Η διακοπή της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Νορβηγίας με τη Δανία, καθώς και η επαναδιαπραγμάτευση της ενεργειακής σύνδεσης της χώρας με τη Γερμανία αλλά και τη Βρετανία έχει βρεθεί ψηλά στην κυβερνητική ατζέντα του Όσλο, σε ένα διάστημα που η εκτόξευση των τιμών του ρεύματος στην εγχώρια αγορά προκαλεί δυσφορία στην κοινωνία και τριγμούς στο πολιτικό σκηνικό.
Η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας την Πέμπτη βρέθηκε στις 13,16 κορόνες Νορβηγίας ανά κιλοβατώρα, ήτοι στο υψηλότερο επίπεδο από το 2009 και περίπου είκοσι φορές πιο ψηλά από τα επίπεδα που βρισκόταν την περασμένη εβδομάδα, λόγω της χαμηλής ηλιοφάνειας και της έλλειψης ανέμων στη Βόρεια Θάλασσα που έχουν σταματήσει τη λειτουργία των μεγάλων ηλιακών και κυρίως αιολικών πάρκων της χώρας.
Ανάλογες καιρικές συνθήκες επικρατούν ωστόσο και στις γειτονικές της χώρες, όπως ακριβώς η Δανία και η Γερμανία, με αποτέλεσμα και οι δικές τους μονάδες ΑΠΕ να υπολειτουργούν αυξάνοντας τις ανάγκες τους για εισαγωγή ρεύματος από τη Νορβηγία.
Έτσι, οι τιμές στην εγχώρια νορβηγική αγορά «καλπάζουν» ανεξέλεγκτες.
«Η κατάσταση είναι πραγματικά τραγική» ομολόγησε χαρακτηριστικά ο υπουργός Ενέργειας, Τέρζε Αάασλαντ, δηλώνοντας πως κατανοεί απόλυτα την αγανάκτηση της κοινής γνώμης.
Η λαϊκή κατακραυγή οδήγησε, σύμφωνα με τους «Financial Times» το κυβερνών κεντροαριστερό Εργατικό Κόμμα να υποστηρίξει πως θα προτείνει τη διακοπή της ηλεκτρικής διασύνδεσης με τη Δανία, όταν το διμερές συμβόλαιο θα τεθεί σε νέα διαπραγμάτευση το 2026. Μάλιστα, θα το προσθέσει και στο προεκλογικό του πρόγραμμα ενόψει των βουλευτικών εκλογών που θα διεξαχθούν τον Σεπτέμβριο του 2025.
Με την πρόταση συμφωνεί και ο κυβερνητικός του εταίρος, το Κεντρώο Κόμμα, που ανέκαθεν ζητούσε τον τερματισμό της εν λόγω διασύνδεσης. Ωστόσο πηγαίνει και ένα βήμα πιο πέρα ζητώντας την επαναδιαπραγμάτευση της ηλεκτρικής διασύνδεσης που έχει η Νορβηγία με τη Γερμανία και τη Βρετανία.
Αντιστοίχως και η αξιωματική αντιπολίτευση του συντηρητικού Προοδευτικού Κόμματος, που προηγείται στις δημοσκοπήσεις, συμφωνεί απόλυτα με τη διακοπή της διασύνδεσης με τη Δανία και την αλλαγή των συμβολαίων με τη Γερμανία και τη Βρετανία προκειμένου να σταματήσει την «μόλυνση των τιμών» στην εγχώρια αγορά.
Οι διασυνδέσεις αυτές θεωρείται ότι συνεισφέρουν στην αύξηση των τιμών, με τους επικριτές να υποστηρίζουν ότι η Νορβηγία θα πρέπει να εξάγει ηλεκτρική ενέργεια μόνο από το πλεόνασμα που έχει από τα υδροηλεκτρικά της εργοστάσια και υπό την προϋπόθεση ότι οι εγχώριες τιμές ρεύματος κινούνται σε χαμηλά επίπεδα.
Εξάλλου, και τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια που διασφάλιζαν άφθονη και σχετικά φτηνή ενέργεια έχουν αρχίσει να παρουσιάζουν τα τελευταία χρόνια προβλήματα παραγωγής λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, εντείνοντας την πίεση για αλλαγές στην ενεργειακή πολιτική της χώρας.
Το θέμα προφανώς προκάλεσε συναγερμό στις γειτονικές ευρωπαϊκές χώρες, που στηρίζονται στις εισαγωγές από τη Νορβηγία για να καλύπτουν τις ανάγκες τους και να κρατούν υπό έλεγχο το ύψος των τιμών τους. Και βέβαια προβλημάτισε και τις Βρυξέλλες, που θεωρεί ότι θίγεται ευρύτερα η στρατηγική σχέση της Νορβηγίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία είχε αναβαθμιστεί περαιτέρω τα τελευταία χρόνια, μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Πραγματικά, η Νορβηγία με τα σημαντικά αποθέματα ορυκτών καυσίμων βοήθησε σημαντικά την ΕΕ να ξεπεράσει την ενεργειακή κρίση που προκάλεσε ο πόλεμος και η απώλεια των ρωσικών ροών. Η Νορβηγία αποτελεί τον μεγαλύτερο παραγωγό πετρελαίου στη δυτική Ευρώπη, ενώ αντικατέστησε για πολλές χώρες τη Ρωσία ως κορυφαίος προμηθευτής φυσικού αερίου.
Αναλόγως στρατηγικής σημασίας είναι και ο ρόλος της ως απευθείας προμηθευτής ηλεκτρικού ρεύματος για αρκετές γειτονικές χώρες.
Σημειωτέον ο εκνευρισμός της νορβηγικής κοινωνίας για την άνοδο των τιμών καταγράφεται παρά και το γεγονός ότι υπάρχει ένα θεσμοθετημένο «μαξιλάρι» κρατικής προστασίας που θωρακίζει τα νοικοκυριά από τις πολύ υψηλές τιμές. Συγκεκριμένα, το κράτος καλύπτει έως και το 90% του κόστους του ηλεκτρικού ρεύματος, όταν οι τιμές ανεβαίνουν πάνω από ένα συγκεκριμένο επίπεδο. Όμως, η κρατική βοήθεια αφορά μόνο την πρώτη κατοικία, όχι τις επιχειρήσεις, ούτε έτερες ιδιοκτησίες.
Οι επικριτές των καλωδίων διασύνδεσης υποστηρίζουν ότι το κράτος θα πρέπει να καλύπτει όλο το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας πάνω από ένα μίνιμουμ τιμών, από τα έσοδα που διασφαλίζει από τα εν λόγω συμβόλαια ηλεκτρικής διασύνδεσης.
