Σχεδόν όλα τα ευρωπαϊκά έργα για την εισαγωγή υδρογόνου σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με αέριο, τερματικούς σταθμούς LNG και αγωγούς μεταφοράς φυσικού αερίου σε μια προσπάθεια απαλλαγής του ενεργειακού συστήματος από τις εκπομπές άνθρακα δεν έχουν ακόμη προχωρήσει πέρα από τη φάση της ανακοίνωσης.
Σύμφωνα με νέα έκθεση του Global Energy Monitor, το Europe Gas Tracker τεκμηριώνει 96 σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με αέριο με 44,6 gigawatt (GW) χωρητικότητα για καύση υδρογόνου – περίπου στο μέγεθος του στόλου ηλεκτρικής ενέργειας με καύση αερίου της Ιταλίας. Παράλληλα, επισημαίνει 12 projects για επέκταση ή μετατροπή τερματικών LNG ώστε να εισάγουν παράγωγα υδρογόνου και 323 αγωγούς για τη μεταφορά υδρογόνου άνω των 50.000 χιλιομέτρων — μια αύξηση 40% στο μήκος των αγωγών υδρογόνου που βρίσκονται υπό ανάπτυξη πέρυσι.
Πράσινο υδρογόνο
Το υδρογόνο που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα μπορούσε να είναι ένα σημαντικό εργαλείο απανθρακοποίησης σε ορισμένες εφαρμογές, όπως οι βιομηχανικές διεργασίες όπου χρησιμοποιείται σήμερα το υδρογόνο με βάση τα ορυκτά. Ωστόσο, τα σχέδια της Ευρώπης για το υδρογόνο φαίνονται, στην καλύτερη περίπτωση, άσχετα με την επιστήμη και την οικονομία του καυσίμου, και στη χειρότερη, σαν μια προσπάθεια της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου να παρατείνει τη διάρκεια ζωής της εξάρτησης της Ευρώπης από το φυσικό αέριο.
Σημαντικές καθυστερήσεις
Η πλειονότητα αυτών των προτεινόμενων έργων είναι ακόμη σε πρώιμα στάδια και δεν έχουν προχωρήσει πέρα από τη συντακτική επιτροπή. Μεταξύ των προτάσεων καύσης υδρογόνου σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, αρκετά πιλοτικά έργα έχουν αρχίσει να λειτουργούν με μικρές ποσότητες υδρογόνου, αλλά σχεδόν τα τρία τέταρτα της συνολικής χωρητικότητας είναι ακόμη στην πρώτη φάση και έχουν μόλις ανακοινωθεί.
Περισσότερα από τα μισά από αυτά τα έργα υδρογόνου δεν έχουν καθορισμένο έτος έναρξης και μόνο ένα μικρό μέρος έχει εξασφαλίσει μνημόνια συμφωνίας, συμβάσεις ή χρηματοδότηση για προμήθειες υδρογόνου.
Το δίκτυο των αγωγών
Μεταξύ των έργων αγωγών υδρογόνου, τα σχέδια κατανέμονται ομοιόμορφα μεταξύ της χρήσης νέων αγωγών, της μετασκευής υφιστάμενων αγωγών φυσικού αερίου και της χρήσης ενός μείγματος νέων και μετασκευασμένων αγωγών. Ωστόσο, η μετασκευή αγωγών υδρογόνου θα συνεπαγόταν σε μεγάλο βαθμό την αντικατάστασή τους.
Η λίστα κοινού ενδιαφέροντος
Όπως επισημαίνει η έκθεσης, η πιο πρόσφατη λίστα Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προσφέρει χρηματοδότηση και εξορθολογισμό των αδειών σε έργα αγωγών με δυνατότητα υδρογόνου συνολικού μήκους 22.394 km. Ορισμένοι αγωγοί υδρογόνου στη λίστα εμφανίζονται σχεδόν πανομοιότυποι με παλαιότερες προτάσεις αγωγών φυσικού αερίου, υποδηλώνοντας ότι οι εταιρείες φυσικού αερίου θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν την επωνυμία υδρογόνου για να συγκεντρώσουν υποστήριξη.
Κανένα έργο εισαγωγής παραγώγων υδρογόνου σε εγκαταστάσεις LNG δεν έχει ξεκινήσει την κατασκευή ή έχει λάβει τελικές επενδυτικές αποφάσεις που υποδεικνύουν ότι θα προχωρήσουν, και μόνο ένας αγωγός για τη μεταφορά αερίου υδρογόνου κατασκευάζεται επί του παρόντος.
Οι προειδοποιήσεις του ΔΟΕ
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας έχει προειδοποιήσει ότι ο σχεδιασμός είναι πολύ πίσω σε έργα παραγωγής υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που θα τροφοδοτούσαν αυτό το εκτεταμένο δίκτυο.
Εν τω μεταξύ, η κατασκευή υποδομής LNG φαίνεται να επιβραδύνεται. Αρκετά μεγάλα έργα κυκλοφόρησαν πέρυσι, αλλά ο ρυθμός των νέων προτάσεων έχει σχεδόν σταματήσει, με μόλις ένα νέο έργο εισαγωγών να ξεκινά το 2024. Πέντε έργα συνολικής χωρητικότητας 28,7 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως σε νέα δυναμικότητα εισαγωγής LNG εντάχθηκαν στο δίκτυο, τα δύο τρίτα της χωρητικότητας που προστέθηκε το 2023.
Καθώς η ευρωπαϊκή ζήτηση φυσικού αερίου αρχίζει να μειώνεται, αυτά τα έργα είναι περιττά και κινδυνεύουν να σπαταλήσουν δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, υπογραμμίζουν οι αναλυτές της έκθεσης.
Ο Robert Rozansky, Project Manager για το Europe Gas Tracker, δήλωσε: «Ένα δίκτυο υδρογόνου αυτής της κλίμακας, με την παραγωγή ενέργειας ως κύρια τελική χρήση, είναι μη πρακτικό και μη ρεαλιστικό ως στρατηγική απαλλαγής από τον άνθρακα. Αντί να διακινδυνεύσουν να κλειδώσουν το φυσικό αέριο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ θα πρέπει να απαιτήσουν από τους υπεύθυνους ανάπτυξης έργων να καταστήσουν σαφές πώς θα προμηθεύονται πράσινο υδρογόνο. Αυτό θα υποχρεώσει τις ρυθμιστικές αρχές να λογοδοτήσουν και θα επιτρέψει τον καλύτερο σχεδιασμό του έργου».
Τονωτική ένεση από την Ευρώπη
Υπενθυμίζεται ότι προ ημερών η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει πάνω από 250 εκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις από τη Connecting Europe Facility (CEF) σε 21 μελέτες ανάπτυξης υποδομής υδρογόνου.
Η χρηματοδότηση θα βοηθήσει στην άμβλυνση των επενδυτικών κινδύνων που συνδέονται με αυτήν την αναδυόμενη αγορά και θα συμπληρώσει το πλαίσιο πολιτικής για το υδρογόνο που εισήχθη στη δέσμη μέτρων για το αέριο και το υδρογόνο.
Οι επιχορηγήσεις προορίζονται για έργα στην Αυστρία, το Βέλγιο, την Τσεχία, τη Δανία, την Εσθονία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Λιθουανία, τη Λετονία, την Πολωνία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τη Σουηδία: συγκεκριμένα το έργο BarMar-H2med μεταξύ Ισπανίας και Γαλλίας, τα έργα κορμού στην Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, καθώς και τις διαδρομές υδρογόνου στη Βαλτική περιοχή.
Να σημειωθεί, οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς φυσικού αερίου (ΔΣΜ) της Φινλανδίας, της Εσθονίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Πολωνίας και της Γερμανίας ανακοίνωσαν την έναρξη των μελετών σκοπιμότητας για τον διάδρομο υδρογόνου Σκανδιναβικής-Βαλτικής (NBHC) τον Δεκέμβριο του 2024.
Κοινές αγορές υδρογόνου
Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να ξεκινήσει την κοινή πλατφόρμα αγορών για κρίσιμους πόρους με την αγορά υδρογόνου τον Σεπτέμβριο, όπως τουλάχιστον ανέφεραν τρεις πηγές της ΕΕ στο Reuters.
Θα ακολουθήσουν αγορές κρίσιμων ορυκτών, πιθανώς το τρίτο τρίμηνο, ενώ το φυσικό αέριο θα είναι το τελευταίο χωρίς σταθερό χρονοδιάγραμμα, δήλωσαν οι τρεις πηγές, οι οποίες αρνήθηκαν να κατονομαστούν.
Το μπλοκ θέλει να συγκεντρώσει εντολές αγοράς για να δώσει στους συμμετέχοντες περισσότερη μόχλευση για την επίτευξη καλύτερων συμφωνιών για κρίσιμα ορυκτά, απαραίτητα για την πράσινη μετάβαση, τα οποία διαπραγματεύονται σε λεπτές και αδιαφανείς αγορές όπου κυριαρχεί η Κίνα.
Η ΕΕ επέλεξε την PriceWaterhouseCoopers και μια σλοβακική εταιρεία λογισμικού για να αναπτύξουν την πλατφόρμα της για κοινές αγορές μετά από έναν ανταγωνιστικό διαγωνισμό, ανέφερε το Reuters τον περασμένο μήνα.
Στα βήματα του AggregateEU
Η ιδέα προέκυψε από έναν υπάρχοντα μηχανισμό για κοινή αγορά φυσικού αερίου, το AggregateEU, ο οποίος ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης το 2022.
Το AggregateEU θα κλείσει στα τέλη Μαρτίου μετά από έναν τελευταίο γύρο αντιστοίχισης αγοραστών και πωλητών και η νέα πλατφόρμα θα πάρει τη θέση της, πρόσθεσαν οι πηγές.
Στο πλαίσιο του AggregateEU, τα κράτη μέλη ήταν υποχρεωμένα να φέρουν ορισμένους όγκους ζήτησης φυσικού αερίου στην πλατφόρμα. Αντίθετα, ο νέος μηχανισμός κοινής αγοράς θα είναι εθελοντικός, ανέφεραν οι πηγές.
Ορισμένες πηγές του κλάδου επέκριναν τα σχέδια, λέγοντας ότι απλώς η συγκέντρωση αγοραστών και πωλητών δεν ήταν πολύ χρήσιμη. Ωστόσο, οι πηγές σημείωσαν ότι η νομοθεσία της ΕΕ δεν επιτρέπει αγορές και συναλλαγές από την ΕΕ, μόνο για αντιστοίχιση προσφοράς και ζήτησης.
Δεν είναι σαφές πόσο φυσικό αέριο έχει αγοραστεί στο πλαίσιο του AggregateEU, καθώς οι εταιρείες δεν είναι υποχρεωμένες να το αναφέρουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Μία από τις πηγές είπε ότι στόχος της νέας πλατφόρμας ήταν να παρέχει όλες τις πληροφορίες που απαιτούνται για τη διευκόλυνση μιας συμφωνίας.
«Δεν σκοπεύουμε να παρέμβουμε και να αντικαταστήσουμε τις αγορές», είπε η πηγή. «Προσπαθούμε να είμαστε η διεπαφή, παρέχοντας ένα εργαλείο που θα υποστήριζε πραγματικά την αγορά».
