Γυναίκες, κορίτσια και μη δυαδικά άτομα βιώνουν τις μεγαλύτερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, εντείνοντας την ανισότητα και επηρεάζοντας αρνητικά τους πληθυσμούς που μπορεί να βρίσκονται στο περιθώριο, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε στο Lancet Planetary Health από διεθνή επιστημονική ομάδα.
Όπως επισημαίνει το κείμενο αντιμετωπίζουν δυσανάλογες επιπτώσεις στην υγεία από την περιβαλλοντική κρίση, ενώ δεν παρατηρείται επαρκής συμπερίληψη του φύλου και της υγείας στη συζήτηση για το κλίμα, τη στιγμή που διεξάγεται Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή του 2024 (COP29) στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι πρέπει να γίνουν πολλά περισσότερα για να μετριαστούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε γυναίκες, κορίτσια και μη δυαδικά άτομα και καλούν τις χώρες να διασφαλίσουν ότι οι κλιματικές στρατηγικές που εφαρμόζουν, δε θα αγνοούν τους κινδύνους και τις ευπάθειες που σχετίζονται με το φύλο.
Αναγνωρίζουν δε, ότι η κλιματική διακυβέρνηση εξακολουθεί να κυριαρχείται από άνδρες και προβλέπουν ότι για αρκετές χώρες θα χρειαστεί να μεσολαβήσει τουλάχιστον μία δεκαετία μέχρι την επίτευξη της ισότητας των φύλων στις αντιπροσωπείες τους. Αλλά τονίζουν ότι η προώθηση της ισότητας των φύλων στην πολιτική και την εφαρμογή του κλίματος, όχι μόνο θα βελτιώσει τη συμπερίληψη και την αποτελεσματικότητα των εθνικών στρατηγικών, αλλά θα οικοδομήσει πιο ανθεκτικές, δίκαιες και πιο υγιείς κοινωνίες.
Αρκεί να αναλογιστεί κανείς τα υψηλά ποσοστά φτώχιας ιδίως στις γυναίκες στη Νιγηρία, την έκθεση σε οικιακή ατμοσφαιρική ρύπανση με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και με θύματα γυναίκες και παιδιά σε περιοχές με χαμηλό εισόδημα, αλλά και το γεγονός ότι σύμφωνα με τον ΟΗΕ ανάμεσα σε όσους υποσιτίζονται το 2/3 είναι γυναίκες και το 80% ζουν σε περιοχές που είναι ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Όπως αναφέρουν οι ειδικοί, οι παρατεταμένες περίοδοι χωρίς πρόσληψη τροφής μπορούν να οδηγήσουν σε προβλήματα υγείας και να προκαλέσουν δια βίου σωματικές και γνωστικές βλάβες, ιδίως στα παιδιά.
Όλα αυτά την ώρα που όπως αποκαλύπτει το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη σχεδόν 9 στους 10 άνδρες και γυναίκες είναι προκατειλημμένοι κατά των γυναικών. Σχεδόν οι μισοί άνθρωποι στον κόσμο πιστεύουν ότι οι άνδρες είναι καλύτεροι πολιτικοί ηγέτες από ό,τι οι γυναίκες, και δύο στους πέντε ανθρώπους πιστεύουν ότι οι άνδρες είναι καλύτερα στελέχη επιχειρήσεων από ό,τι οι γυναίκες.
Με βαθιά ριζωμένα στερεότυπα και τις πατριαρχικές αντιλήψεις ακόμα να κυριαρχούν, σε πολλές χώρες οι γυναίκες, επισημαίνουν οι ειδικοί, είναι λιγότερο πιθανό να έχουν πόρους, εισοδήματα, πρόσβαση σε πληροφορίες και ιδιόκτητες εκτάσεις, με αποτέλεσμα μετά το πέρασμα ενός καταστροφικού τυφώνα, ή μία σφοδρή καταιγίδα που προκαλεί πλημμυρικά φαινόμενα να είναι περισσότερο εκτεθειμένες και ευάλωτες.
Αποδεικνύεται, επομένως, ότι τόσο οι «αργές» περιβαλλοντικές αλλαγές όπως η άνοδος της στάθμης των υδάτων, όσο οι πιο δραματικές όπως οι έντονες βροχοπτώσεις και η παρατεταμένη περίοδος ξηρασίας «επιδεινώνουν τις συστημικές ανισότητες και επηρεάζουν δυσανάλογα τους περιθωριοποιημένους πληθυσμούς, ιδιαίτερα αυτούς που ζουν σε περιοχές με χαμηλό εισόδημα».
Την ίδια ώρα, η υγεία τους απειλείται καθώς η ακραία ζέστη μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές στην εγκυμοσύνη, καθώς και πρόωρο τοκετό, αλλά και γενετικές ανωμαλίες.
Αντίστοιχα, αυξημένες είναι οι πιθανότητες μία γυναίκα να πέσει θύμα βίας κατά τη διάρκεια ή έπειτα από ακραία γεγονότα, «συχνά λόγω παραγόντων που σχετίζονται με την οικονομική αστάθεια, την επισιτιστική ανασφάλεια, τις διαταραγμένες υποδομές και το ψυχικό στρες».
Με τους επιστήμονες να προβλέπουν ότι η συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων θα ενταθεί συγκριτικά με το παρελθόν, εκτιμάται πως θα επηρεαστεί σοβαρά η κοινωνική, σωματική και ψυχική ευημερία των γυναικών. Για παράδειγμα, πολυάριθμες μελέτες υπογραμμίζουν ότι ύστερα από κλιματικές καταστροφές, οι ευθύνες φροντίδας των γυναικών εντείνονται σημαντικά και συχνά απαιτείται να προσφέρουν συναισθηματική υποστήριξη στις οικογένειές τους παραμελώντας τις δικές τους ανάγκες.
Σοβαρές και επικίνδυνες είναι οι διακρίσεις που βιώνουν και άτομα διαφορετικού φύλου, με την επιστημονική ομάδα να αναφέρει περιπτώσεις τρανς ατόμων που απειλήθηκαν ή τους απαγορεύθηκε η πρόσβαση σε καταφύγια στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια ακραίων καιρικών φαινομένων. Αντίστοιχα, σε Φιλιππίνες, Ινδονησία και τα νησιά Σαμόα άτομα μη δυαδικού φύλου χλευάζονται και δεν έχουν πρόσβαση σε τροφή.
