημα της ντροπής γιατί είχα γεννηθεί άνθρωπος…»
Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος σε μια από τις πολλές ομιλίες του είχε πει ότι ο Ελληνισμός το 1453 έχασε την ανεξαρτησία του, διατήρησε όμως τα εδάφη του και την ταυτότητά του. Το 1922 έχασε τα εδάφη του στη Μικρά Ασία, αλλά διατήρησε την ταυτότητά του. Σήμερα κινδυνεύει να χάσει την ταυτότητά του και μετά τι θα του απομείνει; Τίποτα…
Έχουν περάσει 100 χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και οι περισσότεροι Έλληνες ακόμη δεν γνωρίζουν τα ακριβή αίτια που πραγματικά οδήγησαν στην συντέλεσή της. Μπορεί μετά την καταστροφή να έπεσαν οι κυβερνήσεις, να δικάστηκαν και να εκτελέστηκαν στο Γουδί οι υπαίτιοι, να επέστρεψε ο Ελευθέριος Βενιζέλος, όμως η ιστορία ακόμη και σήμερα δεν έγραψε το τελικό συμπέρασμά της.
Εκείνο που εμείς χρωστάμε σήμερα στους Έλληνες της Μικράς Ασίας σε όσους σφαγιάστηκαν αλλά και σ’ αυτούς που κατέφυγαν στην Ελλάδα, είναι να αποδώσουμε φόρο τιμής στη μνήμη τους και να παραδώσουμε στους επόμενους ακέραια τα ήθη και τις αρετές που έφεραν στον τόπο μας με τον ξεριζωμό και τα μαρτύριά τους.