Του Κώστα Α. Μπογδανίδη
Οι ταινίες για τη ζωή τους συνέπεσαν φέτος στις κινηματογραφικές αίθουσες. Δυο τεράστια ονόματα του τραγουδιού που, φαινομενικά, το μόνο που τους ενώνει είναι η μαγική φωνή τους. Αυτό το θεϊκό χάρισμα που δίδεται σε λίγους για να μπορούν να απολαμβάνουν οι πολλοί. Όλοι εμείς που ακούμε- ακόμη και σήμερα- την Μαρία Κάλλας και τον Στέλιο Καζαντζίδη και μαγευόμαστε από το μέγεθος της καλλιτεχνικής τους αξίας.
Εκτός από τη φωνή όμως τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Μαρία της λυρικής σκηνής με τον Στέλιο του λαϊκού πάλκου; Τίποτα θα έλεγε κάποιος. Η μία ξεκίνησε από ένα αστικό περιβάλλον, γεννημένη μάλιστα στη Νέα Υόρκη. Ο άλλος ξεκίνησε προσφυγόπουλο , κατατρεγμένο και με ένα πατέρα θύμα της εμφυλιακής τραγωδίας, προσπαθώντας να κάνει χίλιες χαμαλοδουλειές για να επιβιώσει.
Η Μαρία Κάλλας προοριζόταν, από τη μάνα της, να γίνει μια μεγάλη λυρική ερμηνεύτρια. Όπως κι έγινε. Ίσως και πολύ περισσότερο από ότι φανταζόταν η ίδια ,καθώς έφτασε στους ουράνιους θόλους την ερμηνεία της, έγινε θρύλος. Την αποκάλεσαν ντίβα κι όντως άλλαξε τον τρόπο που ο κόσμος αντιμετώπιζε την όπερα και το κλασικό τραγούδι. «Η φωνή του αιώνα» έγραψε για εκείνη ο διεθνής Τύπος.
Ο Στέλιος Καζαντζίδης , στον αντίποδα, προέκυψε ως λαϊκός τραγουδιστής , εντελώς τυχαία κι αφού τον άκουσε ένας μουσικός που περνούσε έξω από το παράθυρο του σπιτιού που έμενε, στην προσφυγική συνοικία της Νέας Ιωνίας. Η μάνα του δεν ήθελε να ακούσει για…τραγούδια, ξετσίπωτες και κέντρα διασκέδασης. Του ζητούσε επιμόνως να μείνει στο εργοστάσιο, να μην αφήσει τη…σίγουρη θέση. Ο ίδιος κυριάρχησε στο μουσικό λαϊκό στερέωμα κι έγινε για πολύ κόσμο, τους φτωχούς και μετανάστες ο…δικός τους Θεός. Είχε πει ο Μάνος Χατζιδάκις: «Φωνές σαν του Καζαντζίδη βγαίνουν κάθε 150 χρόνια στην Ελλάδα».
Δυο διαφορετικές περιπτώσεις, δύο μεγαθήρια του καλλιτεχνικού χώρου που άλλαξαν , ο καθένας με τον τρόπο του, τον κόσμο μας. Κι όμως είχαν ένα ακόμη κοινό γνώρισμα, κάτι παραπάνω από τη φωνή τους: Τη δυστυχία τους. Αυτό θα μπορούσε να τους ενώσει εάν με κάποιο μαγικό τρόπο είχαν συμπέσει απολύτως στις εποχές και τα …μαγαζιά που τραγουδούσαν. Δύσκολα βέβαια να φανταστείς την Μαρία Κάλλας στην «Τρίαινα» και τον Καζαντζίδη στην Σκάλα του Μιλάνου, αλλά γιατί όχι;
Άλλωστε η Κάλλας φέρεται κάποια στιγμή να είπε: “Στην πατρίδα μου υπάρχει ένας λαϊκός τραγουδιστής που αν είχε ασχοληθεί με την Όπερα, θα άφηνε εποχή. Το όνομά του είναι Στέλιος Καζαντζίδης!”
Είχαν και οι δυο διαφορετικά μεν, αλλά δυστυχισμένα παιδικά χρόνια. Δύσκολα και τραυματικά. Αλλά εκείνο που βασικά επηρέασε και σημάδεψε την καλλιτεχνική και προσωπική ζωή τους ήταν η μητέρα τους. Η Ευαγγελία και η Γεσθημανή. Οι δύο ελληνίδες μάνες που αγάπησαν μέχρι ασφυξίας τα παιδιά τους. Είχαν τόσο σφίξει στον κόρφο τους τα δύο αυτά ταλέντα που νόμιζες ότι θα τα ζουλήξουν.
Το διαπιστώνεις σε κάθε βήμα της Κάλλας, πως έκανε τα πάντα για να ξεφύγει από την απολυταρχία της μητέρας της. Παράλληλα της έλειψε η πατρική φιγούρα και η ισορροπία, που αναγκαζόταν να κάνει ερωτικές σχέσεις με γνώμονα την έλλειψη του πατέρα. Και παρά το ότι είχε όλο τον κόσμο στα πόδια της ήταν δυστυχής. Αντί να βλέπει όνειρα με την Κάρμεν, έβλεπε εφιάλτες με την Ευαγγελία να την δείχνει με θυμό κάθε στιγμή, να την επιπλήττει , να της θυμίζει ότι πρέπει να τραγουδήσει όχι για να χαρεί εκείνη, αλλά να ευχαριστηθεί η…μάνα της. Γκρίζο και τραγικό πρόσωπο η Ευαγγελία- έγινε τρόμος στα όνειρα της Μαρίας, που δεν μπορούσε να ευχαριστηθεί την…Κάλλας.
«Από άλλα θηλυκά μπορεί να σωθεί κανείς, μπορεί να αποθαρρύνει την αγάπη τους —αλλά από τη μητέρα ποιος μπορεί να σε σώσει;» έλεγε μια Ιταλίδα συγγραφέας.
Πόσο δίκιο έχει εάν συναντήσεις μια Ευαγγελία ή μια Γεσθημανή στη ζωή σου;
Γιατί και ο Στέλιος δεν άντεξε τον Καζαντζίδη. Και ήταν βασική αιτία η Γεσθημανή. Έτσι τον μεγάλωσε. Δεν μπορούσε να χαρεί την επιτυχία του. Απαγορευόταν να…χαρεί αυτό το παιδί. Δεν μπορούσε να αγαπήσει μια γυναίκα εάν δεν την ενέκρινε η μάνα του. Τελικά…καμία δεν έκανε για τον γιο της. Όλες ήταν ξετσίπωτες. Εκτός από μία που τον έφερνε ξανά στα μέτρα της. Στα μέτρα της μάνας. Προσπάθησε πολύ να ξεφεύγει ο Στέλιος. Να συμβιβαστεί με τον Καζαντζίδη. Δεν του έφτανε να τραγουδάει τον πόνο. Ηθελε και ο ίδιος να πονάει. Δεν γινόταν αλλιώς. Αυτό του είχε μάθει στο σπίτι. Από το οποίο δεν μπορούσε να φύγει ακόμη κι όταν είχε τη δυνατότητα να κάνει παλάτια. Έβλεπε παντού να τον…κυνηγούν, να συνωμοτούν εναντίον του. Όλοι ήταν απέναντί του. Και είχε τη μάνα του να του υπενθυμίζει συνεχώς ότι «είναι χειρότερος από τον πατέρα του»! Εκείνον ήθελε να σταυρώσει, αλλά στην πραγματικότητα…σταύρωσε το γιο της. Κι ο Στέλιος ανέβηκε τον δικό του Γολγοθά παρότι έδειχνε ο δρόμος του να στρωμένος με ροδοπέταλα και κάσες από λουλούδια. Έπινε φαρμάκι αντί να δοκιμάζει «ουίσκι τζιν και φρούμελ»…
Αχ, αυτή η (ελληνίδα) μάνα πόσο μοναδικό πλάσμα είναι και πόση ζημιά μπορεί να κάνει όταν δεν μπορεί να ελέγξει την αγκαλιά της . Είναι Παναγία, μπορεί να γίνει δράκαινα, ακόμη και Μήδεια. Λατρεύει χρησιμοποιώντας τη μέγγενη και δεν αφήνει τον κανακάρη της να αναπνεύσει…Στο τέλος τον πνίγει. Με αγάπη όμως. Να τα λέμε αυτά. Σαν την αγάπη της μάνας καμία. Αλλά και σαν τον ευνουχισμό που προκαλεί. Είναι σαν να ακούω τον Καζαντζίδη να επαναλαμβάνει τη φράση του άλλου κατατρεγμένου: «Δεν το έκανα για μένα, μα για τη φουκαριάρα τη μάνα μου».