Είναι γνώριμο σε όλους μας το θέαμα ενός σύννεφου από έντομα να τυλίγει τη λάμπα του δρόμου τις καλοκαιρινές νύχτες.
Η δημοφιλέστερη εξήγηση για τους αυτοκαταστροφικούς κύκλους γύρω από το φως είναι ότι τα έντομα έχουν εξελιχθεί να προσανατολίζονται με βάση το σεληνόφως. Άλλοι. πάλι, λένε ότι τα έντομα δεν έλκονται από το ίδιο το φως αλλά από τη θερμότητα.
Τώρα, μελέτη που χρησιμοποίησε την τελευταία λέξη της τεχνολογίας για να βιντεοσκοπήσει νυχτοπεταλούδες και άλλα έντομα εν πτήσει δίνει μια νέα, πιο πειστική εξήγηση.
Τα έντομα, καταλήγει η μελέτη στην επιθεώρηση Nature Communications, δεν έλκονται από το φως, απλώς έχουν εξελιχθεί να προσανατολίζονται με βάση τον ουρανό.
Τα πειράματα έδειξαν ότι τα έντομα έχουν την τάση να γυρίζουν την πλάτη προς το φως, το οποίο στη φύση έρχεται πάντα από πάνω, έτσι ώστε να προσανατολίζουν το σώμα παράλληλα με το έδαφος.
Όταν όμως το φως έρχεται από το πλάι, τα έντομα κρατούν την πλάτη στραμμένη προς τη λάμπα και παγιδεύονται έτσι σε μια ατέλειωτη κυκλική κίνηση γύρω της.
Η συμπεριφορά αυτή τεκμηριώνεται σε υπέρυθρα βίντεο που τραβήχτηκαν με κάμερες υψηλής ευκρίνειας στην Κόστα Ρίκα.
Το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό σε βίντεο που δείχνουν έντομα να πετούν φωτισμένα από αφύσικες γωνίες.
«Η πιο δραματική περίπτωση είναι όταν πετούν ακριβώς πάνω από ένα φως» είπε στον Guardian ο εντομολόγος Σαμ Φάμπιαν του Imperial College στο Λονδίνο, επικεφαλής της μελέτης. «Γυρίζουν ανάποδα, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε συγκρούσεις. Δείχνει πραγματικά ότι η νυχτοπεταλούδα βρίσκεται σε σύγχυση».
Τα έντομα, τόνισε, δεν έλκονται από το φως, απλά παγιδεύονται γύρω του σε μια πτήση χωρίς τέλος.
«Κατά κάποιο τρόπο είναι σαν να απλώνεις δίχτυ» είπε ο ερευνητής.
Η μελέτη αποτυπώνει σε βίντεο τις ολέθριες επιπτώσεις της φωτορύπανσης στους πληθυσμούς νυχτοπεταλούδων, σκόρων και άλλων νυκτόβιων εντόμων. Η παγίδα του τεχνητού φωτισμού κοστίζει στα έντομα ενέργεια και χρόνο, ενώ τα έντομα που γυροφέρνουν τις λάμπες γίνονται εύκολη λεία για τις νυχτερίδες. Σε άλλες περιπτώσεις, ο τεχνητός φωτισμός μπορεί να κάνει νυχτόβια έντομα να νομίζουν ότι είναι μέρα, οπότε στερούνται τροφής.
Τα νέα ευρήματα, όμως, προσφέρουν χρήσιμα μαθήματα, είπε ο Φάμπιαν. «Μας δείχνουν ότι η κατεύθυνση του τεχνητού φωτισμού έχει σημασία. Αν είναι να ανάβετε φώτα τη νύχτα, θα πρέπει να είναι καλυμμένα και να μην ρίχνουν πολύ φως προς το πλάι και ιδιαίτερα προς τα πάνω».
