Η καρδιαγγειακή νόσος (CVD) αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου σε παγκόσμιο επίπεδο. Στις ΗΠΑ μόνο, το 2022, οι καρδιοπάθειες οδήγησαν σε σχεδόν 703.000 θανάτους, αντιστοιχώντας σε 1 στους 5 θανάτους συνολικά. Η αθηροσκλήρωση, μια κατάσταση όπου οι αρτηρίες υφίστανται στένωση λόγω της συσσώρευσης πλάκας (λίπους, χοληστερόλης και άλλων ουσιών), αποτελεί την κύρια αιτία των καρδιαγγειακών παθήσεων. Παρά το γεγονός ότι πολλοί παράγοντες κινδύνου για τις καρδιοπάθειες είναι ήδη γνωστοί, η νέα έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο JCI Insight, φέρνει στο προσκήνιο μια άγνωστη διάσταση: τον ρόλο της διατροφής του πατέρα στον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων των απογόνων, ειδικά των κοριτσιών.
Πειράματα σε ποντίκια και τα ευρήματα της έρευνας
Η ομάδα του Changcheng Zhou, καθηγητή βιοϊατρικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Riverside, πραγματοποίησε τη μελέτη χρησιμοποιώντας ποντίκια που δεν διέθεταν τον υποδοχέα LDL (LDLR-deficient mice), τα οποία είναι επιρρεπή στην ανάπτυξη υψηλής χοληστερόλης και αθηροσκλήρωσης. Τα αρσενικά ποντίκια χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: η μία ομάδα ακολούθησε κανονική διατροφή, ενώ η άλλη κατανάλωσε διατροφή υψηλή σε χοληστερόλη για 8 εβδομάδες πριν το ζευγάρωμα με θηλυκά ποντίκια που ακολούθησαν κανονική διατροφή. Στη συνέχεια, τα ποντικάκια που γεννήθηκαν ανατράφηκαν με κανονική διατροφή.
Όταν τα θηλυκά ποντίκια έφτασαν τις 19 εβδομάδες, οι ερευνητές εξέτασαν τις αρτηρίες τους για σημάδια αθηροσκλήρωσης. Τα αποτελέσματα ήταν σαφή: τα θηλυκά απόγονα των αρσενικών ποντικιών που είχαν καταναλώσει διατροφή υψηλή σε χοληστερόλη εμφάνισαν σημαντικά μεγαλύτερες εναποθέσεις πλακών στις αρτηρίες τους σε σύγκριση με τις κόρες των αρσενικών που είχαν τραφεί με κανονική διατροφή. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα αρσενικά ποντίκια – απόγονοι δεν παρουσίασαν παρόμοιες αλλαγές, κάτι που δείχνει ότι η επίδραση αυτή είναι φυλοσύνδετη.
Ο μηχανισμός δράσης
Η ομάδα του Zhou προσπάθησε να κατανοήσει πώς η διατροφή του πατέρα επηρεάζει τις αρτηρίες των θηλυκών απογόνων. Εξετάζοντας την εσωτερική επένδυση των αρτηριών (τον έσω χιτώνα), βρήκαν αυξημένη έκφραση γονιδίων που σχετίζονται με τη φλεγμονή και τις ανοσολογικές αντιδράσεις στις κόρες των αρσενικών ποντικιών με διατροφή υψηλή σε χοληστερόλη. Αυτά τα γονίδια φαίνεται να συμβάλλουν στην ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης.
Δύο πρωτεΐνες, η CCN1 και η CCN2, βρέθηκαν σε υψηλότερα επίπεδα στις αρτηριακές πλάκες των θηλυκών απογόνων. Αυτές οι πρωτεΐνες προωθούν τη φλεγμονή και τη συσσώρευση κυττάρων του ανοσοποιητικού στα τοιχώματα των αρτηριών, αυξάνοντας τη δημιουργία πλάκας και, συνεπώς, τον κίνδυνο αθηροσκλήρωσης.
Πώς περνά η πληροφορία από τον πατέρα στο παιδί
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνας αφορά τον τρόπο με τον οποίο η διατροφή του πατέρα επηρεάζει το παιδί του, παρόλο που δεν αλλάζει το DNA του. Χρησιμοποιώντας μια προχωρημένη μέθοδο ανάλυσης που ονομάζεται PANDORA-Seq, οι ερευνητές εξέτασαν μικρά μόρια RNA στο σπέρμα των αρσενικών ποντικιών. Βρήκαν ότι η διατροφή υψηλή σε χοληστερόλη αλλάζει αυτά τα μικρά RNA, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν την έκφραση των γονιδίων στο έμβρυο. Αυτό το φαινόμενο, γνωστό ως “επιγενετική κληρονομικότητα”, δείχνει πως περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η διατροφή, μπορούν να περάσουν στο παιδί μέσω του σπέρματος, χωρίς αλλαγές στο DNA.
«Παλαιότερα πιστεύαμε ότι το σπέρμα μεταφέρει μόνο το γονιδίωμα κατά τη γονιμοποίηση», εξηγεί ο Zhou σε ανακοίνωσή του. “Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες, συμπεριλαμβανομένων των δικών μας, έχουν δείξει ότι οι περιβαλλοντικές εκθέσεις, όπως η ανθυγιεινή διατροφή, οι τοξικοί παράγοντες και το άγχος, μπορούν να αλλάξουν το RNA στο σπέρμα και να προκαλέσουν διαγενετική κληρονομικότητα».
Τα ευρήματα αυτής της έρευνας υποδεικνύουν ότι η διατροφή ενός άνδρα πριν τη σύλληψη μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία της κόρης του, ακόμη και αν η ίδια ακολουθεί υγιεινή διατροφή. Ο Zhou επισημαίνει: «Οι άνδρες που σκοπεύουν να αποκτήσουν παιδιά πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να ακολουθήσουν μια υγιεινή διατροφή χαμηλή σε χοληστερόλη και να μειώσουν τους δικούς τους παράγοντες κινδύνου για καρδιοπάθειες».
Παρόλο που τα αποτελέσματα αυτά προέκυψαν από πειράματα σε ποντίκια, ανοίγουν τον δρόμο για έρευνες σχετικά με την πρόληψη των καρδιοπαθειών και τονίζουν τη σημασία της καλής προετοιμασίας πριν από τη σύλληψη, όχι μόνο για τις γυναίκες αλλά και για τους άνδρες.
